چکیده هر حکومتی برای پیشبرد اهداف و آرمانهای خود در جوامع انسانی نیازمند یک دستگاه اداری منظم و قدرتمندی است که بتواند در سایه ی آن به اهداف مورد نظرش دست یابد، ایران نیز ازین قاعده مستثنی نیست. در این پژوهش به بررسی نقش دیوانسالاران نوگرا در شکل گیری مشروطه و برخی اصطلاحات در دوران قاجار می پردازد. اندیشه بشر همواره در طول تاریخ دچار تحول و دگردیسی بوده است. دیوانسالاری نیز از این قاعده مستث...

از جمله منابعی که معمولاً در مطالعات تاریخی کمتر به آنها توجه می‌شود، متون آموزشی هستند که با هدف راهنمایی متصدیان و شاغلان دیوان‌های مختلف نگاشته می‌شدند. شناسایی و بهرهوری از این دست منابع، می‌تواند در شناخت تاریخ اقتصادی و اداری بسیار راهگشا باشند. المرشد فی الحساب، به زبان فارسی، نوشتۀ حسن بن علی قاسانی (کاشانی)، یکی از نمونه‌های متون آموزشی فنّ استیفا یا حسابداری دیوانی، در دور، ایلخانی نگاش...

دیوان منوچهری دامغانی تاکنون چندین بار به طبع رسیده است که از جدیدترین آن‌ها می­توان چاپِ برات زنجانی را نام برد. مصحّح در مقدمۀ دیوان تصریح کرده که چاپ پیشینِ دیوان منوچهری (از دبیرسیاقی) «به روش علمی تصحیح نشده است»؛ لذا ایشان دیوان یادشده را از روی هفت نسخۀ خطّی تصحیح کرده­اند و علاوه بر تصحیح، به معنی لغات و شرح ابیات نیز پرداخته­اند. از آنجایی­که در تصحیح و شرح برخی از ابیاتِ این چاپ، لغزش­ها و...

عصر صفوی به دلیل تحولاتی که در صورت بندی اقتصادی­، اجتماعی و دینی ایجاد کرد، یکی از مراحل دوران ساز در تاریخ پر پیشینه­ ی ایران است. دوری صفویان از جهان اسلام، تعیین مرزهای سیاسی مشخص، گسترش ایران زمین، ایجاد ارتش نسبتاً منظم، شکوفایی اقتصادی، بازرگانی و تحول در نظام زمین داری به شکل تیول ـ که در اواسط حکمرانی آنان پدید آمد ـ سامانه و دیوان سالاری گسترده­ ای را می­ طلبید. این مقاله به شیوه­ ی تو...

حمدالله مستوفی قزوینی از مورخان و رجال دیوانی عصر ایلخانان بوده که با اثرپذیری از پیشینیان و نیز تأثر از روزگار خود، به نگارش آثاری در حوزه‌های تاریخ، شعر و جغرافیا روی آورده است. بینش مستوفی، ترکیبی از عقل­گرایی و مشیت­باوری، و روش او نیز متأثر از معرفت­شناسی­اش به تاریخ، آمیزه­ای از شیوۀ انتقادی و روایی با ساده­نویسی و تکیه بر استناد‌هاست. در پژوهش حاضر، فرض بر آن است که مستوفی به­عنوان مسلما...

فرهنگ واره یا فرهنگ نامه، اثر و مرجعی است که در آن آگاهی مفید، مختصر و مستند از ویژگی ها و اصطلاحات اثر اعم از لغات و ترکیبات، اشارات قرآنی، احادیث و ابیات عربی، اصطلاحات دیوانی، طبی و ... ارائه می شود. این اثر می تواند حلقه ی واسطی باشد میان منظومه لیلی و مجنون نظامی و مخاطب تا خواننده را در دست یابی به اطلاعات مورد نیاز یاری دهد. این پژوهش به شیوه نظری و با استفاده از منابع گوناگون صورت گ...

اسناد تجاری معرف تعهد به پرداخت مبلغ معینی به دارنده سند تجاری است. تعهداتی که در اسناد تجاری خاص، چک، سفته، برات منعکس است به تعهد برواتی تعبیر شده است، هدف اصلی تجار در استفاده از اسناد برواتی: جایگزینی پول، سرعت، امنیت و دقت در انتقال دین یا ضمیمه نمودن تضمیناتی به­عنوان ضامن در قالب مسئولیت تضامنی می­باشد. اختلاف نظر در مباحثی همچون: مشروعیت یا عدم مشروعیت مطالبه خسارت تاخیر در ایفای تعهدات...

بارنامه دریایی از جمله اسناد تجاری است که در حمل‌و‌نقل دریایی به کار رفته و اهمیت روزافزونی یافته است و مانند سایر اسناد تجاری از جمله چک، برات، سفته و قبض انبار دارای خصوصیاتی می‌باشد. با توجه به اهمیتی که بارنامه دریایی در توسعه تجارت بین‌الملل دارد، چگونگی صدور و مندرجات و محتویات آن با توجه به قانون دریایی ایران و کنوانسیون‌های مختلف بین‌المللی و تأثیری که در میزان تعهدات بعدی طرفین دارد، ح...

انتقال اسناد الکترونیکی از قبیل: برات‘ سفته‘ چک‘ نقل وانتقال ارز و قراردادها با استفاده از تکنولوژی امضاء دیجیتال از طریق مؤسسات کارگزار(مانندswift) در اروپا و امریکا حتی در آسیا رایج شده است.تکنولوژی دیجیتال اعلام قصد واراده و تنظیم قراردادها در حقوق خصوصی را دچار چالش نموده‘ زیرا ممکن است اشتباهاتی در سیستم کامپیوتر ایجاد شود و در نتیجه عدم تطابق ایجاب و قبول را فراهم سازد. در حال حاضر قلمرو ...