شغلت دراسه السیاق مجالاً واسعاً فی الدرس اللغوی المعاصر، وارتبط السیاق بجهود کثیر من علماء اللغه قدیماً وحدیثاً، حتی صارت نظریه متکامله علی ید العالم الانکلیزی فیرث (j.r firth). وقد اهتم علماء اللغه قدیماً بالسیاق ومدی تأثیره علی المعنی، من دون إهمال للظروف المحیطه بالحدث الکلامی، ومن خلال ربطهم لفکره «المقام» و«المقال»، فقد وجدوا أن اللفظ المجرد من سیاقه لا یکشف المعنی، وقد ظهر ذلک عند أهم رموزه: ک...

یعَدُّ الإنسان العنصر الرئیسی لعملیة الانتاج الأدبی، فهو ینظر إلی الحیاة والکون والطبیعة ومابعدها ویصوّرها فی خاطره ثمّ یعدِّل ویجسّد تأملاته بریشته الفنّانة علی ورقته، هذا التجسید یکشف عن انتاجه الأدبی هو ما نسمّیه بالأدب التأملی. من ألوان هذا الأدب: التفاسیر التأملیة للواقع أو الغیبیات، الشک والتشاؤم أو التفاؤل، النزعة الصوفیة، الرحلات الخیالیة، الرغبة فی الطبیعة، النظرة إلی الدین وغیرها. بعد احتکاک ال...

هناک رأیان مختلفان فی وجود المسرح و عدم وجوده فی الأدب العربی القدیم. رأیٌ یذهب إلی وجود المسرح فی الأدب العربی القدیم و یعتقد أنّ العرب کانوا یعرفون أنواعاً من الفرجة فی ماضیهم. أصحاب هذا الرأی یقدمّون براهین لإثبات دعواهم مثل وجود الأسواق، مراسم التعزیة، وجود بعض الفنون الشعبیة کمسرح خیال الظل و... . و هناک رأیٌ آخر یرفض أصحابه وجود المسرح بعناصره المعروفة عند العرب فی عصورهم الماضیة. وکذلک أصحاب ...

سیاست گذاری فرهنگی در حوزة زنان، یکی از مباحث مبتلابه جامعة ایران در حوزة فرهنگ است. تحت تأثیر آموزه هایی که پیامبر اسلام(ص)، در جزیرة العرب رواج داد، وضعیت زنان، به سرعت تغییر یافت و جایگاه فرهنگی- اجتماعی متفاوتی یافتند. در این مقاله، با اتکا به منطق گفتمان، تلاش می کنیم تا نظم اجتماعی در جزیرة العرب را با اتکا به نظم گفتمانی آن (با شناسایی گفتمان جاهلیت و گفتمان نبوی) مشخص نموده و نشان دهیم ...

الملّخص إنّ فی الأدب الجاهلی جماعه من الشعراء عبروا عن القیم الخلقیه و الإنسانیه بشعرهم و شجّعوا الناس علی مکارم الأخلاق و حذروا من الرذائل و المفاسد الموجوده فی المجتمع الجاهلی کما نری هذه الظاهره فی جمٍ غفیر من الشعراء الجاهلیین خاصه عند الشعراء المخضرمین الذین أدرکوا الجاهلیه و الإسلام کالحطیئه و حسان بن ثابت . کانت أخلاق العرب و لاسیما البدو منهم ولیده الصحراء و الحاله البدائیه علی الرغم أن ب...

           یکی از موضوعات بسیار مهم که درتاریخ و علوم قرآنی بسیار بحث‌برانگیز بوده و متحمل تفاسیر گوناگون شده است، کلمه «امی» است. این پژوهش با تکیه بر مفهوم‌شناسی کلمه امی، می‌‌کوشد مفاهیم و تفاسیر مختلف واژه امی را ارائه نموده و دیدگاه‌های مختلف و آراء و نظریات پیرامون آن را مورد نقد و بررسی قرار دهد. با توجه به ارتباطی که بین اهل کتاب و کاربرد این کلمه (امی) در قرآن کریم وجود دارد، به ...

شاع فی الشعر العربی المعاصر ظاهرة توظیف التراث و قد بات من أبرز و أهم سمات هذه الفترة. فقداستطاع الشعراء العرب و من خلال استخدامهم التراث، التعبیرَ عن مفاهیم قد یصعب أحیاناً التعبیر عنهابشکل مباشر و صریح کالرفض و التمرد و الحریة أو النصر و الهزیمة. تهدف هذه الدراسة إلی تبیین هذهالظاهرة فی دیوان الشاعر السوری بدوی الجبل الذی لم تتم له دراسة مستقلة خاصة إلا باشارات متناثرةفی طیات الکتب و الدراسات. ...

اعراب قحطانی به خصوص ازد، مهره، قتبان و کنده از آغاز فتح شام، مصر و شمال آفریقا هم به عنوان غازی و هم مهاجر حضور پررنگی در این مناطق داشته‌اند. از سوی دیگر در منازعات سیاسی مشرق به خصوص عراق، شمار قابل ذکری از اعراب قحطانی به خصوص ازدی هر یک به گونه‌ای به جنبش خوارج - که مخالف جدی انحصار خلافت در قریش بود- پیوستند و برخی از آن ها همچون ابوالشعثاء جابربن زید ازدی و هوادارانش دست به کار یک تشکیلا...