دیوان خاقانی سراسر مشحون است از انواع اساطیر حماسی، عاشقانه، دینی، طبیعی و آسمانی که همه در این دیوان کاربرد فراوان دارند و به همین دلیل، خاقانی را می توان شاعر اسطوره ها نامید. پژوهش حاضر با عنوان نقد اسطوره شناختی در دیوان خاقانی با تکیه بر عناصر حماسی است که در دو قسمت تدوین شده است. در قسمت اول که مقدمه ی پژوهش است به تعریف اسطوره، وجوه مشترک و تفاوت های اساسی اسطوره با دیگر انواع روایت، ...

ساختار روایت های تحول شخصیت از این نظر که باز گو کننده ی تجربه ی شخصیت هایی است که یا چنین تغییری پیدا کرده اند، یا چنین تجربه ای به آنها نسبت داده شده است، به قصه نزدیک می شود. از طرف دیگر، از آنجا که یکی از مهم ترین هدف های آمدن چنین روایت هایی تأثیر گذاری بر مخاطب است، متن روایی به شگرد هایی رو می آورد، که ساختار روایت را به ساختار های مدرن روایت نزدیک می کند. شکل گیری این سنت ها در بستر سنت...

چکیده ساختار زمانی نو و به ویژه روایت شبک های فیلم در سینما، شیوه ای برای بیان روایت داستان فیلم است که با دستکاری در ساختار زمانی خطی روایت فیلم، تماشاگران را  با ساختن دوبارة فیلم در ذه نشان  به تعامل با آن وامی دارد. کارگردان این دسته از فیلم ها، با ارائه داستان های پیچیده یا ایجاد پیچیدگی در زمان روایت، نوعی از سینمای اندیشمندانه و تفکر برانگیز را خلق میک‌ند. رویکرد نظری این تحقیق بر پا...

درونمایه اصلی سیرالعباد الی المعاد سنایی که سفری روحانی از دنیای ناسوت به جهان لاهوت است، درونمایه ای جهانی است که در ادبیات شرق و غرب خاستگاه های کهن الگویی عمیقی دارد.در این جستار، ضمن بررسی سیر تحول این مضمون در آثار مشابهی در ادبیات جهان به تحلیل سیرالعبد سنایی و نمادهای موجود در آن از دیدگاه نقد اسطوره ای پرداخته شده است.پرسش اصلی این بوده است که: مهم ترین شالوده کهن الگویی این اثر چیست و ...

در این مقاله بر اساس رویکرد نقد ساختارگرایی حکایت «غلام و بازرگان» از باب دوم مرزبان نامه تحلیل شده است. در این تحلیل بر اساس شیوه پراپ در ریخت شناسی قصه های پریان، به دو بن مایه «سفر و بازگشت از سفر» توجه شده است. این دو بن مایه که در اثر پراپ یکی از سی و یک خویشکاری قهرمان محسوب می شوند، با کهن الگوی اسطوره ای آشناسازی و میر نوروزی، تطبیق داده شده اند. در این مطابقه عناصر سازنده اسطوره و حکای...

این مقاله نشان می دهد که اسطوره مهر به عنوان یکی از عناصر مهم خیال شاعرانه می تواند زمینه های ساخت تصاویر بلاغی، استعاری و تشبیهی را برای شاعر فراهم نماید. نویسنده کوشیده است روایت های اساطیری مهر را با مصادیق هنری آن در شاهنامه تطبیق دهد. مهر در شاهنامه صورت خیال شاعرانه و رنگ ادبی و اعتلای هنری و زیباشناختی یافته است. سایه روشن های سنّت پرستش و ستایش مهر و آیین میتراییسم و آراسته شدن مهر به او...

مطالعه اسطوره ها، یکی از مهم ترین روش های شناسایی تاریخ و فرهنگ های گوناگون است و می تواند ما را در آگاهی از شباهت ها و تفاوت های میان ملیت های گوناگون یاری دهد. در این میان اندیشه روئین تنی، که ریشه ای کهن داشته و بیانگر آرزوی دیرینه بشر برای دستیابی به آسیب ناپذیری و بی مرگی است به انحای گوناگون در میان اسطوره های ملل مختلف نمود یافته و از برجستگی قابل تاملی برخوردار است. با مراجعه به کتب و م...

شاهنامه اثری است حماسی، متشکّل از عناصر اسطوره‌ای و تاریخی که در قالب روایت داستانی بیان شده است. آمیختگیِ اسطوره و تاریخ در شاهنامه، و تحوّل و دگرگونیِ داستان‌های آن تا زمان منظوم شدن به‌دست فردوسی، پیچیدگیِ خاصّی به ساختار داستان‌های آن، داده است، چنان‌که ما احساس می‌کنیم با مجموعه‌ای از داستان‌هایی متعدّد و متنوّع روبرو هستیم. امّا در پسِ این تکثّرها و تنوّع‌های روساختی، ژرف‌ساخت‌های مشترکی را می‌توان ا...

این مقاله به بررسی چگونگی استفاده از شاهنامه برای کودکان امروز بر پایة تفکر نظری «شاهنامه در گذر از اسطوره به قصه» می­پردازد. بنیاد شاهنامه که دوره­ای از تاریخ اساطیری ایران را دربردارد، بر بستری از اسطوره­های ایرانی فراهم آمده ­است. این اسطوره ها با گذشت روزگار به تمثیل هایی در شاهنامه دگرگون شده و ویژگی­های مثبت و منفی خود را در رمزها، رازها، نمادها و پیام­های داستان­ها بجا گذاشته­ است که برخ...