برای هر مفسر و قرآن پژوه لازم است که برای آگاهی و شناخت صحیح قرآن به ویژه در زمینه مفردات علاوه بر استفاده از منابع لغوی، به روایات معصومین (ع) نیز مراجعه نماید. در این تحقیق به ارزیابی تطبیقی روایات تفسیری معصومین (ع) با اقوال لغویان در مورد برخی از مفردات سوره های لقمان تا زمر پرداخته شده است و آن چه حاصل شد این است که در برخی موارد معصومین (ع) به بیان معنای واژه پرداخته اند مانند واژه صعر، غ...

این مقاله می‌کوشد شیوه واکنش و دریافت افراد دین‌دار را در رمان‌های مصطفی مستور توضیح دهد. برای پاسخ به این پرسش، سه رمان اصلی مستور با نام‌های «روی ماه خداوند را ببوس»، «استخوان خوک و دست‌های جذامی» و «من گنجشک نیستم» با روش «نظریه مبنایی» واکاوی شده است. یافته‌های به دست آمده از رمان‌ها نشان می‌دهند که افراد در مواجهه با تجربیاتی چون «مرگ» و «رنج بشری» خود را در برابر پرسش‌هایی از معنای زندگی ...

نقد تاریخی حقیقت اثر را در برون­متن یا همان انگارة مؤلف ­می­جست­. نگاه این رویکرد به مرحلة آفرینش اثر گرایش داشت و نیت­ مؤلف را تنها معنای قطعی و یگانه حقیقت اثر می­انگاشت. ناکارآمدی آن در بررسی برخی از آثار، نبود توجه کافی به متن و بهره­گیری از دستاوردهای رشته­های گوناگون علوم انسانی در پژوهش­های ادبی زمینه را برای پیدایش رویکردهای نو فراهم کردند که هر یک معنایی متفاوت از اثر، معنایی ناخودآگاه...

سامانة معرفتی و هویّت هنری بیدل در دو سطح تجربة شهودی و متن قدسی، قابل واکاوی است که پیوندی وثیق، ازحیث هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی، این دو لایة معرفتی- هنری را با هم متّحد می‌سازد؛ نخست، تجربة شهودی که ناشی از سلوک «تَبَتُل تا فنا» و معراج «پله­پله تا خدا»ست و دوم، مجموعه‌ای رازآلوده از متن‌های قدسی که غزل فلسفی، مقوّم آن است. این مجموعه، با زبانی نمادین، وصف­ناپذیری حق را رمزگشایی می­کند و خدا را در م...

چکیده : قرآن تنها سند سالم وحیانی از جانب خداوند در دست بشریت است؛ که از گزند حوادث زمینی و آسمانی محفوظ مانده است. از این رو، نقد دلایل ادعای وقوع تحریف در آن، نزد مسلمانان اهمیت ویژه ای دارد؛ زیرا این ادعا با حجیت ظواهر قرآن - اعم از لفظ و معانی آن- ارتباط مستقیم پیدا می کند؛ به همین دلیل، از قرون اولیه ظهور اسلام تاکنون مورد توجه اندیشمندان اسلامی قرار گرفته است. علمای اسلامی عموماً در طول ...

استعاره یکی از زیباترین و بلیغ ترین شیوه های بیانی قرآن کریم است. این کتاب مکنون بسیاری از حقایق پوشیده خود را در قالب این فن بیان فرموده و از آنجا که اکثر علمای فن بلاغت، استعاره های به کار رفته در قرآن را تنها از جنبة ادبی، بلاغی و زیباشناختی مورد بحث و بررسی قرار داده اند و ظاهراً تاکنون کسی متعرض جنبة تأویلی آن نشده، لذا مقالة حاضر در صدد آن است تا با استمداد از روایات وارده از ائمة معصومین(...

نقش آیات قرآن کریم در عمده متون قویم قدیم برجسته است. در این میان تأثیرپذیری کتاب نفثه المصدور از آثاربرجسته نثر مصنوع، اثر گرانسنگ شهاب الدین محمد زیدری نسوی از این کتاب آسمانی با بهره گیری از انواع شیوه های متداول از اقتباس و استشهاد، تلمیح، تأویل، ترجمه، نقل به معنا و... چشمگیر است، بطوری که این تأثیر در حدود یکصد و سی آیه در این کتاب رخ نموده است. زمینه اصلی بحث در این مقاله تمرکز برکاربرد...

ابن‌عربی، معروف به شیخ اکبر، چهره‌ی برجسته‌ی عرفان اسلامی در زمینه‌های تفسیری و تأویلی دارای آرای ویژه‌ای است که بررسی و شناخت این آرای منوط به درک صحیح نظریّه‌ی تفسیر او است. نظریه‌ی تفسیر او در صدد بیان مبانی، اصول و روش تفسیری او است. این نظریّه در دو محور تفسیر و تأویل، دارای مبانی و اصولی ویژه است. این تحقیق در صدد بیان و بررسی هریک از مبانی و اصول حاکم بر تفسیر و تأویل از دیدگاه ابن‌عربی اس...

مسأله تأویل در منظومه اندیشه ابن­رشد جایگاه ویژه‌ای دارد، این مسأله کلید حل تعارض دین و فلسفه، نشان دهنده نادرستی نسبت کفر به فلاسفه و عامل فهم و تبیین نصوص دینی است. از نظر ابن­رشد تأویل گذر از معنای ظاهری و پی بردن به مقصود باطنی متن است. روش تأویلی ابن­رشد، براساس مذهب جمع است وی تلاش درجمع میان عقل و وحی و دین و فلسفه دارد. بر این اساس برای تأویل ضوابطی ارائه می­دهد و تصریح می­کند، فلاسفه ک...

ماهیت فهم، داوری میان دریافت‌‌های گوناگون از پدیده‌‌ها و میزانِ اعتبارِ آن دریافت‌‌ها، اکنون به یکی از مباحث مرکزی در فلسفۀ معاصر تبدیل شده است. بررسی رویکردها و اندیشه‌‌های هرمنوتیکیِ مدرن، تنوع بی‌‌سابقه‌ای را در زمینۀ مسائل مربوط به تأویل متن نشان می‌دهد. در این پژوهش سعی شده است با نگاهی کوتاه به رویکردهای هرمنوتیکی جدید، نیک و بد اندیشه‌‌های تأویلی تازه در تأویل شعر معاصر به محک نقد آزموده و ...