اختلافات فراوان میان دو‌‌ مکتب نحوی بصره و کوفه باعث‌‌ شد تا برای نحو هم‌‌چون فقه و کلام علمی پدید ‌‌آید و پژوهش‌گر‌‌ان این ‌‌حوزه ازطریق آن استنباط احکام نحوی را دریابند که آن را «أصول‌النحو» یا «علل‌النحو» نامیده‌اند. ابن‌‌سراج ازجمله کسانی است که در کتاب الأصول فی النحو به این‌ ‌علم پرداخته ‌‌است. بسط و تفصیل او در باب‌ها و فصل‌های این کتاب بر ذهن دریابندۀ این‌‌ دانشمند بزرگ دلالت د...

یعتبر الحذف، بما فیه حذف النون فی المضارع المجزوم فی کان، من الموضوعات الهامه فی علم النحو؛ حیث یری النحاه أن حذف النون فی المضارع المجزوم یحدث بسبب التخفیف أو کثره الاستعمال. نری فی بعض الآیات لقرآن الکریم ـ و هو نموذج عال فی الفصاحه والبلاغه ـ أن نون المضارع المجزوم فی کان بعض الأحیان محذوفه وبعض الأحیان غیر محذوفه، فنحکم بأن هناک نکته بلاغیه فی هذا الحذف ترتبط بمقتضی الحال، ویحدث الحذف علی أ...

تنتمی اللغتان العبریه والعربیه إلی أسره لغویه واحدهٍ هی أسرهُ اللغاتِ السَّامیه.وهذا یعنی أنَّ تشابُههُما لا یحتاجُ إلی کبیرِ عناءٍ لإثباته، ولا سیما من حیثُ قواعدُ اللغه. فالمصادرُ العبریهُ نفسُهَا تذکرُ أنَّ الیهودَ لم یؤلفوا کُتُبَاً علمیهً فی قواعد لغتهم إلاَّ بعد أنْ تتلمذوا للعرب، إذ اتجه الیهودُ إلی وضع قواعد اللغه العبریه متَّبعِیْنَ فی ذلک المنهج الذی اتَّبعه علماءُ النحو العربی. ومن هنا نجدُ أنَّ المقارنهَ بین قواعد اللغتین یم...

إنّ دراسة الجملة لها تاریخ قدیم، ویمکننا أن نعتبرها ضمن المسائل النحویة التی هی موضع اهتمام النحاة، فمنذُ وجد النحو ودُوِّنت المصادر والمراجع فیه، نجد النحاة یخصصون فصلاً منفرداً فی کتبهم، یختص بمسائل الجملة. أمّا ما یجب ملاحظته فهو تضاربُ آراء النحاة حول تحدید المکانة الدقیقة للجملة الشرطیة فی اللغة العربیة، فعند دراسة آراء النحاة نجدهم یقسّمون الجملة العربیة بصور وأشکال مختلفة إلاّ أنّنا لا نعثر علی مکا...