شعر کوتاه فارسی همواره مورد توجه شاعران بوده است. آنان با دوبیتی‌ها، رباعیات، قطعه‌های کوتاه و تک‌بیت‌هایشان این توجه را نشان داده‌اند. پدید آمدن قالب‌های متمایز این‌گونه شعری نمی‌‌تواند بدون زمینه و پیشینه باشد. شعرهای بازمانده از ایران باستان، غالباً کوتاه‌اند. اولین شعرهای فارسی دری نیز به تبعیت از ادب شفاهی ایران باستان، عموماً کوتاه‌اند. در مقالة حاضر با روش توصیفی- تحلیلی کو...

تشبیه یکی از گسترده‌ترین مباحث علم بیان است که همزمان با خلقت بشر در گفتار انسان اولیه پدید آمده است. اگر بپنداریم که استفاده از علوم بلاغی و ادبی مختص قوم و ملتی خاص و منحصر به دوره‌هایی از پیشرفت علوم ادبی بوده است، دچار خطا شده‌ایم. انسان‌های اولیه برای بیان ذهنیات خویش و مفاهیم پیچیده و مبهم به تعبیرات مختلف و استفادۀ وسیع از قوّۀ تخیل نیاز داشتند. در این رویکرد استفاده از تشبیهـ هر چند به ص...

می‌دانیم که در شعر فارسی دری، 10 قالب شعری عرصۀ هنرنمایی سخن‌وران توانای پارسی‌گوی در بیش از هزار سال بوده است، اما هم از نظر حجم و کمیت و هم از حیث دل‌نشینی و کیفیت این قالب‌ها در یک ردیف نیست و چند قالب شعری، بیش از دیگر قالب‌ها ارزش شعر فارسی را نمایان ساخته‌ است. از میان آن چند قالب «مثنوی» و «غزل» جای‌گاهی ویژه دارد. مولانا در این دو عرصه شهرتی تمام یافت و با سرودن مثنوی و غزلیات شمس بدین...

شواهد گوناگون حاکی از آن است که دانش آموزان و دانشجویان در مدارس و دانشگاه ها، زبان فارسی را به خوبی نمی آموزند و در فراگیری مهارت های چهارگانه زبان فارسی مشکلاتی دارند و این در حالی است که ساعات زیادی در مدارس و دانشگاه ها صرف آموزش زبان فارسی می شود ، اما نتایج آن رضایت بخش نیست، چرا که تربیت متخصص آموزش زبان فارسی در دانشگاه ها و مراکز تربیت معلم پاسخ گوی نیازهای مدارس و دانشگاه ها نیست. باز...

چکیده: فارسنامه ی ابن بلخی کتابی است پیرامون تاریخ و جغرافیای فارس که در دهه ی نخست قرن ششم هجری قمری نگاشته شده است. بخش جغرافیایی این کتاب به خاطر اطّلاعات بدیع آن،نزد پژوهشگران بسیار ارزشمند تلقّی می شود.این کتاب به جهت داشتن بسیاری از ویژگی های نثر اصیل و کهن پارسی،از نظر زبانی و سبکی نیز از ارزش والایی برخوردار است؛از این جهت شناخت دقیق و آشنایی عمیق با این کتاب، تأثیر بسزایی در شناخت ویژگی...

خورشید درخشان قرآن از دیرترین دوران روشنی بخش آثار منظوم و منثور ادبیات فارسی بوده است. نفوذ فرهنگی و تربیتی قرآن کریم از همان ابتدای پیدایش شعر دری آشکار شد و دیری نپایید که در قرنهای چهارم و پنجم به بعد اوج گرفت تا آنجا که میتوان گفت هیچ دیوانی یافت نمی شود که تحت تأثیر عمیق آیات قرآنی قرار نگرفته باشد. فراگرفتن و حفظ قرآن پایه بنیادی آموزشهای بعدی و زیربنای فکری شاعران و نویسندگان فارسی زبا...

در این نوشتار جایگاه و عملکرد بعضی از «نقش نما»ها یا «نشانه های نحوی» که بیانگر نقش واژه در عبارتند در زبان تبری، بحث و بررسی شده است. در زبان تبری، حرف های اضافه برخلاف گویش معیار فارسی، پس واژۀ متمم سازند و گاه معانی مختلفی دارند. ترکیب های وصفی و اضافی برخلاف زبان فارسی معیار که «هستۀ آغازین» است، در زبان تبری «هستۀ پایانی» است. همچنین رفتار نحویِ «را» اگرچه در فارسی امروز نشانۀ مفعولی است، د...

خورشید درخشان قرآن از دیرترین دوران روشنی بخش آثار منظوم و منثور ادبیات فارسی بوده است. نفوذ فرهنگی و تربیتی قرآن کریم از همان ابتدای پیدایش شعر دری آشکار شد و دیری نپایید که در قرنهای چهارم و پنجم به بعد اوج گرفت تا آنجا که میتوان گفت هیچ دیوانی یافت نمی شود که تحت تأثیر عمیق آیات قرآنی قرار نگرفته باشد. فراگرفتن و حفظ قرآن پایه بنیادی آموزشهای بعدی و زیربنای فکری شاعران و نویسندگان فارسی زبا...

یکی از عناصر اصلی شعر فارسی از ابتدا تا شعر سپید، عنصر «معنی» بوده است و شاعران همواره در کنار «ساخت» به محتوا نیز توجه داشته‌اند. به گونه‌ای که در طول صد‏ها قرن شعر فارسی دری از طاهریان تا دوره معاصر تغییر در معنی، در نحوه بیان و چگونگی زبان خلاصه می شده است. اما با طرح شعر مدرن در دهه سی «معنی» دچار نوعی ابهام می‏شود تا آنجا که شعر را تا مرز بی‌معنایی پیش می‏برد. این برداشت تازه از معنی با سر...

اهمیت کتاب در طول تاریخ بشر کتمان­ناپذیر است. نخستین خط شناخته شده در ایران باستان را «دین دبیره» - خطی که اوستا بدان نگارش یافته است – دانسته­اند. در نخستین متن­های پارسی دری شواهدی موجود است که موازین خاصی را برای کتاب و کتاب تأیید می­دارد. برخی از اسناد تاریخی نیز نشان می­دهد که کتابخانه­های گرانبها و بزرگی در قرون اولیه پس از اسلام در ایران وجود داشته است که از جمله کتابخانه صاحب بن عباد، ک...