ترجمه­ها و ترجمه‌‌ـ‌تفسیرهای کهن قرآن سرمایه­های کمترشناخته­شده­ای از گنج­خانه بزرگ زبان فارسی است که مشتمل بر واژگان گوناگونی از حوزه­ها و دوره­های مختلف این زبان است و می­تواند گنجینه­ای پرمایه برای توانمند­سازی و گسترش زبان فارسی باشد. ترجمه تفسیر طبری یکی از کهن­ترین و غنی­ترین این ترجمه‌ـ تفسیر‌هاست که برمبنای کتاب تفسیر طبری فراهم آمده است و هم از نظر تاریخ زبان فارسی و هم از لحاظ تاریخ م...

دانشمندان مسلمان، برای دانش «تفسیر قرآن » رتبه نخستین اهمیت را ذکر می‌کنند چرا که موضوع این علم قران کریم است و دیگر علوم اسلامی همچون کلام، فقه، حدیث و اخلاق به آن وابسته‌اند. لازمه این ویژگی آنست که دانش تفسیر چنانکه در عرصه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد، به موازات آن نیاز به آسیب‌شناسی مضاعف دارد. یکی از جنبه‌های آسیب شناسی و آسیب پذیری تفسیر، روش استفاده از «ادبیات معیار» است که در شن...

دوفصلنامه‌ی پژوهش‌های قرآنی در ادبیات، دانشگاه لرستان سال اول، شماره­ی دوم،‌ پاییز و زمستان 1393 هـ.ش/2014م صفحات  133- 154   بررسی وجوه اشتراک و افتراق نمایش‌نامه‌ی «أهل الکهف» اثر «توفیق الحکیم» و داستان قرآنی اصحاب کهف بر اساس تفاسیر   وصال میمندی[1]                فاطمه جمشیدی[2] چکیده مفاهیم سعادت بخش قرآن­کریم، همواره دغدغه‌ی ذهن روشنفکران و ادیبان مسلمان بوده و بسیاری از آنان سعی کرده‌...

واژگان عربی در زبان فارسی دستخوش تحولات اساسی در حوزة معنایی شده­اند؛ چنانکه در ترجمة بسیاری از این واژه­ها به زبان عربی باید از واژگان دیگر عربی کمک بگیریم. بسیاری از این کلمات معنی خویش را کم وبیش از دست داده اند، معانی دیگری یافته اند و یا به کلی فارسی شده­اند؛ تا جایی که می توانیم بگوییم که این کلمات اگر با همین معنایی که در زبان فارسی دارند به زبان دیگری راه بیابند، یک واژة فارسی به آن زبا...

مهجورشدگی یکی از مباحث مربوط به بسامد واژگان است. بحث پیرامون بسامد یک واژه یعنی بحث پیرامون یک طیف، طیفی که یک سوی آن بسامد صفر و سوی دیگر آن بسامد بی­نهایت است. مقالۀ حاضر به بررسی مهجورشدگیِ واژگان قرضیِ زبان عربی در مطبوعات زبان فارسی می­پردازد. برای این منظور روزنـامۀ اطلاعاتِ سال­های 1310 و 1311 هجری­شمسی انتخاب شده و برخی از واژگان زبان عربی که به زبان فارسی راه یافته و کاربرد وسیعی در مطبو...

چکیده  تبیین حوزة معنایی واژگان تک کاربرد، در قرآن کریم امری است که در گرو شناخت معنای دقیق واژه است. در معناشناسی واژگان تک کاربرد، نخست، ریشه شناسی واژة مورد نظر و سپس، تبیین روابط مفهومی این واژه با دیگر واژگانِ مرتبط و در نهایت تبیین جایگاه واژة مورد نظر در مفاهیم مرتبط با آن، ارزیابی می­گردد. در این نوشتار، به ریشه شناسی، تطوّر معنایی، روابط مفهومی و در نهایت به معناشناسی واژة «امشاج» در قرآ...

توجه به زبان دین در فلسفه دین به دلیل چگونگی مسأله معنا درباره فهم گزاره های دینی و تحلیل اعتقادات مبتنی بر این گزاره هاست. آنچه در این میان مهم است و در حل بسیاری از مسائل می تواند مورد بهره قرار گیرد، مسأله ارتباط میان لفظ و معنا، دلالت آنها و نیز معنای واژگانی است که در متون دینی به کار رفته است، به طوری که امروزه زبان شناسان معاصر در سمانتیک یا علم دلالت الفاظ، بحث مستقلی را برای واژگان اخت...

چکیده: معرفت یکی از اصطلاحات پربسامد و پرکاربرد در متون عرفان و تصوف است؛ برای پی بردن به اهمیّت این اصطلاح در مبانی عرفان و تصوّف هرکدام از عرفا طبق مشرب فکری و اعتقادی خود، تعریفی از معرفت ارائه داده و به بررسی مفاهیم مرتبط با آن ازجمله عقل، ایمان، محبّت، آفرینش، وجود، تجلّی، کشف و شهود و ... پرداختهاند. در این جستار، متون عرفان و تصوّف فارسی مورد بررسی قرار گرفته و هر کجا آیهای از قرآن با اصطلاح ...

زبان و ادبیات فارسی از دیرباز مانند دیگر زبان­های اسلامی در کنش مستقیم با قرآن کریم بوده و آثار انبوهی با محوریت قرآن کریم به زبان فارسی به رشته تحریر در آمده است. در قرن اخیر، همزمان با پیشرفت ادبیات غرب، ادبیات فارسی نیز متحول شده و در حوزه ادبیات داستانی ظهور قالب­هایی چون داستان کوتاه و رمان را شاهد بوده­ایم. براین اساس، بسیاری از نویسندگان حوزه ادبیات داستانی به فراخور حال و استعداد خویش س...