منبرهای چوبی در زمره نفیس‌ترین آثار دوره اسلامی هستند. خلاقیت‌ها، نوآوری‌ها و زیبایی‌های هنر چوب به‌نحو بارزی در این آثار انعکاس یافته است. یکی از شاخص‌ترین این آثار منبر چوبی مسجد جامع نقوسان است. این منبر با ماده تاریخ ۵۴۰ ق.، یکی از قدیمی‌ترین منبرهای ایران در دوره اسلامی است. با توجه به جایگاه این منبر در مطالعات هنر چوب در دوره اسلامی هدف از تحقیق پیش رو معرفی منبر نقوسان، بررسی ویژگی‌های ...

تاریخ نگاری اسلامی به شکل رسمی از زمانی آغاز شد که فرهنگ و تمدنی ترکیبی با الهام از آموزه‌های دینی و با بهره گیری از تجربیات ملل و تمدن‌های دیگر، در سرزمین‌های اسلامی و با رهبری خلفای عرب، ایجاد شد. تألیف تاریخ عمومی جهان و به‌ویژه تاریخ اسلام، از سویی با گسترش نهضت شعوبیگری همراه بود و از سوی دیگر با تأثیر فراوان فرهنگ و تمدن ایران پیش از اسلام در همه شؤون زندگی سیاسی و اجتماعی مسلمانان. از ای...

از ویژگی‌های تاریخنگاری دوره سلجوقی، جمع میان کلام اشعری و حکمت عملی ایرانیان پیش از اسلام است. از سویی احیای اندیشه سیاسی ایرانشهری و تبیین آن به عنوان الگوی عملی سلاطین در دوره سلجوقی در کتاب‌های سیر الملوک و متون تاریخی تجلی یافت. از سوی دیگر نفوذ کلام اشعری در ایران با آغاز وزارت نظام الملک، به اوج رسید و نوشته اغلب مورخان این دوره را متأثر نمود. مقاله حاضر در صدد پاسخگویی به این مسائل است ...

دو نظام سیاسی پیش و پس از انقلاب اسلامی دارای دو ایدئولوژی و گفتمان سیاسی مسلطِ متفاوت از یکدیگر بوده و هستند؛ مسائلی که تأثیر مستقیم بر نگارش کتاب‌های درسی به‌ویژه کتاب‌های درسی تاریخ گذاشته‌ است. نمونه‌ی این تاثیر در روایت‌های متفاوت ارائه شده از جنبش مشروطیت به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ معاصر ایران است که تحت‌تأثیر مستقیم دو عاملِ گفتمان سیاسی مسلط، و نیز گفتمان‌های سیاسی-اجتماعیِ غ...

این مقاله با هدف شناسایی ادوار و مفاهیم طبقه بندی تاریخ معماری در تاریخ نامه معنا در معماری غرب تهیه شده است. این کتاب یکی از تاریخ نامه های مطرح غربی است و نویسنده آن، نوربرگ شولتس در زمره مورخان صاحب نظر و متفکر در حوزه تاریخ معماری به شمارمی رود. بررسی این تاریخ نامه حاکی از آن است که، مورخ تاریخ را برمبنای مراحل تغییر و تحول معماری تقسیم بندیِ کرده است. مورخ در بررسی تاریخ متوجه تغییر معانی ...

عریضه‌نویسی، از دیرباز بخشی از خرده رفتار سیاسی و اجتماعی ایرانیان بوده است، تا آن جا که می‌توان از آن به عنوان بخشی از فرهنگ ملی ایرانیان یاد کرد. چنین فرهنگی، چه پیش از ورود اسلام و چه پس از آن مرسوم بوده است، به گونه‌ای که نهاد حکومت در طول دوران میانه و سده‌های پس از آن، با برپایی دیوان مظالم، فرهنگ عریضه‌نویسی را تایید می‌کرد. مواجهه با تمدن غرب در دوره قاجار، هر چند گسست‌های عمیقی بر فرهن...

کوفه در تاریخ کلام امامیه، به راستی جایگاه ممتاز و اهمیت ویژه‌ای دارد. این برجستگی از آن روست که بازخوانیِ فکری و اندیشه‌ورزیِ این دوره از تاریخ امامیه، سهم عمده‌ای در به تصویر کشیدن اصالت و استقلال تفکر امامیان خواهد داشت. برخی تصویر‌گری‌های تاریخی از این دوران، نشان از تعبد محض و غیر عقلانی این گروه در اعتقاد ‌ورزی دارد. پاره‌ای از مطالعات، تلاش‌های عقلانی اصحاب امامیه در فهم معارف دینی را محدو...

تاریخ نگاری هنر و طبیعتاً معماری و شهرسازی از جمله علومی است که گرچه می توان ریشه های تاریخی برای آن در ایران یافت ولی در شکل کنونی، در پی مواجه جامعه ایرانی با تغییرات و تحولات علمی و صنعتی غرب به آن توجه و اقبال نموده است. در فرآیند این امر فراز و فرودهایی را شاهد بوده و نگرش ها و گرایش های متفاوتی را تجربه کرده و با محاسن و معایب آن از نزدیک آشنا شده است. اما همچنان و علیرغم گذشت نزدیک به یک ...

این نوشتار در پیوند با مقاله قبلی در شماره پیشین این نشریه، مقدمه ای کوتاه بر نخستین کوشش های ایرانیان برای توسعه اوضاع بهداشت عمومی و شهری به روایت اسناد به دست آمده از آرشیو اسناد تاریخی وزارت امور خارجه می باشد. در این بخش کوتاه تعداد محدودی از اسناد حاوی دستورالعمل های مربوط به لزوم انجام یک سری اقدامات بهداشتی در اواخر دوره قاجاریه ذکر می شود که خود گویای نخستین تلاش های رسمی و دولتی برای ...

در این بررسی تعدادی از نمونه های سفال مربوط به دوره پیش از تاریخ استان اصفهان (هزاره چهارم پیش از میلاد) متعلق به محوطه های باستانی چغاحسن، لهرامش، جمالو و گاویاران به منظور تعیین نوع و نیز غلظت عناصر موجود، مطالعه شده اند. هدف از این کار پاسخ به این سوال می باشدکه " آیا با در دست داشتن این اطلاعات در مورد تعداد محدودی از نمونه های سفالی مربوط به این مناطق، می توان منشاء نمونه های سفال ناشناخته...