قرار گرفتن جمهوری اسلامی ایران بین دو حوزه بسیار مهم دریای خزر و خلیج فارس، اهمیت ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی و استراتژیکی خاصی به آن بخشیده است. ایران با تکیه بر این ویژگی­ها می تواند در زمینه های مختلفی همانند انتقال انرژی نقش بی­بدیلی داشته باشد و جایگاه  مهمی در نظام بین الملل از همکاری تا همگرایی و ایجاد پیوندهای شبکه­ای ایفا کند. در نگاه اول به نظر می­رسد ایران با داشتن این پتانسیل­های بسیار...

قلمرو سازی در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک به عنوان یکی از مباحث پایه ای به شمارمی رود. قلمروسازی، یک ساختار سیاسی انسان ساخت است که در پی تقسیم بندی فضا است. قلمرو سازی ذاتاً سیاسی و یا ماهیتاً مشاجره آمیز است و بدون تقسیم بی رحمانه فضا به بخش های جداگانه و تخصیص انحصاری فضا وجود نداشته است. ازاین رو، قلمرو سازی یک فرایند هدفمند است و اهداف مختلفی مثل اقتصادی، امنیتی، هویتی، انگیزشی و یا حتی عاطفی...

شناخت ژئوپلتیک، بخشی از یک فن قدیمی است که در شکل کلاسیک خود بر جغرافیا عامل تعیین کنندۀ اصلی تولید امنیت و قدرت توسط دولت در عرصه بین الملل تأکید دارد. از دیدگاه سنتی، محل استقرار یک کشور، همسایگان آن، محورهای ارتباطی و منابع فیزیکی، عواملی تغییر ناپذیر و مصالحی بنیادی تلقی می شوند که اعمال یک دولت را محدود می کنند. اما باید این نکته را نیز خاطر نشان ساخت از آنجا که در قرن حاضر مؤلفه های قدرت ...

هر حرکت، جنبش و یا انقلابی برای پیدایش نیاز به یکسری مؤلفه دارد. همان­طور که ظهور هر پدیده­ ی نیاز به زمینه­ ها و بسترهایی دارد، دوام و ادامه­ ی حیات آن نیز محتاج یک سلسله عواملی است. این عوامل می­تواند شــامل جنبه­ های عینی و مادی و ذهنی و معنایی باشد. هر کدام از این جنبه­ ها بخشی از حیات پدیده را فراهم می­ نماید. علاوه بر این­که پدیده در پیدایش و دوام نیاز به مؤلفه­ های دارد، رشد و گسترش آن ن...

در دهه های اخیر توجه به گفتمان ژئواکونومی و نقش برتر اقتصاد در مناسبات جهانی، ژئوپلیتیک انرژی و انتقال وامنیت آن از جایگاه بالا تری در مناسبات بین المللی برخوردار شده است. بندر راهبردی چابهار که تنها بندر اقیانوسیایران در شمال دریای عمان بوده، نزدیک ترین و آسان ترین راه دسترسی کشورهای آسیای مرکزی (که محصور درخشکی اند ) به آبهای آزاد است. مناطق حاشیه ای و مرزی کشور علی رغم ظرفیت ها و توانمندی ها...

موضوع این پژوهش طرح چگونگی ژئوپلیتیکی‎شدن تشیّع پس از انقلاب اسلامی و در پی آن، گسترش نقش و عملکرد ایران در روابط بین‎المللی خاورمیانه است. روشن است که با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 و رخدادهای پس از آن که بیشتر متأثّر از پیروزی انقلاب بودند، تشیّع به یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار دنیای ژئوپلیتیک تبدیل شد. تشکیل یک حکومت شیعی با رهبری علمای دینی در کشوری بزرگ و با اکثریّت شیعه، هرگز در گذ...

اندیشمندان ژئوپلیتیک طی سدۀ گذشته، همواره درصدد بوده‎اند که به فراخور شرایط طبیعی و انسانی مناطق مختلف و با ارائۀ استدلال‎های لازم، اهمیت سیاسی برخی کانون‎ها و نقاط جغرافیایی را پُررنگ‎تر کرده و سیاستمداران را برای نفوذ، تسلط و مدیریت این‎گونه فضاها، ترغیب کنند. بدیهی است اهمیت سیاسی مکان‎ها و فضاهای مختلف در طول زمان ثابت ‎نبوده و به‎ویژه، ممکن است تحت تأثیر عوامل انسان‎ساخت، دچار ارتقا و دگرگو...

این مقاله مروری انتقادی بر مقاله «جغرافیای iq»، نوشته جری گلید است که در شماره 36 مجله معتبر intelligence انتشار یافته است. اما مخاطب اصلی این نقد در واقع نظریه ”iq و ثروت ملل“ از استادان برجسته دانشگاه های اولستر بریتانیا و تمپر فنلاند، دکتر لین و دکتر ون هانن است. این نظریه که از آغاز سده بیست و یک، بیشتر از طریق دو کتاب پر فروش «iq و ثروت ملل» و «iq و نابرابری جهانی»، میان محافل، احزاب و ساز...

با افزایش وابستگی اقتصادی جهان به منابع انرژی هیدروکربنی، دامنه دار شدن تنش ها در خاورمیانه و ظهور روسیه به عنوان یک بازیگر اصلی در بازار انرژی جهان، نفت و گاز دریای خزر و مسیر های انتقال آن به بازارهای مصرف، بیش از پیش مورد توجه قدرت های بزرگ صنعتی قرار گرفته است. در این میان، جمهوری اسلامی ایران در مناسب ترین موقعیت جغرافیایی برای انتقال منابع این کشورها به بازارهای مصرف قرار گرفته است، اما ا...

جهانی که در آن زندگی می‎کنیم، نسبت به گذشته خطرناک‎تر شده است و با این روند و به‎دلیل وجود برخی از نیازهای انسانی و زیاده‎خواهی‎های وی، تضعیف نقش دین در مسائل مختلف، پیشرفت علم و فن‎آوری و رفاه و قدرت‎طلبی با بحران‎ها و مخاطرات زیادی، همانند انفجار جمعیّت، تخریب محیط زیست، منابع و نابرابری روزافزون بین فقیر و غنی روبه‎رو خواهد شد. بشر امروز با بیماری‎های کشنده و خطرناکی روبه‎روست که ناشی از تغیی...