عرفایی که سکوت را یگانه راه ­«گفتن» از خدا می­دانند، بیشترین سخن عرفانی را گفته­اند. مولانا از «پرگفتارترین خموشان» در پاسخ به چرایی این عملکرد، کثرت آفرینش را ثمرۀ «گفتن» از بحر معنا می­داند. بحری که شرط ورودش خموشی است و پس از وصل هم، مقایسۀ فهم بسیط و پیشامفهومی بحر در مقابل برونداد نارسای زبانی، باعث حیرت و ادامۀ سکوت است؛ اما «ماهیان» بحر­ به «ناطقِ ­اَخرس» موصوف اند. گادامر با متافیزیک­زدای...

بهاءالدین ولدمعروف به سلطان ولد (623-712ه) فرزند بزرگ و پرورده واقعی مولانا, از لحاظ روحی و جسمی شباهت فوق العاده ای به پدر بزرگوار خود داشت,علاوه براین شباهت ذاتی, وی در زندگی ,عرفان و اندیشه نیز خود را به پدر شبیه ساخت.به همین همانند مولانا دیوان اشعاری به تبعیت از کلیات شمس, معارف به سبک فیه ما فیه وسه مثنوی(ابتدانامه,رباب نامه و انتها نامه) به پیروی از مثنوی مولانا سرود.او در مثنویهای خود ا...

اگر چه اندیشه‌های عرفانی مولانا در مثنوی، با تفاوتی چشمگیر نسبت به آثار تعلیمی دیگر، ثبت­شده، ناب‌ترین اندیشه‌های عاطفی او را باید در غزلیات­شمس مشاهده کرد. اندیشه‌هایی که در پشت پرده الفاظ پنهان‌اند و از افق گسترده آگاهی و دانایی مولانا پرده بر می‌گیرد. بی‌گمان از میان هزاران اندیشه نابی که در ذهن مولانا موج می‌زند، «حیرت» از کلیدی‌ترین آن‌ها برای راه‌یابی به این بحر ژرف، خواهد بود. موضوع مقال...

در مورد شعر و اندیشۀ مولانا جلال‌‌الدّین کتب متعددی نوشته شده و اهل ادب و محققان عرفان اسلامی از نظرگاه‌‌های مختلف آثارش را بررسیده‌‌اند. یکی از کتبی که در این زمینه تألیف شده، کتاب «مولانا و چند داستان مثنوی» است به خامۀ سیروس شمیسا. جستار حاضر به نقد و تحلیل کتاب «مولانا و چند داستان مثنوی» بر اساس سنت عرفانی مکتب مولانا می‌‌پردازد؛ نگارندگان در بخشهایی با عنوان، «مباحث مرتبط با شرح احوال و زن...

اندیشه وحدت وجود، از اندیشه های اساسی عرفان نظری اسلامی بوده و ابن عربی و مولانا از قلل رفیع آن هستند. موضوع این مقاله ربط و نسبت میان این سه است. این نوشتار از دو بخش تشکیل شده است: در بخش اول که در این شماره عرضه می گردد و قسمت اعظم مقاله را تشکیل می دهد،  چیتیک (نویسنده مقاله) پس از اشاره به معنا و ساختار لغوی وحدت وجود، اجمالی از تاریخچه آن را در میان صوفیه از قرن دوم تا زمان ابن عربی ذکر م...

از دهه1920 به بعد نقد روان کاوانه، سبک گستـرده ای از نقـد روان شـناختی بوده که فرضیات آن توسط زیگموند فروید(مؤسس مکتب پسیـکانالیز) بنیـان گذارده شـده است. در بیـان تحـولات روانشـناختی، سـاختار ارائـه شده توسط فروید دارای سـه نقش برجستـه بود: نهـاد (id)، مـن (ego) و فرامـن (superego). این سـه طبـقه ساختار شخصیتی هر فرد را به وجود می آورنـد و با واکـاوی موشکافانه هر یک از این مراحـل می توان به فر...

چکیده: در مورد زندگی مولانا با مصاحبانش، از زمان خود مولانا تا به حال اثرهایی تدوین شده است که این آثار به داستان زندگی مولانا با یارانش به صورت کلّی پرداخته اند و اثری که به طور کاملاً مستقل درباره مولانا و یاران وی در کتاب مثنوی معنوی پرداخته باشد، صورت نگرفته و اگر هم کاری شده است یا به صورت جسته و گریخته بوده و یا مطالب در کتب مختلف و متعدد، پراکنده است. در اینجا باید بیان کرد که این تحقیق...

چکیده: ابوالاعلی مودودی (1979–1903) هندی ـ پاکستانی و سید قطب (1966– 1906) مصری، از متفکران برجسته ی اسلامی در قرن بیستم میلادی هستند. این رهبران جنبش احیا طلبی اسلامی، ضمن نگارش آثاری متعدد و قابل توجه، در صدد استقرار نظام اسلامی مورد نظر خویش بوده اند. افکار و اندیشه های آن ها از مرزهای جوامع محل زندگی شان فراتر رفته و بر اندیشه های رجال و جنبش های سیاسی ـ اجتماعی گوناگون در جهان اسلام، تأثیر...

زبان عرفانی مولانا، زبانی ویژه و متمایز است که بخش عمدة این تمایز ناشی از نشانه های زبانی وی است. دال هایی که با شیوه دلالت خاص خود، آنها را به مدلول مورد نظر ارتباط می دهد، بیانگر اندیشه و تجربة عرفانی او است.  یکی از مهمترین و پرکاربردترین نشانه ها در زبان مولانا واژة آفتاب است که آن را به عنوان دالی برای مدلول های متفاوت و نیز برای ویژگی های مختلف یک مدلول به کار برده است. اگرچه آفتاب از نشا...

شناخت حقیقت وجود انسان یکی از مهمترین شاخه های معرفت بشری در میان علوم انسانی و از جذابترین مباحث انسان شناسی در قلمرو فلسفه و ادبیات بوده است. ملاصدرا و مولانا جلال الدین محمد بلخی رومی در آثار خویش تحت تأثیر آیات قرانی و تعالیم وحیانی، اندیشه های بدیعی پیرامون حقیقت انسان ارائه  کرده ند از جمله تحول پذیری و حرکت رو به کمال حقیقت انسان، تأثیر پذیری حقیقت انسان از اعمال و رفتارها و تجسم اعمال د...