جستار حاضر به بررسی نسبیتِ زبانی با تأکید بر اصطلاحات خویشاوندی در گویش لکی دره شهر می پردازد. گویش لکیِ دره شهر از گویش های زبان کُردی (کُردیِ جنوبی) و گویش اغلب ساکنین شهرستان دره شهر، از توابع استان ایلام، می باشد که در نبردی نابرابر با زبانِ فارسیِ معیار در حال تغییر و دگرگون شدن است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی است. برای نمونه برداری اطلاعات و داده ها، از روش میدانی استفاده شده است. به این صو...

در این مقاله به بررسی ساخت واژی افعال گویش کورده­ای از دیدگاه رده‌شناسی پرداخته شده است. هدف از این پژوهش، بررسی ردۀ صرفی افعال گویش کورده‌ای است. بدین منظور فعل در زمان­ های گذشته، حال و آینده در گویش کورده­ای صرف می‌شود که تفاوت­ هایی از جمله تفاوت آوایی با لارستانی دارد. داده­ها که شامل افعال این گویش است با استفاده از روش کتابخانه­ ای و هم‌چنین از طریق مصاحبه با افراد مسن و نیز شمّ زبانی نگا...

گویش «قهرودی» و گویش «گزی» از گویش‌های فلات مرکزی ایران در استان اصفهان هستند. این مقاله، این دو گویش را از نظر ویژگی‌های آوایی با هم مقایسه می‌کند؛ به این صورت که ابتدا به ارائه و مقایسه‌ی واکه‌های ساده و مرکب، هم­خوان‌ها و واج‌گونه‌های موجود در دو گویش قهرودی و گزی پرداخته، سپس ساختمان هجا، تکیه و تفاوت‌های آوایی را میان دو گویش بررسی می‌کند. در نتایج به دست آمده  تعداد حروف صدادار در هر دو ل...

جیرفتی یکی از گویش­های ایرانی نو است که در شهرستان جیرفتِ استان کرمان رواج دارد. ویژگی­های آوایی و ساخت دستوری این گویش نشان می­دهد که به شاخۀ زبان­های ایرانی جنوب غربی تعلق دارد. در این مقاله، منتخبی از واژگان گویش جیرفتی ریشه­شناسی شده­اند. در مورد هر واژه، با ذکر گونۀ فرضی ایرانی باستان و برابر آن واژه در زبان­های دورۀ میانه و دیگر گویش­های استان کرمان به ریشه­شناسی آن پرداخته شده است. تحولات...

گویش مشهدی یکی از مؤثرترین گویش ها در فارسی دری است و به نوعی خاستگاه ادبیات اصیل شاعرانی همچون رودکی، فردوسی، عطار، خیام و ... می باشد. این گویش با دارا بودن واژگان اصیل فراوان یکی از گرانبهاترین گنجینه های زنده ی ادبیات و فارسی اصیل دری است. پژوهش حارر که اولین بررسی نظام مند درباره ی گویش مشهدی است، در راستای حفظ این میراث ملی و با هدف کاوشی زبانشناختی، نظام آوایی این گویش را، که شامل توصیف ...

زبان، یک نظام قراردادی(وضعی) منظّم از آواها و نشانه‌های کلامی و نوشتاری است و وسیلۀ برقراری ارتباط و تفهیم و تفاهم میان انسانهاست. بشر از زمانی که از توانایی زبان بهره‌مند شد، به وجود زبان‌ها و گویش‌های مختلف پی برد. زبان‌شناسی، مطالعۀ علمی زبان انسان است. زبان‌شناسی عملی، نام شاخه‌ای از دانش نوینی است که به بررسی شیوه‌ها و تکنیک‌های عملی پژوهش‌های زبانی می‌پردازد و گویش‌شناسی شاخه‌ای از آن به ش...

پژوهش حاضر، به توصیف و تحلیل فرایندهای واجی حذف، تضعیف، قلب، کشش جبرانی، درج و تبدیل همخوان /R/ به همخوان /ɫ/ در گویش کردی رایج در شهرستان سنقر کلیایی، بر اساس «چارچوب واج‎شناسی زایشی» می‎پردازد. بدین منظور، از ده گویشور بومی، مصاحبه به‌عمل آمد؛ همچنین، از شمّ زبانی یکی از نگارندگان به‌عنوان گویشور بومی و برخی منابع مکتوب در جمع‎آوری داده‎ها استفاده شده است. آوانویسی داده‎ها بر مبنای الفبای آوان...

انسان همواره با محیط خود در تعاملی دو سویه قرار داشته است. این ارتباط به گونه ای بوده است که نه تنها خلق کننده محیط های جدید بوده ، بلکه استفاده های نا به جا موجب تخریب آن نیز گشته است. در گذشته در بافت های شهری به خصوص مناطق مسکونی جداره ساختمان ها یکدست بوده و غالبا از دید ناظر پنهان بوده است. اما امروزه به ویژه در بازسازی بافت های کهن و فرسوده به دلیل عدم قرار گیری قطعه بندی های زمین در یک ر...

روستای اوره در غرب شهرستان نطنز از استان اصفهان و در مجاورت کوه­ های کرکس، در فاصلۀ 130 کیلومتری مرکز استان قرار گرفته ­است. در این پژوهش، علاوه بر معرفی مختصر این روستا از نظر جغرافیایی و تاریخی، دستگاه آوایی و فرایند­های آوایی پرکاربرد در وام‌واژه­ های فارسی معیار در گویش این روستا مورد بررسی قرار می­ گیرد.روش تحقیق به صورت میدانی و از طریق مصاحبه حضوری با گویشوران این منطقه انجام گرفته و داد...

هدف از نگارش این مقاله، توصیف و تحلیل چند فرایند واجی پربسامد در گویش دزفولی و مقایسۀ آن‌ها با فارسی معیار در چارچوب نظریۀ بهینگی است که در واج‌شناسی نظریه‌ای نوبنیان و یکی از رویکردهای محدودیت- بنیاد است. تحقیق حاضر به شیوۀ توصیفی- تحلیلی انجام‌گرفته و در گردآوری نمونه‌ها و داده‌ها از روش میدانی استفاده‌شده­است. بدین منظور، پانزده ساعت از مکالمۀ عادی گویشورانِ شرکت‌کننده با میانگین سنی سی تا پن...