به رغم وجود نظریه مشهور پراکنده بودن و عدم تناسب آیات سوره مبارکه بقره، قرائت مستمر و متدبرانه این سوره به عنوان بزرگ ترین سوره قرآن کریم و دیگر سوره های قرآن کریم تردیدی برای مخاطبین قرآن باقی نمی گذارد که نه تنها همه آیات سوره از ارتباط لفظی و محتوایی عمیقی برخوردارند، بلکه پیرامون یک موضوع محوری به گونه ای در کنار هم قرار گرفته اند که با توجه به فضای نزول سوره بتوانند مسایل موجود جامعه در زم...

نظریۀ ترتیب نزول نولدکه از مهمترین نظریات مطرح در میان مستشرقان و شخص نولدکه است که به جهت مفصل بودن و اثرگذاری بر دیگر مطالعات قرآنی مستشرقان به جایگاه ویژه ای در حوزۀ مطالعات قرآنی فراز یافته است. با این وجود، در میان تلاش های علمی پیرامون نظرات و نظریه های نولدکه، اثری پیدا نشدکه روش نولدکه را آسیب شناسی کند. نظر به اهمیت نظریۀ مذکور و جای خالی آسیب شناسی آن، این نوشتار بر آن است که یکی از و...

سوره مطفّفین از جمله سوره هایی است که عالمان علوم قرآن و مفسّران درباره زمان نزول و مکّی یا مدنی بودن آن اختلاف کرده اند. اختلافات در این باب، از مطالب سوره و روایات ترتیب نزول تأثیر پذیرفته است. از این رو، بیشتر روایات ترتیب نزول به نزول سوره در مکّه دلالت دارند. در این میان، قول مشهور مفسّران، مکّی بودن را نشان می دهد، چنان که برخی روایات سبب نزول، بر مدنی بودن تأکید می کنند که این روایات قابل نقد ...

 تبیین نقش اسباب نزول در تفسیر قرآن و تعیین حوزه‌هاى کاربرد آن در فهم معانى آیات است. یکى از دانشهاى مورد نیاز مفسّر، علم اسباب نزول است. آشنایى با موقعیّت زمانى، مکانى، فردى و اجتماعى نزول آیه‌اى یا بخشى از آیات، این امکان را به مفسّر مى‌دهد تا حقایق و معارف وحى را در زمینه‌هاى پیشینى و مقارن با آن مورد بررسى، تحلیل و نتیجه‌گیرى قرار دهد. از سوى دیگر، اسباب نزول در فهم مقاصد و اسلوب تعابیر قرآن ک...

این تحقیق با عنوان «بررسی تطبیقی نحوه تعامل شیخ طوسی و زمخشری با روایات اسباب نزول» بر آن است تا میزان بهره گیری آنان از روایات اسباب نزول و موارد کاربرد این گونه روایات در تفاسیر نامبرده بیابد، همچنین دانسته شود که هریک از دو مفسر چه ملاک ها و معیارهای در نقد و بررسی روایات اسباب نزول داشته اند، و آن ها در تعامل با روایات اسباب نزول دارای چه نقاط افتراق و اشتراکی می باشند؟ شیخ طوسی و زمخشری غا...

علوم قرآنی اصطلاحی است درباره مسائلی مرتبط با شناخت قرآن و شئون مختلف آن که مفسر با رعایت آن در ورطه تفسیر به رای گرفتار نشده و در نهایت بتواند تفسیری ضابطه مند و صحیح ارائه دهد. یکی از تفاسیری که به مباحث علوم قرآنی پرداخته است، تفسیر التحریر و التنویر است. محمد طاهر بن عاشور در این تفسیر به مهم ترین مباحث علوم قرآنی توجه داشته است. ابن عاشور ابتدای نزول قرآن را در شب هفدهم رمضان با نزول پنج ...

خبرها و احادیثی دربارۀ زمینه­ها و موجبات نزول آیات قرآن نقل شده که اسباب نزول نامیده می‌شوند. بعضی از مفسران و نویسندگان علوم قرآنی از «نقش مؤثر اسباب نزول در تفسیر قرآن» سخن گفته‌اند، ولی برخی کتاب خدا را در تفهیم مقاصد خود بی­نیاز از اسباب نزول دانسته­اند. طرفداران تأثیر، معترفند که بیشتر اخبار اسباب نزول ضعف سندی دارند و تعدد، تعارض و تنافی نیز گریبانگیر آنهاست، ولی تلاش کرده­اند تا ضعف سنده...