بدیهی است که فرهنگ و زبان و ادبیات دو قوم ایرانی و هندی چنان با هم درآمیخته که گویی پیکره ی فرهنگی یگانه ای را تشکیل داده اند. وجود شخصیّت های برجسته ی فارسی زبان و آثار فراوان فارسی که در شبه قاره ی هند پدید آمده و بدون آنها تاریخ ادب فارسی کامل نمی شود؛ حکایت از همبستگی دیرینه ی فرهنگی ایران و هند دارد. یکی از این شخصّیت های برجسته امّا گمنام سرزمین هند که با تألیف یا تصنیف آثار مختلف ادبی - بلا...

در ادب فارسی، هر سراینده یا نویسندۀ توانمندی که از قرآن مایه گرفته‌است، جایگاه برتری به خود اختصاص داده‌است. شمس‌الدین محمد حافظ، به مدد بهره‌جویی از کلام خداوندی و البته دیگر هنرهای ادبی، جزو قله‌های غزل فارسی است. یکی از آرایه‌های بلاغی قرآن که حافظ از آن بهره برده، تهکم یا نزاهه است که در این مقاله به تفصیل بررسی شده‌است. نزاهه یا تهکم از مقولۀ طنز است و در ادب فارسی، جسته گریخته در دیوان شا...

مدّتی است لفظ سره گرایی در زبان فارسی به کار می رود، امّا مفهوم دقیق این واژه بر همگان مشخّص نیست. این مسأله زبانی که با بسیاری از مسائل دیگر، همچون ملیّت، تاریخ ادبیّات، جامعه شناسی، روان شناسی و... پیوندی نزدیک دارد؛ در تاریخ زبان همه ملّتها وجود داشته است. در ایران، این پدیده، واکنشی بود در برابر نثر مصنوع و پرتکلّف منشیانه که بعدها با آشنایی ایرانیان با اندیشه های ناسیونالیستی آلمانی شدّت یافت. در ...

مباحث بین رشته‌ای مثل قرآن و ادبیات باید به عنوان یکی از فعالیت‌های قرآن پژوهی و راهی برای نشر فرهنگ اسلامی، مورد توجه قرار گیرد. شکرگزاری یکی از فضائل اخلاقی است و در هر دو فرهنگ اسلامی و فارسی، انسان به شکر خداوند بسیار سفارش شده است. به طوری که در قرآن، این فضیلت اخلاقی در کنار صفاتی چون مطیع اوامر الهی بودن آمده و سعدی نیز در بوستان خود بابی مستقل را به شکر بر عافیت اختصاص داده است...

بدیهه سرایی، گونه ای از سخنوری است که در آن، شاعر یا خطیب بدون فرصت کافی برای تفکر، شعر یا خطابه ای را مطابق معیارها و موازین رایج و مقبول ادبی ایراد کند. هرچند نمونه هایی از اشعار تعلیمی و عاشقانه در اشعار بدیهه یافت می شود، رنگ غالب این دسته از اشعار، مدح است و به همین دلیل شعر بدیهه از فروع ادبیات غنائی محسوب می گردد. از تحقیقات صورت گرفته می توان استنباط نمود که اصلی ترین جایگاه و حامی بد...

ادب فارسی که بر دو سبک خراسانی ( شرقی ) و عراقی ( غربی ) یا جبالی منقسم است ، اشکال یا انواع آنها صبغه اقلیمی دارد ، که از جمله طرز یا شیوه «مناظره » متعلق به ادب مادستانی یا غربی است . منظومه پهلوی اشکانی درخت آسوریک که یک مناظره ادبی است ، خود متأثر از شیوه ها یا طرز و سبک «مناظره »های ادبی سومری باستان و بابلی است؛ قومی که از نواحی شمالی ایران زمین به جنوب میانرودان (عراق کنونی ) کوچیدند ، و...

مباحث بین رشته‌ای مثل قرآن و ادبیات باید به عنوان یکی از فعالیت‌های قرآن پژوهی و راهی برای نشر فرهنگ اسلامی، مورد توجه قرار گیرد. شکرگزاری یکی از فضائل اخلاقی است و در هر دو فرهنگ اسلامی و فارسی، انسان به شکر خداوند بسیار سفارش شده است. به طوری که در قرآن، این فضیلت اخلاقی در کنار صفاتی چون مطیع اوامر الهی بودن آمده و سعدی نیز در بوستان خود بابی مستقل را به شکر بر عافیت اختصاص داده است...