درباره قاعده تبعیت احکام از مصالح و مفاسد، این سؤال مطرح است که: »آیا ملاکات احکام، تنها در متعلق حکم است، یا ممکن است در غیر از متعلق نیز وجود داشته باشد؟« برخی بر آنند که احکام شرعی منحصراً تابع ملاکات موجود در متعلق هستند; اما به نظر متأخران، احکام علاوه بر تبعیت از ملاکات موجود در متعلق، ممکن است تابع ملاکات در غیرمتعلق نیز باشند. با بررسی ادله، مشخص می‏شود که نظریه دوم، تکامل نظریه اول بوده...

روزۀ روز عاشورا همواره در میان عالمان اهل سنت و عالمان شهیعه معرکه آرا بهوده اسهت.سهبب اخهتلاف، و،هود دو دسهته روایهات مو،هود در کتهب روایهی شهیعه در بهارۀ آن اسهت.بررسی سندی و نیم نگاهی به محتوای احادیث، به روش توصیفی تحلیلی انتقادی و با -هدف آشنایی با این دو دسته روایات و اعتبار سنجی آنها مورد تو،ه این نوشتاراست.یافته های پژوهش حاضر این است که روزه عاشورا قبل از تشریع روزۀ رمضان بوده و پس ازآ...

تاریخ­طبری از متقدم­ترین تواریخ عمومی است که به شیوه حدیثی- خبری تدوین شده­است. بدین معنی که نویسنده در نقلِ گزارشهای تاریخی، سلسله اسناد و راویان اخبار را ذکر کرده­است. عدم توجه طبری به روایات موثق و گزارش­های تاریخی معتبر و مستند، عاملی بوده که برخی از روایات این اثر از اعتبار یکسانی برخوردار نباشد؛ چنانکه گاهی روایات متضاد و متناقض در کنار هم نقل شده­است. پژوهش حاضر واکاوی تعیین وثاقت و عدم و...

مقالة حاضر با هدف بازکاویِ اعتبار و کاربرد عقل در حوزة فهم قرآن، از روایات معصومانعلیهم‌السلام که وارثان و عالمان قرآن هستند، مدد می‌گیرد. این پژوهش، ابتدا گامی به‌سوی شناخت عقل برداشته، و از ماهیت عقل، و نیز ارزش آن در کلام اهل بیتعلیهم‌السلام سخن گفته است. آن هنگام، روایات معصومانعلیهم‌السلام را در حیطة ارتباط عقل و فهم قرآن مطرح نموده، و ثابت می‌کند که ایشان نه تنها مخالف ورود عقل به حوزة قرآ...

از مهم‌ترین مباحث مطرح در‌حوزة علوم قرآنی، نسخ است که در بسیاری از روایات، اِشراف بر جوانب آن، از‌جمله ویژگی‌های مفسران قرآن به‏شمار آمده است. از سویی، قرآن‌پژوهان، این پدیده را بر سه قسم، شامل نسخ حکم و بقای تلاوت، نسخ حکم و تلاوت، و نسخ حکم بدون تلاوت تقسیم کرده و از این میان، تحقق‌یافتن مورد اول را بیشتر مفسران و پژوهشگران در‌حوزة علوم قرآن پذیرفته‌اند؛ اما بر‌سر دو قسم دیگر، اختلاف‌ نظر وجود...

 بر خلاف آنچه که برخى گمان برده‏اند، اصولى بودن و نفى اخبارى‏گرى به معناى رد اعتبار عمومى روایات شیعه نبوده است. برخى از ایشان، گرچه قطعیت روایات را نپذیرفته‏اند، اما ادله اخبارى‏ها را در قطعیت اعتبار پذیرفته‏اند. به همین دلیل نیز خود را از بررسى‏هاى رجالى جز در موارد تعارض و موارد مشابه، بى‏نیاز دانسته‏اند. در میان فقهاى سده اخیر شاید هیچ فقیهى به اندازه سید کاظم یزدى(ره)، به صراحت در این باره...

مفاد شماری از روایات؛ بیانگر آفرینش روح انسانها قبل از بدنشان است. این روایات که با عنوانهایی مانند روایات أظلّة، اشباح و ارواح یاد می­شوند؛ از سوی برخی اندیشوران مانند شیخ مفید (ره) نادرست ارزیابی شده است. استناد به این روایات در حوزه­های گوناگون تفسیری، معرفتی و کلامی بیانگر ضرورت ارزیابی فقه الحدیثی این روایات است. پژوهش پیش­رو با شیوه توصیفی – تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه­ای می­کو...

 از دیدگاه علم تفسیر، شرط لازم برای صحّت هر رأی تفسیری ـ از جمله روایات تفسیری ـ مطابقت با اصول و قواعد پذیرفته‌ شده تفسیری است؛ از این رو تحلیل تفاسیر مأثور با قواعد تفسیری به صورت تطبیقی روشی مهم در بررسی میزان اعتبار آنهاست. ذیل آیۀ دوم سورۀ فتح، روایات و آراء تفسیری مختلفی در تبیین معنای «ذنب» و انتساب آن به پیامبر (ص) و «مغفرت» آن مطرح شده است. در این نوشتار هر یک از این آراء، دلالت‌ها و مل...

وجود روایات فراوان صحابه و تابعان در زمینه تفسیر، بایسته بودن مطالعه ژرف و تحلیل گونه نقش، جایگاه و اعتبار آن را در تفسیر قرآن به قرآن علامه طباطبایی و تفسیر روایی آیت الله معرفت، آشکار می سازد. تفاوتی که در دیدگاه علامه و آیت الله معرفت، در اعتبار اقوال صحابه و تابعان در تفسیر، مشاهده می شود، اهمیت بررسی این موضوع را دوچندان می کند. اولاً، بررسی رویکرد نظری علامه و آیت الله معرفت، در میزان اعتب...