در دوران قاجار، در پی آشنایی ایرانیان با ادب و فرهنگ سایر ملل، ترجمة آثار ادبی رونق گرفت و به غنای زبان و ادب فارسی افزود. منطق الحمار (خرنامه)، از ترجمه های ادبی این عهد، در اصل به زبان فرانسوی نوشته شده و ترجمة آن، در اغلب منابع، به اعتمادالسلطنه (1259 - 1313  ق) نسبت داده شده است که بر زبان فرانسوی تسلط داشت و آثاری از آن زبان به فارسی ترجمه کرده بود. در دوران قاجار، ترجمة آثار ادبی اروپایی ...

ابهام به دو نوع زبانی و ادبی تقسیم می‌شود. ابهام نحوی که با عنوان ابهام دستوری مطرح می‌شود و برخی آن را ایهام ساختاری نامیده‌اند، یکی از وجوه ابهام زبانی به شمار می‌رود که به دو نوع گروهی و ساختاری تقسیم شده است. مقصود از این نوع ابهام آن است که گاه زنجیرة کلام به گونه‌ای چیده می‌شود که وجوه معنایی متفاوتی را متبادر می‌سازد. این معانی می‌تواند قابل جمع باشد. اضافة مصدر به فاعل یا مفعولٌ‌بِه، مرجع...

ترجمه، بازسازی یک کلام در زبان دیگر است، به طوری که تمام معانی و مقاصد صاحب کلام در زبان مقصد بازگو شود. از این رو، متن ترجمه، آیینة تمام‌نمای متن اصلی است. مهم‌تریم مسئله در ترجمه، رعایت اصلی است که مترجم برای جایگزنی معادل واژه‌ها باید در دستور کار خود قرار دهد، به طوری که متن ترجمه، برابر و همسان متن مبدأ باشد. توجه به مؤلفه‌های مختلف معنایی واژه، امری کاملاً ضروری است. هرچند در پاره‌ای از مو...

با توجه به اینکه مهمترین هدف از بکارگیری زبان، نقش ارتباطی آن است، در تحلیل هر کلامی باید به تمامی عواملی که در شکل گیری پیام آن کلام مؤثرند، توجه کرد. در ترجمه نیز با توجه به نقش اساسی کلام و هدف از ترجمه، باید عوامل شکل دهندة پیام کلام در زبان مبدأ و معادلهای آن در زبان مقصد مورد بررسی قرار گیرد. یکی از مهمترین عوامل شکل دهنده پیام هر کلامی ساختهای نحوی زبان است، لذا در ترجمه از هر زبانی به ز...

نظام‌های ترجمة ماشینی برتر دنیا قادرند کتابی هزار صفحه‌ای را در کمتر از 2 دقیقه ترجمه کنند، کاری که مترجم زبده و حرفه‌ای حداقل یک سال وقت روی آن صرف می‌کند. منتقدان، به کیفیت ترجمة این نظام‌ها ایراداتی دارند، با این حال روند ترجمة ماشینی به سرعت رو به رشد است و باید به یاد داشت، ترجمه در نوع سنتی (انسانی) نیز رشد خود را در طی قرن‌ها به دست آورده است و اکنون نیز این‌گونه ترجمه‌ها بدون نقص نیستند...

نمایشنامه از انواع ویژة ادبی است که ضمن در بر داشتن خصایص یک متن ادبی، خصوصیت‌های دراماتیک منحصر به فردی دارد که تنها بر صحنة اجرا، تمام و کامل می‌شود. «شهرزاد» اثر ماندگار پدر نمایشنامه‌نویسی عربی، یعنی توفیق الحکیم، با استناد به داستان هزار ویک شب در جامه‌ای فلسفی ابداع شده‌است و نه تنها در بُعد اندیشگانی، بلکه از نظر ادبی نیز حائز اهمیت است. این اثر دو بار به زبان فارسی از سوی آقایان آیتی و ش...

مقصود از این نوشتار، طبقه‌بندی، اصلاح، تصحیح و توضیح برجسته‌ترین اشتباه‌ها و غلط‌هایی است که در ترجمة عربی تاریخ بیهقی به قلم یحیی الخشاب و صادق نشأت رخ داده است. این ترجمه بر اساس نسخة قاسم غنی و علی‌اکبر فیّاض انجام پذیرفته است. ترجمة عربی تاریخ بیهقی به عنوان ترجمة تاریخی ـ که از نظر ادبی و علمی در جهان، ممتاز شناخته شده ـ روشن است و از آنجا که فهم درست متون فارسی به شناخت ادب و فرهنگ ایرانی ...

سابقة ترجمه در ایران، به روزگار هخامنشیان می‌رسد که کتیبه‌ها را به زبان‌های دیگر می‌نوشتند. در ایران، سه دوره به داشتن نهضت ترجمه شهرت دارد: نخستین نهضت ترجمه در روزگار ساسانیان، به‌ویژه با تأسیس جندی شاپور، شکل گرفت. طبق منابع موجود، ترجمه‌های این دوره، کتب تاریخی را شامل نمی‌شده است. دومین نهضت، در اواخر سدة دوم، با تأسیس بیت‌الحکمه، به نهایت شکوفایی خود رسید.[1] در این دوره نیز با تأسی از حک...

ترجمة متن ادبی، سخت‌ترین نوع ترجمه است و با چالش‌های ویژه‌ای روبه‌رو است که باعث دشواری بیش از پیش ترجمه می‌شود. این نوع از ترجمه، نیازمند بحث‌های نظری است تا راهکارهایی برای ترجمة بهتر وتوفیق بیشتر مترجمان ارائه دهد. «آنتوان برمن» مترجم، نظریه‌پرداز، فیلسوف و تاریخ نگار علم ترجمه است که تحت تأثیر فلسفه، نگاهی نو به مطالعات ترجمه داشت. برمن در جایگاه مترجم و نظریه‌پرداز، توجه ویژه‌ّای به متن اصل...