چکیده از مباحث کهن نقد شعر و سبک شناسی، مبحث تأثیر و تأثر شاعران از یکدیگر و بر یکدیگر است. این اثر پذیری ها را استقبال، اقتفاء، اقتدا و ... خوانده اند که نه تنها معاصران را در بر می گیرد بلکه در متأخران بحث انگیزتر است. در تاریخ شعر فارسی چه در حوزه ی تأثیرپذیری و چه در میدان تأثیرگذاری، کمتر شاعری را با خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی می توان سنجید. تأثیر او بر شاعران دوره های بعد تا آنجاس...

متن ها، موجوداتی زنده اند که در طول تاریخ با هم در ارتباط، داد و ستد و تعامل بوده و هستند. این ارتباط در قالب متنی، بینامتنی و فرامتنی است که بررسی و تعمّق در هر کدام از این نوع روابط، باعث گره گشایی و تحلیل متون می گردد. از یک نگاه، تحلیل بینامتنیت، در اثر یک شاعر یا نویسنده، تأثیرپذیری وی از شاعران و نویسندگان پیشین و نیز تلمیحات، اشارات تاریخی و آیات و احادیث به کار رفته در متن را بررسی می کن...

مسأله جبر و اختیار یکی از جنجالی ترین و غامضترین بحث های کلامی است. این بحث ریشه تاریخی بسیار قدیم دارد و در گفته ها و اندیشه های فلاسفه، عرفا، شعرا و دیگران به جلوه های گوناگون نمود یافته است. مفهوم جبر یکی از مفاهیم کلیدی و کاربردی اشعار حافظ شیرازی و ابوالعلاء معرّی است. گروهی آن دو را بر مسلک جبر و گروهی دیگر با تفسیر و تأویل ابیاتشان آنها را معتقد به اختیار می دانند. این نوشتار سعی در بررسی...

چکیده برخی صاحب نظران، نقد روانشناسانه را یکی از مهم ترین اقسام نقد به شمار آورده اند. در این نوع نقد، آثار ادبی براساس دیدگاه های مطرح شده در مکاتب روانشناسی، نقد و بررسی می شود. در سال های اخیر نیز، پژوهش های بسیاری در زمینه نقد و تحلیل آثار ادبی با توجه به دیدگاه های روانشناختی، به ویژه نظریه یونگ، صورت گرفته است. یکی از مفاهیمی که در روانشناسی تحلیلی کارل گوستاو یونگ مطرح شده، مفهوم کهن ا...

انسان همیشه در تاریخ زندگی و حیات خویش به دنبال یافتن راه نجات و رستگاری از این دنیا بوده است و فکر او به دنبال پاسخ گویی به این پرسش که چگونه می توان زندگی ایده آلی در این دنیا داشت تا به رستگاری رسید. شاعران و عارفان ادب فارسی نیز برای پاسخ گویی به این سؤال، اندیشه ها و نظریات خودشان را به شکل های گوناگون در اشعار و نوشته هایشان بیان کرده اند. آنها به تبعیت از قرآن کریم، حضرت رسول اکرم(ص) و ج...

متن‌ها، موجوداتی زنده‌اند که در طول تاریخ با هم در ارتباط، داد و ستد و تعامل بوده و هستند. این ارتباط در قالب متنی، بینامتنی و فرامتنی است که بررسی و تعمّق در هر کدام از این نوع روابط، باعث گره‌گشایی و تحلیل متون می‌گردد. از یک نگاه، تحلیل بینامتنیت، در اثر یک شاعر یا نویسنده، تأثیرپذیری وی از شاعران و نویسندگان پیشین و نیز تلمیحات، اشارات تاریخی و آیات و احادیث به کار رفته در متن را بررسی می‌کن...

تصویرسازی و تصویرگونگی که حاصل ارتباط انگیختۀ بین دال و مدلول در سطح نشانه است، مختصه‏ای ادبی و زیبایی‌شناسی است که کاربرد غنی آن در اشعار شیخ ازل حافظ شیرازی توجه بسیاری از پژوهشگران را به سوی خود جلب نموده‌است. هدف از پژوهش حاضر نیز در همین راستا بررسی انواع روابط انگیخته و فراوانی آن‏ها در چهارچوب پیوستار نمادپردازی آوایی پیشنهادی هینتون و دیگران (1994) در مجموعۀ اشعار حافظ می‏باشد. بدین منظ...

از جمله مسائل مهمی که عرفا و مشایخ طریقت بدان اهمیت زیادی میدهند مسأله ذکر است، زیرا شالوده عرفان و طریقت بر همین مبنا یعنی یاد کردن خدا و ارتباط یافتن با آن ذات مقدس و یگانه استوار شده است انگیزه انتخاب این موضوع در میان موضوعات و مصطلحات بسیار عرفانی نیز همین است.از سوی دیگر در شعر این دو عارف نامی، ابنفارض حموی مصری و حافظ شیرازی میتوان تشبیهها و تعبیرهای زیبا و بینظیری از ذکر یافت که دارای ...

مقاله‌ی حاضر با عطف و نظرداشت به دیوان اشعار حافظ شیرازی، به چگونگی و میزان نگرش او به دانش تاریخ، موضوعات تاریخی، حوادث و شخصیّت­های مرتبط و زیرمجموعه‌ی حوزه‌ی تاریخ، و نیز توضیح و تبیین نکات و معرّفی نقش نمادها و الگوهای ذکر شده ـ مبتنی بر منابع و مآخذ تاریخی و ادبی ـ می پردازد. یافته های پژوهش در این عرصه مبیّن و دلالت بر آن دارد که شاعر مورد بحث به تاریخ وطنی و دینی آشنا بوده و همین اشراف و اطّ...