چکیده: فراق از قدیم ترین، پُرتوصیف ترین و پرمعناترین واژگان در شعر فارسی به ویژه غزل عاشقانه است و شاعران آن را به صور گوناگون توصیف کرده­اند. هجران و فراق در غزلیات سعدی بیشتر نتیجه بی اعتنایی یا قهر معشوق است. شرح فراق و عواطف و احساسات ناشی از آن در شعر سعدی، معمولاً از عجز و افسردگی ناشی نمی شود و داغ فراق  هم نسبتاً معتدل است و شکایت از معشوق شدید و غلیظ نیست. اما فراق و جدایی در غزلیات رهی...

در ادبیات عاشقانة سبک عراقی به­ویژه در غزلیات سعدی از جفای معشوق و خواری عاشق در برابر او، بسیار صحبت می‌شود. عشق در ادبیات فارسی مقدّس است؛ اما گاه به مانعی در راه عاشق تشبیه می­شود. پرسش این پژوهش آن است که آیا ورای این­گونه مضامین، مفاهیم و مقاصدی فراتر از عشق زمینی وجود دارد. در پاسخ به این سؤال، یک‌چهارم غزلیات سعدی بر اساس تحلیل گفتمان سیاسی‌ـ‌ اجتماعی بررسی شد. در نتیجۀ آن می‌توان دریافت ...

در هر شعر و متن عاشقانه پارسی، می توان الگوی مشخصی برای معرفی معشوق شاعر ارائه داد. این خصوصیت در انحصار اشعار یک دوره یا یک مکتب فکری – ادبی خاص نیست؛ بلکه ازکهن ترین اشعار پارسی تا نوترین آن ها که با نام شعر معاصر شناخته شده تر است، این ویژگی دیده می شود. در شعر احمد شاملو، "آیدا"؛ قدرتمندترین و اصلی ترین مصداق معشوق را به خود اختصاص داده است. آیدا که همسر شاملو است ، برخلاف معشوق های شعر تغز...

منظومه های غنایی ازسازه های هنری، بهره ی زیادی می برند از جمله ی این سازه ها، به کارگیری تشبیه و استعاره برای برجسته تر نشان دادن جلوه ی عاشق و معشوق است. نظامی   گنجه ای در دو منظومه ی "خسرو و شیرین"و "لیلی و مجنون" از کلماتی مانند ماه، سرو، باغ، خورشید، پروانه، شمع و... برای توصیف تصویر عاشق و معشوق استفاده کرده است. دراین میان بسامد ابیاتی که به ماه، سرو، گل و پری اختصاص یافته بالاست. این تح...

اصول عرفان ابن عربی، واضع نظریة خیال، بر حکمت متعالیة ملاصدرا تأثیر فراوانی گذارد، چنانکه می‌توان نظریة تجرد خیال و وساطت و طریقیت عالم خیال را مهم‌ترین عوامل شکل‌گیری حکمت متعالیه قلمداد کرد. به بیانی دیگر، می‌توان وجه تمایز مبنایی «حکمت متعالیه» با «حکمت مشاء» و «حکمت اشراق» را در تجرد عالم خیال و صور خیالی در حکمت متعالیه و عدم تجرد آن‌ها در حکمت مشاء و اشراق دانست. در مقاله حاضر، نظریه خیال...

این مقال، نخست به پیشینه بحث خیال می‌پردازد و بدین ‌طریق تأثیرگذاران بر کانت را روشن می‌نماید. پس از آن توضیحی در باب ابژکتیویته داده می‌شود و سپس به بحث از خیال در نقد عقل محض پرداخته می‌شود.  قوه خیال در نظام شناختی کانت دارای جایگاهی منحصر به فرد است. این نقش به مراتب، فعالانه‌تر از جایگاه خیال در نظام‌های فلسفی پیش از کانت است. خیال از سویی در بحث مهم و پیچیده استنتاج استعلائی مقو...

خیال یکی از قوای باطنی انسان است که صورتهایی را که انسان از عالم خاج در باطن خود دارد، حفظ می کند، و در اصطلاح روانشناسی، هرگاه اشیا با حواس مواجه باشند، صورتی که از آنها در ذهن پیدا می شود، احساس یا ادراک حس خوانده می شود، هرگاه با حواس مواجه نباشند، صورت ذهنی آن ها خیال یا تصویر جزئی نام دارد. انواع خیال عبارته است از خیال منفصل و خیال متصل مولوی در مثنوی بیشتر به تشریح انواع تخیل می پردازد، ...

ابن عربی و ملا صدرا خیال را در معانی مختلفی به کار برده اند که خیال منفصل و متصل، از شایع ترین موارد کاربرد آن است. سایر کاربردها عبارت است از خیال، «نامی برای ما سوی الله»، «هریک از موجودات»، «مرتبه ای در صقع ربوبی»، «نفس»، «یکی از قوای نفس» و «مرتبه ای از مراتب تکاملی نفس». در ایــن مقاله که با عنایت به سه معنای اخیرشکل گرفته است، کوشش می شود تا تصویری از کارکردهای خیال در نفس شناسی و پس از آ...

ژولیا کریستوا بینامتنیت را گذر از نظام نشانه به نظام‌های دیگر می‌داند. از این زاویه متن نه هم‌چون ذخیره‌‌ای از معانی ثابت، بلکه در مکان تعامل پیچیده‌‌ای بین متن‌های گوناگون قرار می‌گیرد. نظریة بینامتنیت با ژرار ژنت وارد حوزة ساختارگرایی شد. ژنت بر خلاف کریستوا با در نظر گرفتن خاستگاه به دنبال تعین و تثبیت معنا در متون بود. بر این اساس متن معنای خود را از طریق رابطه‌‌اش با دیگر متون آشکار می‌کند...

در این مقاله، سوره یوسف با دقت تمام مورد بحث و تحقیق قرار گرفته و بیشتر براساس تئورى هفت مرحله اى عطار نیشابورى درخصوص سیر و سلوک عرفانى و رسیدن به قرب پروردگار و اتصال با معشوق حقیقى تطبیق داده شده است. مراحل و منازل هفتگانه ترتیب عبارت اند از: طلب، عشق، معرفت، استغنى، توحید، حیرت، فقر و فنا. اما در اثناى کار، از رموز و اصطلاحات خاص عرفا که در این گونه مسائل کاربرد مى یابند، استفاده شده است. س...