زبان فارسی ازجمله زبان‌هایی است که در آن کانونی‌سازی[1] رخ می‌دهد. درنتیجۀ رخ‌دادِ این پدیده، که نمونه‌ای از قلبِ نحوی[2] به‌شمار می‌رود، سازۀ نحویِ کانونی شده یا در سطح ساخت ظاهری جابه‌جا می‌شود و یا در سطحِ صورتِ منطقی به جایگاهِ شاخصِ فرافکنِ کانون. یافته­ها  نشان می‌دهد که: (الف) حرکت کانونی‌سازی، قبل از بازنمون[3]، ضرورتاً منجر به خوانشِ تقابلی نمی‌شود، (ب) کانونی‌سازی شامل حرکتِ کلِ سازة کانونی‌شده د...

در این مقاله ابتدا به بررسی ویژگی های نحوی و معنایی تناوب مکانی در فارسی خواهیم پرداخت. سپس با بررسی و تحلیل تناوب مکانی در چارچوب دستور ساختمند و رویکرد کاربرد- بنیاد نشان خواهیم داد در چارچوب این رویکرد و با توجه بیشتر به معنای فعلی و نقش ساخت ها می­ توان تحلیل مناسب­تری از تناوب مکانی و فعل های تناوبی در فارسی ارائه کرد. تناوب مکانی بر اساس این رویکرد حاصل کانونی شدن بخشی از صحنه توصیفی توسط...

در این مقاله، ساختار جملات مرکب زبان فارسی بر پایه نظریه «دستورِ نقش و ارجاع» بررسی می شود. این نظریه را، در سال 1997، رابرت دی. ون ولین و رندی جی. لاپولا مطرح کردند و، در سال 2005، ون ولین نسخه نهایی آن را ارائه داد. دستور حاضر سه نوع رابطه را با عنوان «هم پایگی»، «ناهم پایگی» و «هم وابستگی» بین جملات مرکب مطرح می سازد و سه سطحِ اولیه پیوند را «بند»، «کانون»، و «هسته» می داند. سه نوع رابطه احتما...

در این پژوهش ویژگی های معنایی دوگان ساخت های فارسی در چارچوب نظریة تصویرگونگی به طور عام و اصل تصویر گونگی کمیت به طور خاص بررسی شده است. مطالعات انجام شده در باب ویژگی های معنایی دوگان ساخت ها در اغلب زبان ها، حاکی از ارتباط این نوع ساخت با معانی/ مفاهیمی همچون فزونی، کثرت، شدت، تداوم، تکرار، کمال، تمامیت، توزیع و... است. ازاین رو، هدف این پژوهش، نشان دادن ارتباط دوگان ساخت های فارسی با معانی/...

هدف از نگارش این مقاله، به­دست‏دادن تحلیلی جامع از نحو ساخت کنایی برپایۀ مشاهدات داده­های زبان کردی است. در این پژوهش، با استناد به سیر تاریخی فعل‏های کنایی و همچنین ذکر شواهدی از ساخت­های شبه­کنایی، مانند گزارۀ­ «داشتن»، گزارۀ «خواستن»، شکل مجهول تز فعل‏های دو‏مفعولی و نمونه­های مشابه از لهجۀ هورامی، استدلال کرده‏ایم که الگوی کنایی، در ساخت‏هایی نمایان می‏شود که فعل متعدی (کنایی) نتواند به مفع...

مقالهء حاضر به بررسی مقایسه ای مقولهء صفت در زبان های فارسی و آلمانی می پردازد. شناسایی صفت در زبان آلمانی با ملاک های ساخت وا ژی و نحوی صورت می گیرد. اما در زبان فارسی اغلب مرز دقیقی بین صفت و سایر مقولات دستوری وجود ندارد و شناسایی صفت به سادگی ممکن نیست. با این حال فارسی زبانان، ابزارهای مختلفی برای تشخیص این مقوله به کار می گیرند. در زبان ألمانی صفت وصفی به اعتبار جنس دستوری، شمار و حالت صر...

دست، با هدایت قلم بر کاغذ ابزاری مهم در نوشتار و خوشنویسی است. با توجه به موقعیت متقابل دو دست و تفاوت های راست دستی و چپ دستی، می توان از وجود و چگونگی رابطۀ دوسویه یا تک سویه میان ویژگی های حرکتی در دست برتری و خط پرسید. آنچه این پرسش را برجسته تر می سازد معدود نظرات پراکنده و ناهمخوانی است که به نحوی از مسائل چپ دستان در خط و خوشنویسی حکایت دارد و باورهای مختلفی را دربارۀ تناسب جهت نوشتاری و...

در این مقاله، فرایند تبدیل آوایی تکواژ اضافه را از –iبه –a، در بافت تکواژ معرفه نما در ساخت اضافه زبان کردی تحلیل می کنیم.با جمع آوری شواهد از حوزه های تجربی متفاوتی همچون دامنه معرفگی تکواژ معرفه نما، تأثیر معرفگی ضمیرهای اشاره و عملکرد کمیت نمای بافت وابسته در ساخت اضافه، استدلال خواهیم کرد که بافت محرک تبدیل آوایی تکواژ اضافه، بر حسب چینش خطی تکواژها در صورت آوایی، تعریف شدنی نیست؛ بلکه رواب...