Bayburtlu Zihnî ve Emin Hilmi Efendi, XIX. yüzyılın ortalarında Trabzon’da yaşamışlar memur olarak görev yapmışlardır. mesnevisi Sergüzeşt-nâme-i Zihnî’de, Efendi ise Dîvân’ında Trabzon’un o dönemki yöneticilerini, şehirdeki imar faaliyetlerini buradaki sosyo-ekonomik değişimleri konu etmişlerdir. Vali Mehmed Besim Paşa, Ahmed İzzet Paşa defterdar Çukadar-zâde Câzim Bey; söz konusu eserlerde ad...

Amaç: Bu çalışmada, Çağatay Türkçesi tıp eserlerindeki humoral patoloji ile ilgili bilgileri araştırmayı amaçladık.Gereç: Çalışmada Orta Asya sahasında Türkçesiyle yazılmış olan altı adet eser incelenmiştir. Çalışma Ocak 2020-Mayıs 2020 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. İnceleme amacıyla İbn-i Kutluk Molla Toh Niyaz Ahond-Nıng Tıbb Kitabı, Ṭabīblik kitābï, Ṭabı̇̄bçılıḳ, Tıb-Nâme-i Türkî, R...

İslamiyet’i kabul eden topluluklar arasında geçmişten günümüze kadar ilgi ile karşılanan konulardan biri, kıyamet ve alametleridir. Kıyametin ne zaman nasıl kopacağı, hesap günü, ahiret hayatı ehlini konu alan eserler, dinî-tasavvufî eserler yer almakta; yüzyıllar boyunca Türkler da karşılanmaktadır. Ayrıca cennet-cehennem ehlinin ahvali de söz konusu eserlerde işlenen konular arasındadır. Gene...

İnsanın, dış görünüşünden yola çıkarak karakteri hakkında birtakım belirlemelerde bulunma anlamına gelen kıyafet, başlangıçta firasetin bir kolu olarak ortaya çıkmış ve zamanla Türk edebiyatında kıyafet firaset kavramları eş anlamlı kullanılır hâle gelmiştir. Batı Doğu kültürlerinde rağbet gören ilmine dair, da özellikle Arapça eserlerin etkisiyle telif ya tercüme birçok kıyafetname kaleme alın...

Klasik Türk edebiyatı mensur hikâyeler açısından oldukça zengin bir edebiyattır. Bu sahada telif ve tercüme olmak üzere pek çok eser yazılmış, bu eserler arasında yer alan hikâye metinleri hem yüksek zümre halk tarafından ilgiyle takip edilmiş geniş kitlelere ulaşmıştır. Aslı Farsça olup Bîgâmî (ö. 15 yy.) Dârâb-nâme adıyla yazılan 1536’da Celâl-zâde Sâlih Çelebi 1567) Kıssa-i Fîrûz Şâh Türkçey...

Genel olarak manzum silsile-nâmeler, bir tarikatın şeyhlerinin, icazet sırasına göre, en az birer beyitle anlatıldığı metinlerdir. Edebiyatımızda bu gelenek, bilhassa Halvetî şairler arasında revaç bulmuştur. Bu çalışmanın konusunu, Halvetîliğin diğer kolu olan Uşşâkî tarikatının şeyhlerinin listelendiği, iki meşâyih silsile-nâmesi teşkil etmektedir. Daha evvel gözden kaçmış silsile-nâmesi, mez...

Geleceğe dair bilgi almak için çeşitli falcılık metotları kullanmak, insanların yüzlerce yıldır sürdürdükleri bir eylemdir. Falcılığı anlatan metinler Türk edebiyatının ilk yazılı eserlerine kadar uzanır. Geleneğin ürünü olan seyirme veya ihtilâc sonucu gelecekten haber bekleme, çıkarımda bulunma olayı bu yönüyle anonim özellik taşırlar. Seğirmelerle ilgili çıkarımlar genelde Cafer-i Sadık, İsk...

Divan edebiyatının 15. yüzyıl temsilcilerinden biri olan Hâmidî-i Isfahânî, 834/1430 yılında Isfahan’da doğmuş, orada eğitim almış ve memduh bulamadığı için 862/1457’de Isfahan’dan ayrılıp Şirvanşahlar sarayına girmiştir. Şirvan’da iki yıl kalan Hâmidî, daha sonra seyahate çıkarak 864/1459’da Anadolu’ya gelmiş Kastamonu’da İsfendiyaroğlu İsmail Bey’in himayesine 865/1460’ta Sadrazam Mahmut Paşa...

Neseb-nâmeler, Arapça, Farsça ve Türkçeden oluşan tarihin en zengin kaynaklarından biridir. Türk Moğol tarihinde de neseb-nâmeler kıymetli bir yere sahiptir. Bu bağlamda İlhanlı (İran Moğolları) veziri Reşidüddin Fazlullah tarafından kaleme alınan Neseb-nâme-i Mülük veya diğer adıyla Şuâb-ı Pencgane olarak bilinen eser, Moğolların şeceresi hakkında derli toplu bilgi vermektedir. Bunun yanında T...

XV. asrın sonu ile XVI. başlarında yaşamış olan Firdevsî (Firdevsî-i Rûmî, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Tavil, Türk Firdevsî), Fatih Sultan Mehmet, II. Bâyezid ve Yavuz Selim dönemlerine tanıklık etmiş önemli bir isimdir. Manzum mensur olarak kaleme alınmış birçok eseri varsa da kaynaklar ondan bahsederken daha ziyade eserlerine vurgu yapar. Şairlik yönü yetersiz olmasına karşın onu devrinin sanat...