فرایند خروج بند موصولی هنگامی رخ می­دهد که بند موصولی از مجاورت هسته خارج شود و به جایگاهی در انتهای جمله حرکت کند. به بررسی فرایند­هایی همچون خروج بند موصولی، پس از ظهور دستور نقش­گرایی بیش از پیش توجه شده‌است. با توجه به آنکه جملات فارسی در صورت وقوع و یا عدم وقوع این فرایند، همچنان دستوری باقی خواهند ماند، بسیاری از زبان­شناسان دلایل غیرنحوی را عامل این حرکت می­دانند. نگارندگان با این فرض که...

میراث­های ادبی، فرهنگی، علمی و .. انسان در زبان تبلور می­یابد از این­ رو مطالعه در زبان و گویش­ها همواره مد نظر پژوهشگران بسیاری بوده ­است؛ به ­ویژه امروز که در سایۀ مطالعات زبان­شناسی، دست­یابی به نتایج دیگری آسان می­شود. پاپون یکی از روستاهای کوهمره نودان از توابع شهرستان کازرون در استان فارس است که مردم آن به گویش «پاپونی» سخن می ­گویند، نگارندگان در این مقاله مقولۀ ساختمان صرفی فعل را مورد ...

در این پژوهش با تحلیل ساخت تصریفیِ بیش‌از 200 فعل از کردیِ گورانی، به بررسی پسوندها و پیشوندهای تصریفیِ فعل در این گویش از زبان کردی و مقایسۀ آن با زبان فارسی معیار پرداخته می‌شود. این فعل¬ها در زمرۀ رایج¬ترین و پرکاربردترین فعل¬های ساده در این گویش هستند. روش انجام این پژوهش از گونۀ توصیفی، تحلیلی و تطبیقی است و ما یافته‌های خود را در دو گروه پسوندها و پیشوندهای فعلی، دسته‌بندی کرده‌ایم. پسوندها ...

سابقه و هدف: شنوایی، یکی از مهم‌ترین توانایی‌های حسی انسان می‌باشد. چنان‌چه حس شنوایی دچار آسیب شود، به‌خصوص از بدو تولد یا قبل از فراگیری گفتار و زبان، با توجه به شدت آسیب، رشد گفتار و زبان فرد نیز با مشکل مواجه می‌شوند. صرف و نحو دو جنبه از زبان هستند که معمولاً در مبتلایان به افت شنوایی شدید با مشکل مواجه می‌شوند. در این پژوهش برخی از شاخص‌های صرفی و نحوی و نیز برخی از ویژگی‌های غیرزبانی، م...

در این مقاله به بررسی حذف فعلی (اِضمار فعل) در الکتاب سیبویه (م.180 ه.ق) پرداخته­ایم. در ابتدا به اصطلاح­شناسی این حوزه اشاره و توضیح داده شده است که اصطلاح «حذف» در عربی میانه (دوره الکتاب) اغلب به سطح واجی زبان دلالت دارد؛ این در حالی است که «اضمار» به حذف در سطح نحوی (و نیز کاربردی و حتی شناختی) زبان اشاره دارد. از این رو در تبیین داده­های مورد بحث، از اصطلاح «اضمار فعل» بهر...

همه ادیبان و شعر شناسان در ترکیب سازی نظامی متفقند و براین باورند که بیش از سی درصد از ترکیبات وی در ادب قبل از اوبی سابقه است.در این مقاله کوشیده ایم که بانگاهی به دو منظومه هفت پیکر و خسرو شیرین ،این نو آوری را درعرصه ساخت فعل ها و استفاده از آنها در معنایی جدید بررسی کنیم.

در این مقاله، انواع ساختِ مصدری در تعدادی از گویش های استان اصفهان، که همگی از مجموعه گویش های مرکزی ایران اند، توصیف و بررسی شده است. در گویش های مورد بررسی، مجموعاًً چهار نوع ساخت مصدری وجود دارد که بجز یک مورد، که با ستاک حال شکل می گیرد، بقیه بر اساس ستاک گذشتة فعل ساخته می شوند. نکتة دیگر اینکه، در برخی از این گویش ها، دو یا حتی سه ساخت مصدری در کنار هم دیده می شود که یکی از آنها ساخت اصلی و ...

در چندمعنایی نظام مند، تبیین های شناختی، زمینه ساز چندگانگی معانیِ واژه هاست و به همین با شواهد بینازبانی و تاریخی مورد بررسی قرار می گیرد. واژگان اعضای بدن و نیز افعال حسی از مهم ترین حوزه های واژگان در معنی شناسی شناختی در چندمعنایی نظام مند است. در این مقاله پس از معرفی چندمعنایی نظام مند در نگرش شناختی در تقابل با چندمعنایی در نگرش ساخت گرا، ملاحظات نظری و پیشینة مطالعات را در قالب نمونه های...

مقاله حاضر با مطالعه ترکیب‌ فعلی زبان فارسی تلاش دارد تا فرایند دخیل در ساخت این مقوله زایا را روشن سازد. ترکیب فعلی از انضمام سازه‌های موضوع، افزوده، صفت و یا گروه نحوی با ستاک فعل تشکیل می‌شود و هسته نحوی این ساخت بر‌گرفته از فعل است. مقایسه پیکره ترکیب فعلی (8481) با داده‌های ترکیب غیر‌فعلی رساله خباز (1385) که بالغ بر 3974 مورد است و هر دو از فرهنگ بزرگ سخن انوری (1386) استخراج شده‌اند نشان...

اگر چه بیشتر گروههای نحوی زبان فارسی، همجون گروه اسمی (NP)، گروه صفتی (AP) و گروه قیدی با حرف اضافه (PP) ساختار هسته آغازین تلقی گشته اند و بر این مبنا تحلیل شده اند، با این حال اکثر دستوریان و زبان شناسان بر مبنای توالی عناصر سازندة جمله که ساخت فاعل- مفعول- فعل یا (SOV) را ارائه می دهند، این زبان را اساساً زبانی هسته پایانی تصور نموده اند، در این مقاله، نویسنده با استناد به این واقعیت که اکثر ...