آموزه تشبیه و تنزیه  یکی از پیچیده­ترین آموزه­های کلامی است که از دیرباز متفکران اسلامی را به خود مشغول ساخته است،  اهل حدیث و اشاعره از یک سو و معتزلیان و پاره ای از متلکمان شیعه از سوی دیگر با قرائتهای کاملا متفاوتی بدین آموزه نظاره کرده اند ، گروه اول به سمت تشبیه سوق یافته اند و گروه دوم به تنزیه. و اما در این میان ان عربی و شارحان مکتب او به قرائتی جدید یعنی تشبیه در عین تنزیه دست یافته ان...

سعدی شیرازی از بزرگ ترین شاعران فارسی زبان است که بر زبان عربی هم مسلّط بوده است. با وجود تسلّط سعدی بر زبان عربی، اشعار عربی، بخش کوچکی از اشعار او را به خود اختصاص داده است. ولی همین اشعار کم ، نشان دهندۀ جایگاه رفیع سعدی در میان شاعران ایرانی عربی سرا است. در این مقاله تشبیه که از موضوع­های محوری حوزۀ علوم بلاغی محسوب می شود در اشعار عربی سعدی بررسی و تحلیل می شود و نشان داده می شود که شیوه کا...

شهاب‌الدین محمد زیدری ­نسوی، صاحب کتاب نفثةالمصدور، به عنوان یکی ­از نویسندگان بزرگ و صاحب سبک نثر فنی و مصنوع، از آرایه‌های بدیعی و بیانی برای آرایش ­کلام خود بهرة زیادی برده است. وی به­ویژه به تشبیه به عنوان عنصر اساسی خیال‌انگیزی، رویکردی ­خاص برای ارائة مضامین و اندیشه‌ها و گاه انتقال عواطف و احساسات مورد نظرش داشته است. این پژوهش، این شگرد بیانی را در کتاب نفثةالمصدور، به ویژه از دیدگاه بل...

بزرگ­ترین هنر شاعران آمیختن سخن به خیال و احساس است و تصویر، مهم ترین ابزار در این هنر است. این مقاله بر آن است تا به روش تحلیل محتوا به این سؤال اصلی پاسخ گوید که شگردهای تصویری در ذهن و زبان این شاعر کدام است؟ و به طور خاص او کدام نوع از صور خیال را به کار گرفته است؟ امرؤالقیس به عنوان اولین شاعر صاحب معلقه مطرح است؛ و صور خیال در شعر وی از ویژگی های منحصر به فردی بر خوردار است. طیف خیال در ا...

پژوهش حاضر در دو بخش به بررسی تشبیه مضمر در ادبیات فارسی می پردازد. در بخش اول چگونگی نگرش عالمان بلاغت به مقوله ی تشبیه مضمر و جایگاه آن در تقسیم بندی انواع تشبیه پرداخته شده است. در این بخش سعی بر آن است که علاوه بر کتب بلاغی فارسی، چگونگی نگرش عالمان بلاغت در آثار عربی نیز به این نوع تشبیه بررسی شود که در پایان این بخش نتایج زیر حاصل شد: بلاغت شناسان فارسی نسبت به اعراب توجه بیشتری به مقو...

تشبیه از مهم¬ترین ابزارهای تصویرگری در آثار ادبی به ویژه شعر به شمار می¬رود. تشبیه و استعاره همواره کاربرد گسترده¬ای نسبت به انواع دیگر صور خیال در شعر شاعران داشته¬اند. با بررسی دقیق تشبیه¬ها و استعاره¬های ادوار مختلف شعری، می¬توان اطلاعات سودمندی در مورد خصوصیات و ویژگی-های سبکی و روحیات و دیدگاه¬های حاکم بر هر دوره به دست آورد. در مثنوی حدیقه¬¬الحقیقه با حجم بالایی از تشبیهات مواجه می¬شویم....

از میان امکانات بلاغی، تشبیه بیشترین کارکرد را در تاریخ بیهقی دارد. تشبیه‌ شگردی است‌ که برای زنده‌ بیان‌ کردن تاریخ با نگرش نقادی در خدمت قلم‌ بیهقی قرار می‌گیرد. در واقع، او برای بیان تفصیلی اندیشه‌های خود، تجسم ‌‌بخشیدن و روشن‌‌ کردن مسئله‌‌ای و مستندکردن و القای آن به مخاطب از تشبیه‌ استفاده می‌کند. کارکرد تشبیه در تاریخ بیهقی، کارکردی دیالکتیکی است. با نگاهی به‌ تشبیهات تاریخ بیهقی می‌توان...

کتاب مزامیر منسوب به حضرت داوود(ع) و مشتمل بر تشبیهات فراوانى ازجمله تشبیهاتى دربارة خدا، انسان، گناه، گناهکار و مؤمن است، با وجود اینکه فقراتى از این کتاب، خداوند را به طور شایسته مورد خطاب قرار نداده و توصیف نکرده است اما م ىتوان گفت که تشبیهات آن در بسیارى از موارد از لحاظ لفظ و معنى با قرآن کریم قابل انطباق است. تشبیه خداوند به پناهگاه و تشبیه گناه به بارى سنگین و مشقت آور و تشبیه گناهکار ب...

یکی از شیوه­های تشخیص سبک و تمایز مکتب­ها، بررسی صور خیال است. در این میان، تشبیه یکی از عناصر اصلی صور خیال در ادبیات هر ملتی است که بسیاری از صورت­های دیگر از آن مایه می­گیرند. از میان صور خیال که مهم‌ترین وجه تمایز سخن ادبی از غیر آن است، تشبیه جایگاه خاصی دارد. این عنصر ادبی در سیر تطور ادبیات فارسی، کارکرد خود را پیوسته حفظ کرده است. در شعر معاصر، هوشنگ ابتهاج یکی از شاعران برجستۀ معاصر به...

تشبیه یکی از فنون بیانی است که شاعران و نویسندگان در آثار ادبی خویش در همه دورانها از آن استفاده نموده اند. شاعران دوره جاهلی برای تقریب معنا بر ذهن و رساندن مفهوم به مخاطب از این ابزار بهره برده اند در این پژوهش سعی شده تا به تشبیه در این دوره پرداخته شده و مهمترین تشبیهاتی که در این دوره از آن استفاده شده، نشان داده شود. انسان، حیوان ، آثار دیار یار، طبیعت و ابزار جنگی مهمترین موضوعاتی هستند ...