از آنجا که بنا بر حدیثی مشهور خودشناسی راهی برای خداشناسی است، فیلسوفان و عارفان مسلمان همواره به بحث نفس یا روح انسان و رابطة آن با بدن، توجه ویژه ای داشته اند. ابن سینا نفس را جوهری مجرد و قائم به ذات می داند که در بدن انسان و در جسم دیگری منطبع نیست، بلکه مفارق از همه مواد و اجسام است. اما این جوهر مجرد تعلق و اختصاص به بدن انسان ـ مادام که این بدن زنده باشد ـ دارد. از دیدگاه ابن عربی، صفت «...

یکی از متخصصان برجسته در حوزۀ تاریخ ادیان میرچا الیاده است، که در دهه های اخیر درفرانسه و امریکا زندگی کرد . از آثار وی در می یابیم که اسطوره همیشه گزارشی از آفرینشاست و از چگونگی آفرینش و تکامل هستی سخن می گوید . هر چند اسطوره از نگاهاسطوره شناسان کارکردهای متعددی دارد، امّا مطابق نظر الیاده، اسطوره مبتنی برهستی شناسی است و تنها از حقایق، از اموری که واقعاً حادث شده اند و از اموری که کاملاًتجلّی ی...

رجوع به برخی تحولات حادث شده در صحنه بین المللی در انتهای دهه 1980 و آغاز 1990 میلادی موجد برخی خوشبینی ها بوده است. عده ای بر آن بوده اند که با زوال دولتهای خودکامه بلوک شرق و ریزش دیوار برلین، باید در انتظار آغاز دوره جدیدی از تاریخ بود که زوال ناامنی و تهدید از مشخصه های آن است. طبیعی بود که با ریزش این دیوارها برخی خوشبینی ها مبنی بر زوال کانون های ناامنی و تهدید قوت گیرد.در این بین حوادث م...

میرداماد و ملاصدرا دو استوانه حکمت اسلامی ایران زمین اند که یکی از استرآباد و دیگری از شیراز برخاسته و در اصفهان به هم می رسند. هر یک صاحب اندیشه هایی ژرف در مسائل حکمت الهی، از جمله در جهان شناسی است که این مقاله مختصر به پاره ای از مبانی فکری و دیدگاه های آنان در این باب می پردازد بحث اصالت وجود یا ماهیت و تعلق جعل به ماهیت یا وجود، از مبانی مورد اختلاف، و مباحثی چون حرکت جوهری، حرکت سرمدی اف...

رفتار باروری‘ براساس محرکها‘ فرایند تصمیم گیری و نگرشهای مرتبط می تواند به عنوان رفتاری اجتماعی که در یک محیط اجتماعی حادث می شود‘ در نظر گرفته شود. سؤال اساسی این است که تغییر محل سکونت تا چه اندازه و با چه ساز و کارهایی به تغییر رفتار تجدید نسل و باروری انسانها منجر می شود؟ در پاسخ به سؤال فوق محققان سعی کرده اند با استفاده از فرضیه های مختلف بین باروری و مهاجرت ارتباط برقرار کنند. در این مور...

ابن رشد را عقیده بر آن است که ابن سینا در برهان وجوب و امکان تحت تاثیر متکلمین بوده و بر مشرب آنان مشی کرده و برهانی اقناعی آورده است بخصوص که از مفهوم واجب الوجوب بالغیر که معنای محصلی ندارد در تقریر این برهان استفاده کرده است نویسند مقاله ضمن تقریر استدلال های این دو فیلسوف چنین نتیجه گرفته که تقریر ابن رشد نه تنها مبتنی بر وجوب و امکان نیست بلکه به بیان متکلمین در برهان حدوث نزدیک می شود ز...

رجوع به برخی تحولات حادث شده در صحنه بین‌المللی در انتهای دهه 1980 و آغاز 1990 میلادی موجد برخی خوشبینی‌ها بوده است. عده‌ای بر آن بوده‌اند که با زوال دولتهای خودکامه بلوک شرق و ریزش دیوار برلین، ‌باید در انتظار آغاز دوره جدیدی از تاریخ بود که زوال ناامنی و تهدید از مشخصه‌های آن است. طبیعی بود که با ریزش این دیوارها برخی خوشبینی‌ها مبنی بر زوال کانون‌های ناامنی و تهدید قوت گیرد.در این بین حوادث ...

شناخت خداوند به طرقی گوناگونی صورت می‌پذیرد که مهم‌ترین و جنجال‌آمیزترین روشی که متکلمان در معرفت خداوند درزمینه تبیین و توضیح آن باهم اختلاف و بحث داشتند بحث صفات الهی بود. با تقسیم صفات خداوند به ثبوتی و سلبی یا ذاتی و فعلی مشاجرات بیشتری رؤیت شد. این نوشتار بر آن است به بررسی یکی از مهم‌ترین صفات ثبوتی خداوند یعنی اراده، در دیدگاه دو متکلم شهیر اشعری (غزالی) و معتزلی (ابوهاشم جبایی) که هردو...

در جهان اسلام قول به تناهی ابعاد پارادایم غالب است؛ و برهان المسامتة - از نوآوری‌های ابن‌‌سینا در کتاب عیون الحکمة - شاید مهم‌‌ترین برهانی است که بر آن اقامه شده است. بر اساس این برهان، چنانچه خطی نامتناهی وجود داشته باشد، اگر خطی به موازات آن فرض شود که از مرکز کره‌ای بگذرد، از حرکت استداری کره، بین این دو خط، در یک آن مسامتة حادث می‌شود، اما حدوث مسامتة در یک آن بین آن دو محال است. د...

در دههء گذشته،رشد سریع افراد تحصیل‌کرده در جامعهء ایرانی تأثیرات و پیامدهای‌ مهمی در پیدایش شرایط اجتماعی و سیاسی ایران داشته است.افزایش جوانان‌ تحصیل‌کرده،منجر به گسترش طبقهء متوسط در جامعه گردیده است.طبقهء متوسط می‌تواند به این شرایط جدید و تقاضاهای گوناگون و دگرگونی در تمامی جوامع منجر گردد.نگاهی گذرا به تاریخ دگرگونیهای سیاسی و اجتماعی در جوامع مختلف نشانگر این است که رابطه‌ای بین رشد طبقهء...