هدف این پژوهش شناسایی تحولات رخ داده در نظرگاه های تفسیرپژوهان پیرامون مفهوم تفسیر اجتماعی قرآن است و به دنبال پاسخ این پرسش است که آیا تلقی تحلیل گران، روش ها و گرایش های تفسیری درباره این گرایش نوپدید، بسان خود این پدیده، در طول سده اخیر دستخوش فراز و فرود و در نهایت کمال گردیده است؟ مهم ترین دستاورد این پژوهش نیز چنین است: چیستی تفسیر اجتماعی در نگاه تفسیرپژوهان نخست، مفهومی بسیط و تنها در ق...

شیوۀ محدثان فریقین، نقل روایات با ذکر سلسلۀ سند است. در این بین، شیخ صدوق از برجسته‌ترین محدثان شیعه، در «کتاب من لایحضره الفقیه»، روایات را بدون سند و به‌صورت مرسل گزارش کرده‌اند. وی اگرچه بعدها با نگاشتن «مشیخه»، در صدد رفع اشکال مقدر برآمد، مرسلاتی که بدون ذکر راوی گاه با واژۀ «قَالَ» و گاه با واژۀ «رُوِیَ» نقل کرده بود، محل مناقشۀ عالمان شد. قائلان به وثوق سند روایت (سندگراها) همۀ منقولات بدون ر...

اخباریگری به عنوان یک مکتب فکری اثرگذار در تاریخ شیعه، دارای مجموعه مبانی فکری است. گستره ی تفکر اخباریگری تنها در فقه نبوده، بلکه در سایر علوم و معارف دینی همچون تفسیر، حدیث، کلام و ... نیز بوده است. مبانی اخباریان در تفسیر عبارتند از: عدم حجیت ظواهر قرآن، ناتوانی و بی اعتباری عقل در فهم و تفسیر قرآن، اصل و مبنا قرار دادن روایات معصومان:در تفسیر قرآن و استنباط احکام نظری از قرآن تنها از طریق ا...

در این مقاله به تطور ماهیت و چیستی عقل در امامیه از مدرسه کوفه تا مدرسه بغداد پرداخته شده است. گزارش‌ها و شواهد موجود در مدرسه کوفه نشان می‌دهد که حدیث‌گرایان امامیه در این مدرسه عقل را موجودی مستقل و روحانی(غیرجسمانی) می‌دانستند. خداوند این عقل را بین انسان‌ها تقسیم کرده و انسان‌ها به وسیله آن خوب و بد را می‌فهمند. در مقابل متکلمان مدرسه کوفه توجهی به وجود مستقل و نورانی عقل نداشته‌ و عقل را ح...

در گذشته حوزه‏های حدیثی بسیاری توسط جریان‏های حدیثی شکل گرفته‏اند که به ویژه در پنج سده نخست هجری، در استوارسازی بنیان‏های حدیث نقش بسیار مهمی داشته‏اند. لذا شناخت و بررسی هر یک از این حوزه‏ها، علاوه بر این‏که روشن کننده بخشی از تاریخ حدیث است، در بازشناسی محدثان هر منطقه و دستاوردهای آن‏ها نیز مؤثر است. در این میان، یکی از حوزه‏هایی که یادکردِ آن در پژوهش‏های معاصر مغفول مانده، حوزه حدیثی طبرست...

از جمله واقعیت های تاریخی پس از رحلت رسول گرامی اسلام (ص) ظهور جریانی در رویگردانی از تفسیر قرآن است. این جریان با اقدام برخی از صحابه رسول خدا (ص) آغاز شد و سپس در بین تابعان وسعت بیشتری یافت که در نتیجه مسلمانان به جای تأمل در قرآن کریم صرفاً به تلاوت آیات روی آوردند و از شناخت بسیاری از حقایق نورانی بازماندند . در این مقاله تلاش شده است که با توجه به شواهد تاریخی ابتدا در مورد این جریان و پیش...

این تحقیق به بررسی مبانی، روش و گرایش تفسیری تفسیر المراغی می¬پردازد. مؤلف این تفسیر ، احمد مصطفی بن محمد بن عبدالمنعم المراغی است که از شاگردان مکتب تفسیری محمد عبده و متأثر از اوست. بررسی مبانی، روش و گرایش تفسیری هر مفسر، موجب شناخت نقاط ضعف و قوت تفسیر اوست و می¬تواند همچون چراغی در پیش روی آیندگان قرار گیرد تا در رسیدن به معارف والای این کتاب مقدس گام¬های بهتری برداشته شود. مراغی در این تف...

ملا محسن فیض کاشانی(ره) از علماء قرن11هجری قمری است که اثر جاودان «تفسیر الصافی» را از خود به جای گذاشته است. از دیگر مفسران معاصر عالم تشیع علامه طباطبایی است که صاحب تفسیر «المیزان فی تفسیر القرآن » است. تفسیرفیض یک تفسیر مشهور روایی یا مأثور است که برنقل روایات مبتنی است ؛ گر چه درکنار این روش ازاصول عقلانی ,عرفانی و تا حدی اجتهادی بهره جسته است.بر خلاف این خاستگاه , تفسیر المیزان برشیوه قرآ...

قرآن با وجود (تبیان لکل شیء) بودن، نیازمند تفسیر است. از همان ابتدا در کنار شیوه تفسیر ترتیبی، روش موضوعی نیز وجود داشت. اما در قرن چهاردهم، عواملی باعث شد تا روش تفسیر موضوعی بطور مستقل بوجود آید، در این روش سوال هایی مطرح می باشد، از جمله: آیا در تفسیر موضوعی سیاق آیات رعایت می شود؟ آیا در این روش تفسیر، مفاهیم مندرج در آیات تبیین می شود؟ از این رو، این پژوهش، موضوع هایی از تفسیر منشور جاو...

قانون گذاران هیچ گاه نمی توانند به تدوین قوانینی کامل اقدام نمایند که از یک سو عام و فراگیر بوده و از سوی دیگر کاملاً مبین باشد و صدق آن بر تمامی مصادیق بی شبهه باشد. از این رو از ابتدای قانون گذاری ضرورت نیاز به تفسیر به عنوان ابزاری در دست یابی به مقصود مقنن احساس شد. برای رسیدن به این منظور رویکردهای تفسیری مختلفی ارائه شده است که مهم ترین آن ها در حوزه ی قوانین کیفری دو نوع تفسیر مضیّق و موسع...