تدویر یک پیوند وزنی است که مصداق آن در شعر نو با شعر سنتی متفاوت است. بدین صورت که در شعر قدیم کلمه ناتمام می ماند و بخشی از آن به مصراع بعدی منتقل می شد. اما در شعر نو، کلمات تمام و کمال می آیند و این تفعیله ها هستند که ناقص و ناتمام اند و بخشی در یک سطر شعری و بخش دیگر در سطر بعدی می آیند. این شگرد شاعری چه خودآگاه به کار رفته باشد چه ناخوداگاه بیانگر معنا و مفهومیست که می توان آن را در دو سط...

چکیده در شرح بیت: «دست‌ها ببریده اصحاب شمال / وانمایم رنگ کفر و رنگ آل» مولوی‌پژوهان برداشت‌های متفاوتی از اصطلاح «آل» داشته‌اند که می‌توان آن را به دو گروه تقسیم کرد. گروهی معتقدند که منظور مولانا از واژة آل، خاندان پیامبر (ص) است و گروه دیگر بر این باورند که مولوی در این بیت به موجود وهمی و ترسناک آل اشاره داشته‌است. این پژوهش با بهره‌مندی از نظریۀ افق معنایی گادامر در تأویل متن و نقش ف...

یکی از کارآمدترین ابزار برای توضیح مفاهیم عرفانی، «تصویر» است. تجربیات وصف ناپذیر روحانی و امور ناشناختۀ عارفانه، به وسیلۀ تصاویر ادبی قابلیت تجسّم و انتقال می­یابند. نقش طبیعت و عناصرش در انواع تصویرپردازی به خصوص تصویرسازی عرفانی، همواره قابل توجّه بوده است. پدیده­های متعدّد و متنوّع طبیعی، کارکردی بی­­نظیر در ملموس ساختن امور ماورایی دارند؛ کاربرد طبیعت در تصویر، یکی از بارزترین شگردهای عرفانی­-...

آب و آتش دو عنصر مهم و اساسی جهان آفرینش که نزد تمامی اقوام و ملل همیشه محترم و ارزشمند بوده و شعرا و نویسندگان از آنها به همراه دیگر عناصر استفاده های فراوان کرده اند. این دو عنصر که دارای ریشه و پیشینه عمیق هستند نزد شعرا جلوه های گوناگون پیدا کرده اند. هریک از این کلمات (آب و آتش) دایرۀ وسیعی از معانی و تصاویر را در بر می گیرند که بسیار متناقض و متضاد یکدیگر هستند. در این پژوهش ما به تجلیا...

سبک آذربایجانی، سبک شاعران شمال غربی ایران؛ یعنی منطقه ی ارّان و آذربایجان است و از نظر زمانی، مصادف با قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری است. شاعران شاخص آن عبارتند از: ابوالعلای گنجوی، خاقانی، نظامی، مجیرالدّین بیلقانی و . . . . این سبک از لحاظ فکری، ادبی و زبانی،تحوّلات شگرفی را نشان می دهد. این تحوّلات از نظر فکری، عبارتند از: فضل فروشی، هجاگویی، اشاره به علوم مختلف، اشاره به عقاید عامیانه، اشاره ب...

در این گفتار نگارنده بر آن است که اظهارکند چگونه شاعران برجستهء ایران در طیف جاذبهء موسیقی روح پرور و مضامین دل فریب شعر خاقانی مجذوب شد ه اند و این نکته را خاطرنشان کندکه اگر خاقانی در ادب فارسی ظهور نمی کرد به هیچ وجه شاعرانی چون مولوی، سعدی و حافظ در حوزهء صنعتگری شاعرانه و ابداع مضامین مبتکرانه بدین عظمت حضور نمی توانستند یافت

یکی از برجسته ترین ویژگی های شعر خاقانی، ترکیبات منحصر به فردی است که این شاعر ترکیب ساز، بر اساس قواعد گوناگون دستوری ساخته است. وی در ساخت ترکیباتش، نسبت به شاعران خراسان و حوزه ی مرکزی ایران آشکارا از هنجارهای زبانی عدول کرده و ترکیبات شگفت انگیز فراوانی ساخته است. نگارنده در این پژوهش بر آن بوده تا به طبقه بندی و تحلیل ترکیبات خاقانی بپردازد. هم چنین سعی بر آن داشته است تا به مقایسه ی ترکیب...

ایهام و به خصوص ایهام تناسب نقش مهمی در هنری کردن شعر هر شاعری دارد. هدف از نگارش این مقاله نیز بررسی این صنعت بدیعی و کارکردهای آن در اشعار سلمان ساوجی است. ایهام تناسب مهمترین مختصه ی سبکی شعر سلمان است و از آن برای ایجاد ابهام هنری، موسیقی شعر، برجسته سازی معنا، گسترش زبان، تزئین هنری و انسجام بهره برده است. ایهام تناسب به گونه ای در شعر سلمان به کار رفته است که می توان هر دو معنی را مد نظر ...