یکی از درون مایه هایِ مهمِ شعر فارسی، برخی مؤلّفه های معنایی مشترک است که به اندیشه های خیّامی، شهرت یافته است. نشانه های این اندیشه ها را در یونان باستان و ایرانِ پیشِ از اسلام و ایران بعد از اسلام می یابیم و حتی در اشعارِ فارسیِ شاعران پیش از خیّام همچون رودکی و فردوسی نیز بسامد این اندیشه ها، چشمگیر است ولی در رباعیات خیّام فراگیر گشته و سراسرِ اشعار خیّام را در بر می گیرد. عمق و ژرفای پرسش های فلسفی در...

سیّد حسین امتیاز علی خان خالص اصفهانی از شاعران اواخر قرن یازدهم و اوایل قرن دوازدهم است که در سال 1122 هـ.ق. در هندوستان وفات یافت. خالص مانند بسیاری از شاعران ایرانی برای دریافت صله راهی هندوستان شد. سبک شعر او هندی است اما زبان او از قرن دوازدهم کهنه­تر است. او نزدیک به دو هزار بیت شعر در قالب‌های غزل، غزل ناتمام، غزل مثنوی، قطعه، رباعی، مفرد و جز آن دارد. هنر و مهارت خالص بیشتر در سرودن غزل ...

چکیده شیخ محمدعلی موذّن سبزواری خراسانی فرزند فرّخ، از شعرای عهد صفویه و از مشایخ بزرگ سلسلهی ذهبیّه است. او در عهد سلطنت شاه عباس دوم صفوی (1052 ـ 1077) میزیست. موذّن بیشتر در قصیده و غزل طبع آزمایی کرده و در سرودن اشعارش به شیوهی شاعرانی چون مولوی، حافظ، سنایی و سعدی نظر داشته است. وی در قصاید، به نعت رسول اکرم(ص) و منقبت و مرثیه سرایی معصومین(ع) میپردازد و در غزلیات خود عشق و عرفان و دین را در...

این پژوهش خط سیر موقعیت‌های سیمین دانشور، اولین رمان‌نویس زن در ادبیات ایران، را با تکیه بر جامعه‌شناسی تولیدکنندگان آثار ادبی پیر بوردیو ترسیم می‌نماید. در طرح بوردیو اثر هنری با ویژگی‌های تولیدکننده تبیین می‌شود. او در این راستا روش ساختارگرایی تکوینی را پیشنهاد می‌دهد. در ساختارگرایی تکوینی ساختار به لحاظ تاریخی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. این روش تکوین ساخت اجتماعی میدان ادبی و شکل‌گیری منش ک...

ادبیات بازتابی عینی از واقعیّات و تحوّلات اجتماعی و فرهنگی جامعه است که با جمع¬آوری، تنظیم، توصیف و تحلیل آن¬ها، می¬توان سیمایی جامع را از حیات اجتماعی نویسنده به¬دست آورد. از سوی دیگر، درک آثار و تألیفات، بدون آشنایی با محیط و اجتماعی که در آن پدید آمده-اند ، امری دشوار است. حمید مصدق از برجسته¬ترین شاعران دوره معاصراست که اشعار او را می-توان در قالب ادبیات متعهد جای داد. او با بهره¬گیری از زبان...

در دوره­ معاصر، نقد ادبی در کانون توجه قرار گرفته است و آثار ادبی از دیدگاه­های مختلف بررسی شده­اند. در میان شاخه­های متعدد نقد ادبی، یکی از رویکردهایی که از آغاز سده­ بیستم به آن توجه شد، رویکرد بررسی ساختارگرایانه است که به سبب تلاش برای کشف الگو و نظامی از روابط و پیوندها، ارزیابی مفاهیم را ممکن می­سازد؛ بدین ترتیب ساختارگرایی با حرکت از زبان به ادبیات و تحلیل ژرف ساخت آثار ادبی، الگوهای منا...

پژوهش حاضر به بررسی و مقایسۀ دو غزل در زمینۀ دفاع مقدس، یکی از قیصر امین‌پور با نام «تقویم‌ها» و دیگری غزل «قسمت» از علیرضا قزوه، در چهارچوب سبک‌شناسی ساختاری پرداخته است. سبک‌شناسی ساختاری از رویکرد‌های جدید در سبک‌شناسی است که همگام با پیشرفت‌های زبان‌شناسی نوین ظهور یافت؛ این رویکرد متأثر از دیدگاه‌های ساختارگرای قرن بیستم و مبتنی بر این اصل است که برای دریافت سبک‌شناسانۀ یک اثر، باید اجزای ...

بیدل دهلوی از گویندگان بزرگ شعر عرفانی در شبه قاره است که سبک هندی را از تنگنای صورت، به فراخنای معرفت رسانید. شعر میرزا عبدالقادر بیدل در عرصه غزل، ادامه  تفکر مولانا جلال الدین محمد بلخی در عرصة شمسیات اوست. هدف از نگارش این مقاله معرفی بیدل در عرصة غزل عرفانی است. در نظر بیدل، همه تعینات و کثرت­ها، در سیر رجوعی و عروجی انسان به وحدت باز می­گردد و در سیر نزولی او یعنی سفر از حق به خلق، همه کث...

موضوع تحقیق حاضر بررسی هم‌ارزی ساختاری بین ساختار زیبایی‌شناختی رمان تاریخی اشک سبلان نوشته ابراهیم دارابی و ساختار ذهنی نویسنده و ایدئولوژی طبقه متوسط در زمان آفرینش آن است. این اثر ادبی بر اساس روش ساخت‌گرایی تکوینی گلدمن در دو سطح دریافت و تشریح بررسی شده است. نتایج حاصل از دریافت و تشریح این اثر ادبی حاکی از آن است که دغدغه نویسنده بررسی علل ناکامی و کامیابی جنبش‌های اجتماعی دوران پهلوی دوم...

تا پیش از روزگار صفویه عوامل متعدّدی نظیر مجادلات دامنه‏دار اشاعره و معتزلیان و شکست طرف‏داران خرد در مقابل اشعریان خردگریز، غلبة اقوام بیگانه بر ایران، اشاعة نظام خانقاهی، تأسیس نظامیه‏ها و سیاست‏های خردستیز حاکمیّت‏ها موجب شده بود عقل و دانش‏های مرتبط با آن در جامعه ایرانی یکسو و واپس نهاده شود. بازتاب این تفکّر در ادبیّات فارسی، در هیئت نفی و مذمّت خرد و ترجیح عشق بر آن، با بسامد زیاد دیده می‏شود...