در نظر ویتگشتاین متقدم چون زبان ماهیتی گزارهای دارد و گزاره نیز ماهیتی تصویری، گزارههایریاضی، اخلاقی، منطقی ، دینی، زیباییشناختی و فلسفی ب یمعنایند. تنها زبان بامعنا، زبان واقعگوییاست. اما در نظر ویتگنشتاین متأخر زبان واقعگویی تنها یکی از زبانهای با معناست. زبان، پدیدهایذاتاً همگانی و اجتماعی است، نه خصوصی. گادامر نیز برآن است که زبان هرگز خصوصی نیست.زبان ملک شخصی آدمیان نیست. انسانها به زبان تع...

این مقاله به بررسی آرای فلسفی مارتین هایدگر متقدم و متأخر در مورد نسبت علم و فناوری می پردازد. ترتیب کار از این قرار است که ابتدا شرحی کلی از دیدگاه های هایدگر در مورد علم و نسبت آن با فناوری ارایه شده و سپس روایت خاص دان آیدی _ فیلسوف فناوری پساهایدگری_ از فلسفة هایدگر عرضه می شود که با گریزی بر مطالعات لین وایت مورخ فناوری همراه است. دست آخر رهیافت هایدگر-آیدی در مورد نسبت علم و فناوری مورد ت...

معاد از اساسی ترین باورهای دو دین اسلام و زرتشت به شمار می رود. ساختار باورهای اسلامی در زمینه ی معاد با ساختار باورهای زرتشتی، اشتراکات و تفاوت هایی دارد. اشتراکاتِ این دو ساختار، سبب شده برخی از پژوهشگران غربی و ایرانی ادعا نمایند که معاد اسلامی از معاد زرتشتی وام گرفته است. یکی از راه های سنجش این ادعا، «بررسی تطبیقی معادشناسی در دین اسلام و زرتشت» است که در اینجا با رویکرد تفکیک بین قرآن و ر...

مدّعای اصلی مقالة حاضر آن است که ویتگنشتاین، بازی زبانی دین را نه ردّ کرده و نه تأیید؛ بلکه تنها گفته است چنین بازی زبانی­ای وجود دارد، که پیش­فرض­ها و حدّ و مرزهایی دارد. در دیدگاه متأخر ویتگنشتاین، طرح پرسش­هایی از این دست که آیا خدا واقعاً وجود دارد، بر پایة دستور زبان دینی غلطی استوار شده­اند؛ زیرا بیرون از شاکلة مفهومی­ای که پذیرفته­ایم، نمی­توانیم بپرسیم که آیا خدا واقعاً وجود دارد یا نه. مؤمن...

زیبایی یکی از کشش­های روح بشر است. رُکن اصلی و مقوِّم هنر هم زیبایی است، هنر حضور حداکثری در زندگی بشر امروز دارد.آثار هنری بسته به این که هنرمند چه تعریفی از زیبایی دارد، متفاوت و متنوع می شوند. پس ماهیّت زیبایی به تبع هنر در زمان ما اهمیت ویژه­ای پیدا کرده است. در طول تاریخ برای زیبایی تعاریف گوناگونی ارائه شده است. در این جُستار ابتدا تعریف فارابی از زیبایی محور مقایسه واقع شده، آنگاه تعریف افلاط...

ابو اسحاق ابراهیم بن نوبخت از متکلم ـ فیلسوفانی است که درباره تاریخ زندگانی او اختلاف ‌نظر بسیار است. در این مقاله، با شواهد گوناگونی نشان داده می‌شود که نوبختی اندیشمند معاصر سید مرتضی و ابوالحسین بصری است. همچنین تلاش می‌شود با مقایسه آرای او با سید مرتضی از متکلمان متقدم و نیز علامه حلّی از متکلمان متأخر، تأثیرگذاری‌های کلامی ایشان بر مباحث کلامی به‌ویژه مباحث متأخران و نیز اهمیت و جایگاه تار...

این مقاله پس از معرفی اجمالی الوین پلانتینگا به توضیح معرفت‌شناسی اصلاح شده می‌پردازد و موضوع توجیه باور دینی را در چارچوب نظریه باور دینی واقعا پایه بررسی می‌کند.دیدگاه پلانتینگا در مورد بی‌نیازی توجیه باور دینی از دلیل و برهان، در چارچوب برداشت هنجاری و وظیفه‌گرایانه وی از توجیه، توضیح داده شده است. این مقاله به نظریه برون‌گرایانه‌تر جواز (warrant)که در آثار متأخر وی مطرح است، نمی‌پردازد.  

سوبژکتیویسم به مثابه یکی از بنیادی ترین زیرساخت های فلسفه جدید مطرح می شود. در فلسفه جدید جایگاه سوژه در منظومه معرفت بشری رنگ و بوی دیگری به خود می گیرد. در برخی نگرش های فلسفی جدید، سوژه است که به غیر خود تعین می بخشد و موجودیت غیر سوژه، مبتنی بر ابژه بودن آن برای سوژه می گردد. رخداد سرنوشت سازی که فلسفه جدید با آن آغاز می شود، پیدایش مفهوم سوژه دانسته می شود. با توجه به اهمیت و جایگاه سوبژک...

این رساله درصدد است تا از طریق بررسی مبانی حکمت متعالیه صدرالمتألهین شیرازی و امتداد آن در اندیشه ی فلاسفه ی متأخر معتقد به این مکتب و بسط دهنده ی مبانی آن مانند امام خمینی، علامه طباطبایی، شهید مطهری و آیت الله جوادی آملی در حیطه های هستی شناسی، معرفت شناسی و انسان شناسی و استخراج دلالت های مرتبط با فلسفه ی سیاسی ـ به طور اعم ـ و عدالت ـ به طور اخص ـ به صورت بندی و شکل دهی چیستی، ماهیت، ابعاد ...

رساله مناظر و مرایای قاسم‌علی قاینی از آثار متأخر سنت نگارش آثار نورشناسی نزد مسلمانان است که در سده یازدهم هجری نوشته شده است. قاینی در این رساله ضمن عرضه تعریفی از علم مناظر و آوردن آرای برخی پیشینیان مانند اقلیدس و کِندی، به مسائل عمده آثار نورشناسی مانند بازتاب، شکست نور، ابزارهای سوزاننده، چگونگی تشکیل رنگین‌کمان و هاله، اتاق تاریک و میدان دید آینه‌های مسطح پرداخته است.