زمینه: یکی از علل کم‌رنگ شدن اخلاق در روابط انسانی، غفلت از ارزش والای انسانی است. این نگرش باعث می‌شود که انسان موجودی کم‌اهمیت به‌نظر آید و ناخودآگاه بسیاری از حقوق قانونی و اخلاقی او نادیده گرفته شود. برعکس، توجه به جایگاه بالای انسان، حس احترام به بشر و رعایت رفتار اخلاقی نسبت به او را بر می‌انگیزد. بنابراین لازم است، حقیقت و جایگاه انسان به‌گونه‌ای فراگیر و با روشی عقلی و نظری، تبیین شود و...

انسان به طبیعت آگاهی و خواست خود زندگی را می‌‌طلبد‌‌، به زندگی می‌‌اندیشد‌‌، از آن محافظت می‌‌کند و از هر چه بر ضد آن باشد می‌‌گریزد. مرگ‌‌، به‌ویژه آن‌‌گاه که پایان مطلق زندگی تلقی شود‌‌، بیش‌‌تر از هر چیز دیگری هراسناک می‌‌شود. هرچند اموری در زندگی برای انسان ناخوشایند باشد، ناخرسندی به اصل زندگی سرایت نمی‌‌کند و او به زندگیِ بدون آن امور می‌‌اندیشد. اصل اعتقاد به زندگی‌‌، بقا و جاودانه بودن آ...

تمایل ذاتی انسان به شاد زیستن و برخورداری از آرامش درون در رباعی‌های فارسی به‌صورت آموزه‌هایی اخلاقی ‌متجلی شده‌است؛ چنانکه این آموزه همواره یکی از مضامین تعلیمیِ اصلی و محوری در این قالب شعری بوده‌است. پژوهنده در این جستار با تأمل در رباعی‌های مشهورترین رباعی‌سرایان ایرانی تا قرن هشتم هـ. ق. کوشیده است، ضمن بررسی کیفیت و تمایز بازتاب این آموزه‎ها در آثار آنان با ریشه‌یابی پشتوانه‌های اجتماعی و ...

ویلیام لین کریگ معتقد است که استدلال تقدیرگرایی کلامی که در صدد نشان دادن عدم اختیار انسان است از دو جهت عمده گرفتار اشکال است. در این استدلال در تفسیر «در محدودۀ قدرت قرار داشتن» میان ضروت لازم و ضرورت لزوم خلط شده است. همچنین این استدلال به تمایز میان تغییر گذشته و تأثیرگذاری خلاف واقع بی توجه بوده است. در کنار نقد کریگ بر این استدلال، شاهد نظریۀ ایجابی او در اثبات اختیار انسان هستیم که او را...

دازاین بنا بر تلقی رایج، عنوان فلسفی هایدگر است بر مفهوم کلی انسان؛ یعنی انسان مِن حیث هُو انسان. ولی بررسی دقیق‌تر آثار وی در سال‌های نزدیک به وجود و زمان نشان می‌دهد که او در حقیقت، نوع خاصی از انسان را در نظر دارد. از این ‌رو، هایدگر از راه‌های مختلفی می‌کوشد تعینات و تشخصات وجودی دازاین را روشن کند. یکی از راه‌های او، بررسی تشخصی است که دازاین از مابعدالطبیعه می‌گیرد. دازاین پیوند مستحکمی با ...

ریچارد مک‌کی رورتی نوپراگماتیست معاصر آمریکایی است. وی با نقد مقولات رایج در فلسفه سنتی ازجمله حقیقت، دانش، منطق و فلسفه معرفت‌شناسی را سوژه‌ای مدرن تلقی می‌کند که با جعل ذهن، توسط رنه دکارت ظهور یافته است. رورتی تفکیک ذهن‌بدن را امری بی‌سابقه می‌داند که در فلسفه دکارت خلق شده است؛ سپس می‌نویسد در خلق این مسئله، دکارت را این تصویر بسیار بزرگ و قوی مساعدت کرده است که ذهن انسان همانند آینه بسیار ...

در ایران باستان شادی مایۀ فزونی شور و سرور و امید و سبب بیرون شد ذهن و ضمیر انسان از سستی و انفعالِ مرگ‌آور و بی‌ثمر بود. می‌توان آن را یک موهبت بزرگ ایزدی که بیش از همۀ مواهب در خور سپاس است، تلقی کرد. نه فقط داریوش در کتیبۀ خویش، اهورا مزدا آفرینندۀ زمین و آسمان را به خاطر همین شادی که برای انسان آفرید سپاس جداگانه گفت، بلکه در اوستا و برخی کتاب‌های پهلوی نیز خداوند به سبب این هدیۀ ارزشمند، فر...

بحث زمان و ارتباط آن با هستی یکی از مباحث مهم فلسفی است. حقیقت زمان و رابطۀ آن با هستی و انسان پرسش­های مطرح در تاریخ تفکرات فلسفی بوده­اند. زمان در اندیشۀ ملاصدرا در عالم طبیعت، جلوه­ای از هستی است؛ هستی صدرا که هستی عام و اعم از سیال و ثابت بوده و زمان، منتزع از وجود سیال است. ملاصدرا با تلقی زمان به عنوان بُعد چهارم جسم، در اندیشۀ گذشتگان تحول جدی پدید می آورد و با این نگاه گسست میان اجزای زم...

بحث زمان و ارتباط آن با هستی یکی از مباحث مهم فلسفی است. حقیقت زمان و رابطۀ آن با هستی و انسان پرسش­های مطرح در تاریخ تفکرات فلسفی بوده­اند. زمان در اندیشۀ ملاصدرا در عالم طبیعت، جلوه­ای از هستی است؛ هستی صدرا که هستی عام و اعم از سیال و ثابت بوده و زمان، منتزع از وجود سیال است. ملاصدرا با تلقی زمان به عنوان بُعد چهارم جسم، در اندیشۀ گذشتگان تحول جدی پدید می آورد و با این نگاه گسست میان اجزای زم...

تا اواسط قرن بیستم میلادی، درد یا دارای منشأ جسمی تلقی می شد یا دارای خاستگاه روانی. از این زمان به بعد، حجم وسیعی از پژوهش ها، درستی این مفهوم سازی از درد را مورد آزمون قرار دادند و به تدریج مفهوم انسان از درد تغییر یافت. امروز هم به لحاظ نظری و هم با استناد به منابع پژوهشی می توان گفت درد، صرف نظر از نوع، مدّت و شدّت آن، پدیده ای زیستی روانی اجتماعی به شمار می آید و حالات هیجانی و انگیزشی، یادگ...