هدف اصلی از این مقاله تخمین سطح سرمایة اجتماعی، روند آن در کشور و تعیین عناصر و متغیر‎های اصلی تشکیل دهندة سرمایة اجتماعی در ایران است. بدین منظور، بعد از بررسی پایه‎های نظری و تجربی سرمایة اجتماعی، با استفاده از میزان این سرمایه که برای یک سال برای ایران تخمین زده شده، روند سرمایة اجتماعی استخراج شده است. برای برآورد سری زمانی این سرمایة از روش فازی استفاده شده است. نتایج بررسی‎ها نشان می‎دهد ...

این مقاله در صدد است تا دریافت جلال آل احمد از معنا و مفهوم «غرب و غرب زدگی»، تلقی او از علل و ریشه های پدیدار تاریخی غرب زدگی و نیز فهم وی از سنت و دلایل ضرورت بازگشت به سنت را، که نقشی اساسی در شکل گیری فضای ذهنی (پارادایم) تفکر اجتماعی ما ایرانیان در دورة معاصر ایفا کرده اند، به خصوص در قیاس با بصیرت های بنیادین متفکر معاصر، سید احمد فردید، مورد نقد و بررسی قرار دهد. پارادایمی که پس از گذشت ...

تحولات مذهبی ایران در دورة ایلخانان مغول (656-736ق) با رشد نسبی تفکر شیعی، در مقایسه با ادوار پیش همراه بود . پژوهش های متعددی دربارة عوامل این پدیدة تاریخی نسبت داده اند . « تسامح مذهبی مغولا ن » انجام گرفته که در برخی از آن ها، این پدیده را به این نوشتار در صدد است با بازخوانی سیاست های ایلخانان مغول در قبال ادیان و مذاهب مختلف، و به دست دادن تصویری روشن از اوضاع مذهبی این دوره، صحت و سقم انگ...

حضور چند صد ساله مهاجران یهود در جزیرة العرب پی آمدهای فراوانی برای ساکنان این سرزمین به همراه داشت که در این میان بررسی وضعیت و موقعیت اقتصادی آنان در میان عرب شمالی, به ویژه در یثرب، و همچنین چگونگی تحول این جریان در دورة اسلامی، در ارزیابی روند تکوین نظام اقتصادی جامعة مدنی حائز اهمیت بسیار است. در مقالة حاضر ضمن واکاوی فعالیت های مالی یهود به منظور تبیین موقعیت اقتصادی آنان در یثرب، چگونگی ...

تاکنون متون مختلفی درباره اصطلاحات و ضرب المثل های رایج در دورة قاجار منتشر شده اند، ولی چون این متون بیشتر ناظر بر فهرست واژگان هستند و در قالب جمله ارائه نشده اند، نمی توانند تصویر روشنی از «زبان فارسی گفتاری» این دوره در اختیار بگذارند. به همین دلیل تصور رایج از گفتار مردم دوره قاجار، همان جملات دیریاب و دشواری است که در متون برجا مانده از آن زمان باقی دیده می شود. با وجود این، آنچه می تواند...

وضعیت سیاسی ـ اجتماعی جهان اسلام در دوران میانی در شرایطی قرار گرفت که در خلال آن امنیت به اصلی ترین مفهوم در توجیه سیاست تغلب و استیلا تبدیل شد. در این دوره و بنا بر نیازهای سیاسی ـ اجتماعی، جریان های فکری متفاوتی ظهور کردند که در یک محور اساسی با هم اشتراک داشتند و آن توجیه گری حکومت مطلقه بر اساس مفهوم امنیت و ضرورت دوری از هرج و مرج بود. چنین دریافتی از سیاست و حکومت به حدی در مسیر افراط قر...

یکی از مفاهیم نیازمند بررسی در تاریخ اسلام و ایران، به‌ویژه در دورة صفوی، مفهوم سیادت است. گرچه این مفهوم از آغاز تا دورة صفویه مسیری انقباضی (هاشمی، طالبی، علوی، و فاطمی) طی کرد، دربارة انتساب سیادت (پدری یا مادری) دیدگاه‌های تازه‌ای نیز پدید آمد. نگارندگان این مقاله موفق شدند دو رساله به نام‌های الاشراف علی سیادة الاشراف تألیف سیدحسین ‌بن مجتهد کرکی (د 1001ق) و رسالة فی اولاد البنات یا اثبات ...

اسناد و به طور کلی متون مکتوب به زبان ایلامی قدیم نادر هستند، اما از شوش در دورة سوکل مخ­ها نزدیک به 550­ سند حقوقی به زبان اکدی و در موضوعات مختلف به­دست آمده است که فرصتی     بی­نظیر برای مطالعة نهادهای حقوقی و اجتماعی ایلام فراهم می­کند. مقالة حاضر، ضمن ویرایش و ترجمة دو سند دادرسی ایلامی از دورة سوکل مخ­ها به تحلیل محتوای این دادرسی­ها می­پردازد. این مقاله ابتدا برای مشخص­کردن بستر تاریخی، ...

هدف: این مقاله به بررسی جایگاه و منزلت کتابدار در ایران عصر صفوی پرداخته و سپس برای روشن‌تر شدن این جایگاه، زندگی و آثار یکی از کتابداران دورة شاه عباس دوم، میرزا مقیم کتابدار، مورد بررسی قرار می‌گیرد. روش: این مقاله با رویکرد توصیفی- تحلیلی برمبنای روش کتابخانه‌ای تهیه شده است. یافته‌ها: جستجو در متون تاریخی و نسخه‌های خطی کمتر شناخته شده می‌تواند بسیاری از ناشناخته‌های تاریخ فرهنگی ما را ر...

چکیده از زمان تألیف نهج‌البلاغه به قلم سیّد رضی تا به امروز، انتقادهایی دربارة انتساب آن به امام علی(ع) و گردآورنده‌اش وارد شده است. برخی از ناقدان اهل سنّت در تبیین این شبهه، توصیف‌های دقیق امام علی(ع) دربارة آفرینش موجودات را به عنوان سند ادّعای خویش مطرح نموده‌اند و چنین اظهار داشته‌اند که سبک این دست از سخنان امام(ع) مربوط به دورة عبّاسیان است و این گونه بیان‌ها در زمان حیات امام علی(ع) رایج نب...