نقش تشیع در باروری فرهنگ اسلامی و شکل دهی شاکله تمدن اسلامی, برجسته و غیر قابل انکار است; تشیع خصوصا با تنوع فرقه ای خود و سه مذهب عمده اثنی عشریه و اسماعیلیه و زیدیه, نقش محوری و اساسی در تحولات سیاسی, اجتماعی و فرهنگی اواخر دوره اموی و استقرار خلافت عباسی تا پایان عصر اول خلافت داشته است. این نقش در عصر اول عباسی در قالب نهضت ها و جنبش های نظامی; تشکیل حوزه های علمی, تعالیم مخفی و سازمان دهی ...

گیب، در مقاله حاضر، که هدف از آن بازخوانی نظریه اهل سنت در باب خلافت است، بر مبنای چهار نکته اساسی به بحث میپردازد: 1. در وهله نخست به مخالفت با نظر کسانی می پردازد که معتقدند ماوردی به تدوین نظریه ی نهایی اهل سنت در باب خلافت پرداخته است؛ 2. به نظریه ی اشعریان در باب خلافت و سرنوشت این نظریه در پی تحولات مترتب بر آن می پردازد؛ 3. جنبه های مختلف نظریه ی خلافت و نسبت آن با امامت را در امپراطوری ...

حمدانیان دولتی شیعه مذهب بودند که از اوایل قرن چهارم هجری تا پایان این قرن در موصل و سپس در حلب حکومت داشتند . آسیای صغیر در این دوران از اهمیت و حساسیت فوق العاده ای برخوردار بود و علاوه بر حمدانیان حکومت های متعددی نظیر خلافت عباسی ، اخشیدیان ، آل بویه ، رومیان و فاطمیان بر سر گسترش نفوذ خود ، ناگزیر در چالش با یکدیگر به سر می بردند . حمدانیان خود را در مرکزیت جغرافیای سیاسی منطقه مهمی یافتند...

سیاست ترور – قتل و شکنجه شیعیان در عصر اموی و خصوصاً عباسی باعث عکس العمل ایشان در قبال این فشار های سیاسی گردید و قیام های متعددی را بر علیه خلافت عباسی رقم زد. منصور و هادی و هارون الرشید سه خلیفه عباسی در پیش برد این سیاست بسیار فعال و کوشا بودند از جمله این قیام ها قیام حسین بن علی بن حسن مشهور به فخ می باشد که علارقم شکست این قیام ،ادریس ابن عبدالله از نوادگان امام حسن (ع) موفق شد از واقعه ...

چکیده اهداف این پژوهش که عنوان بررسی تحلیلی ساختار اقتصادی آل بویه( 322- 447ق.)، دارد و به دلیل ماهیت تاریخی، براساس مطالعه اسنادی و کتابخانه ای و متکی بر تحلیل متون و نیز شواهد بر جای مانده از آثار باقیه نظیر سکه ها نوشته شده است عبارتند از: 1- تبیین ساختار اقتصادی حکومت و وضع معیشت مردم در دوره آل بویه. 2-تحلیل نقش ضرورت های اقتصادی بر سیاست های راهبردی حکومت آل بویه‎. 3- میزان تأثیرگذاری و ...

 شناخت جانشینان پیامبر صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم از مسائل مهم تاریخ اسلام، و از چالش های اساسی مابین مسلمانان است. طبق نظر شیعه، در اکثر دوره ها، افراد دیگری به جای ائمّه و جانشینان برحقّ، مقام خلافت و جانشینی پیامبر (ص) را در اختیار گرفتند. سکوت و کنار آمدن اکثریّت مسلمانان در برابر غصب خلافت و جانشینی ظاهری اهل بیت علیهم السلام (به رغم وجود ادلّه نقلی فراوان در بیان خلافت اهل بیت علیهم السلام از ...

رویکردی تاریخی به تحول مفهوم خلافت در عصرخلفای سه‌گانه[1] مجید حاجی بابایی[2] چکیده شکل‌گیری مفهوم خلافت در خلال رخداد سقیفه و طرح جانشینی نبی اکرم(ص) سرمنشاء بسیاری از تحولات فکری و نظریه پردازی‌های سیاسی در جهان اسلام شد. روند تغییر و دگرگونی مفهومی‌و واژگانی خلافت در اداور تاریخ اسلام از چشم تیزبین محققان بدور نبوده است. اما کماکان موضوع تحول و درک این مفهوم در بستر تحولات تاریخی جای هرگونه ...

همسو با تضعیف قدرت عباسیان، مجال ظهور و خیزش قدرتهای جدید در قالب تشکیل دولتهای مستقل و نیمه مستقل همچون فاطمیان به عنوان کانون قدرت در مغرب و بویهیان، به عنوان کانون قدرت در مشرق اسلامی را فراهم آورد. هر یک از دولتها در پرتو تحقق اهداف خود، که برخاسته از منافع ایشان بود، طیف گسترده ای از مناسبات سیاسی و فرهنگی را در بستر روابط علی و معلولی فراهم آوردند. بررسی تأثیر عوامل موثر همچون حضور دشمن م...

قرآن کریم، این ودیعه گرانقدر الهی، کتاب سراسر نور و حکمت و سرچشمه زلال هدایت، از زمان نزول در تمام جنبه های زندگی مسلمانان اعم از فردی و اجتماعی مطرح بوده است. اثر این کتاب ارزشمند غیرقابل انکار است، حتی ادیبان و شعرا نیز از این امر مستثنی نبوده و هریک به فراخور دانش و استعداد و گرایش و ذوق خویش از آن بهره جسته و اثرپذیری از قرآن کریم در اشعار و آثار آنان هویدا است. این پژوهش نیز تأثیر این منبع...

شُرَفا، علویانی بودند که در سرزمین‏های اسلامی همواره مورد احترام مردم بوده و موفق به تشکیل دول مهمی در جهان اسلام شدند. شرفا به شاخه‏های مختلف تقسیم شدند که مهم‏ترین آنها شرفای حسنی و حسینی‏اند. شرفای حسنی از نسل حسن مثنی بوده که موفق به تشکیل دولت ادریسیان در مغرب شدند. شرفای حسینی از نسل امام صادق‏علیه السلام بوده که فاطمیان خود را به ایشان منتسب می‏کردند. مطلب حاضر، ترجمه مقاله‏ی شرفا از دائرة...