از زمان‌‌های دور برای ارسال پیغام‌‌های محرمانه بین جوامع بشری، ارتباطات رمزی وجود داشته است. در تاریخ ایران نیز رمزنویسان از اقلام رمزی زیادی استفاده کرده‌اند. بعد از پدیدآمدن تلگراف، اقلام رمزی قدیمی کنار گذاشته و اقلام جدیدی اختراع شد و در مکاتبات و گزارش‌‌های محرمانه به کار رفت. در این پژوهش با بهره‌‌گیری از منابع کتابخانه‌‌ای و به‌خصوص کتاب‌‌های چاپ سنگی و نیز اسناد تاریخی سعی می‌‌شود به سؤ...

شهر تبریز در بخشی از تاریخ سلسله ایلخانی و صفوی به عنوان پایتخت و در دورۀ قاجار به عنوان ولیعهد نشین به لحاظ سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و همچنین معماری در سطح کشور از اهمیت و جایگاه منحصر به فردی برخوردار بوده است که متأسفانه سوانح طبیعی و مصنوع اعم از زلزله‌های پی در پی و جنگ با کشورهای قدرتمند همسایه باعث زیرورو شدن ساختار این شهر گردیده و امروزه ابعاد شهر تبریز در دوره‌های مذکور، مخصوصا...

مشروعیت، تبدیل قدرت عریان به اقتدار پذیرفته‌شده نزد افراد جامعه است. در هر جامعه‌ای، منابع مشروعیت با توجه به فرهنگ و سنن حاکم بر آن جامعه تعریف و توجیه می‌شود. در تاریخ ایران اغلب، نیروی نظامی طرف پیروز و دارای حق حکومت را مشخص می‌کرد؛ اما پس از تأسیس حکومت، هر خاندانی سعی می‌کرد با توسل به سنن تاریخی، به حکومت خود مشروعیت ببخشد. آقامحمدخان به‌عنوان مؤسس حکومت قاجار در ایران، فرصت چندانی برای ...

آینه‌کاری یکی از هنرهای ایرانی و از تزیینات وابسته به معماری است که سابقۀ آن به دوره صفویه باز می‌گردد و در دوران قاجار بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد. در این میان شهر مشهد به واسطۀ وجود حرم امام رضا(ع) به یکی از مراکز رشد و شکوفایی هنر آینه‌کاری در ایران مبدل می‌گردد. در حرم امام رضا(ع) اماکن متعددی با آینه تزیین شده‌اند. یکی از آن اماکن رواق دارالسیاده است که برای تزیین آن از تزیینات آینه‌کاری ...

ایران دورۀ قاجار درنتیجۀ برخورد مستقیم با دنیای بیرونی و به‌خاطرِ داشتن موقعیت مناسب تجاری، گامی به نظام اقتصاد جهانی نزدیک‌تر و کشور به بازاری برای فروش کالاهای خارجی تبدیل شد. تغییر در مسیرها و طرف‌های تجاری ایران قرن نوزدهم، نقش و کارکرد تجار و صرافان، ازجمله تومانیانتس را گسترش داد. کمپانی برادران ارمنی تومانیان ازجمله نهادهای اقتصادی‌ای بود که با فعالیت در زمینه‌های مختلف حمل‌ونقل و تأسیس ت...

از عوامل مؤثر در شکوه و زیبایی معماری ایران، به‌ویژه در دوران اسلامی، به تزیین و آرایش بناها می‌توان اشاره کرد. در این میان، مسجدـ مدرسۀ آقابزرگ و مسجدـ مدرسۀ امام خمینی از شاهکارهای معماری دورۀ قاجار در شهر کاشان، از لحاظ تزیینات و به‌خصوص نقوش کاشی‌کاری حائز اهمیت هستند. بررسی و مطالعه در نقوش کاشی‌کاری این دو بنا می‌تواند باعث بازشناسی هویت فرهنگی این دو بنا شود. با توجه به خلأ نسبی علمی ـ ت...

جامع‌ الاسرار رساله‌ای عرفانی‌‌تعلیمی است که محمد‌علی اصفهانی ملقب به نورعلیشاه (وفات 1212ق)، عارف مشهور اوایل قرن سیزدهم هجری، آن را به تقلید از گلستان سعدی، به نظم و نثر مسجع نوشته ‌است. نورعلیشاه سرآمد عارفان دورۀ قاجار است که آثار عرفانی متعددی به نظم و نثر، از وی به جا مانده است. بررسی آثار وی به شناخت متون ادب عرفانی دورۀ قاجار کمک خواهد کرد. مقالۀ حاضر درصدد پاسخ‌گویی به این پرسش‌هاست: ج...

اهمیت جادۀ قم ـ قصرشیرین به دوره‎های قبل از قاجار برمی‎گردد، اما در زمان قاجاریه و بهبود روابط ایران و عثمانی اهمیتی دوچندان به خود گرفت. این جاده زمینۀ مبادلات محصولات کشاورزی را به اروپا فراهم‎می‎کرد. نوشتار حاضر، به تأثیرات سیاسی، اقتصادی، راه قم ـ قصرشیرین می‎پردازد. برای پاسخ به این پرسش، با استفاده از شیوۀ تحلیلی ـ توصیفی و بهره‎گیری از منابع این دوره، به بررسی این موضوع پرداخته‎ایم و به ...

چکیده منوچهرخان معتمدالدولۀ گرجی پس از فتح شیراز و ممسنی، حدود دو سال بین سال‌های 1250تا 1252ق/ 1834تا 1836م، بر این سامان و بر تمام ایالت فارس حکومت کرد. این دوران از دوره‌های مهم تاریخی فارس و ایران در دورۀ قاجار است. در تذکرۀ خطی «مدایح‌المعتمدیه» که به نام معتمدالدوله و در شرح زندگانی سیاسی او نوشته شده است، به‌عمد یا به‌سهو، شرح وقایع این دو سال به‌اجمال و در عمل به‌گونه‌...

هدف: پژوهش حاضر قصد دارد با بررسی معیارهای ارزیابی میراث مستند در برنامۀ حافظۀ جهانی، به شناسایی مولفه‌های این معیارها در دستۀ میراث مستند عکس‌های تاریخی ایران (عصر قاجار) بپردازد.  روش: این پژوهش به روش سندپژوهی، مصاحبه، و با کمک فن دلفی انجام شده است. جامعۀ پژوهش، مولفه‌های معیارهای ارزیابی دستۀ انتخاب شده می‌باشد که توسط 10 نفر از متخصصان پاسخ داده شده است. یافته‌های پژوهش: نتایج این پژوهش د...