شاهنامۀ فردوسی سند هویّت ملی و دینی ماست و تحلیل ابعاد ساختاری و محتوایی، به‌ویژه بررسی‌های تطبیقی آن با متون اساطیری و دینی دیگر به منظور شناخت هرچه بیشتر رمز و رازها و دستیابی به آموزه‌ها و پیام‌های اخلاقی و معنوی این اثر شگرف در هر عصری و برای هر نسلی ضرورت دارد. در این جستار، با تجزیه و تحلیل ابیات شاهنامه و با بهره جستن از منابع معتبرشاهنامه­شناسی، اسطوره­شناسی و تاریخی، ابتدا به بررسی و تح...

پیشینه اندیشه نمادین به فلسفه کانت بر می‌گردد، کانت برای اولین بار گزاره نمادین را در زیبایی‌شناسی فلسفی خود ارائه کرد. مهمترین بعد فلسفه لنگر، پیوندی است که به تبعیت از کاسیرر با فلسفه کانت دارد و این پیوند چیزی نیست جز تعقیب شکل واره‌های کانتی درقالب نماد که نهایتا منجر به تدوین گزاره شکل نمادین بودن اثر هنری از سوی لنگر گردید. لنگر برخلاف دیدگاه‌های مرسوم بیانگری در هنر، که می‌کوشید هنر را ص...

عرفان و تصوّف و درونمایه های «شهودی» و «اِشراقی» آن یکی از مباحث پردامنه و البته مناقشه برانگیز در عالَم معرفتِ اسلامی به طور عام و معارفِ ایرانی ـ اسلامی به طور خاصّ است؛ به مرور و با تکامل اندیشه های عرفانی و گسترده شدن تعالیم صوفیانه و بسطِ حوزه ی تصوّف و پذیرش عقاید تازه و جدید، سلوک صوفیانه نیز دچار دگرگونی و تفاوت آراء در جنبه های کسب معرفت گردید؛ یکی از مهمترین جنبه های ابراز عقاید و افکار عرفان...

آثار منثور عرفانی بخش عظیمی از متون ادب فارسی را به خود اختصاص داده و درخشان تر از آثار منظوم عرفانی به تعلیم و تربیت جویندگان معرفت پرداخته و در طول بیش از هزار سال برجسته ترین آثار ادبی را به یادگار نهاده و نقش عمده ای در اجتماع ایرانیان ایفا کرده است. از معروف ترین آثار نثر عرفانی هفتاد کتاب در سیزده نوع از این قرار در این جا مورد ارزیابی قرار گرفته است: 1- تفاسیر. 2- تذکره های عمومی. 3- ت...

رسول گرامی اسلام (ص) در بین اهل تصوف مقام و جایگاهی بس والا دارد. مقام آن حضرت نه تنها به عنوان رسول خدای تعالی و واسطه بین خلق و خالق، بلکه به عنوان انسانی کامل و مرادی حقیقی که راهنمای انسان به سوی حق تعالی است مورد توجه خاص صوفیان و عارفان بوده است و اهل تصوف مقام شیخی را که یکی از مقام های عالی صوفیان است، نیابت از رسول حق می دانند. احترام به رسول اکرم و خاندان مطهر و نیز اصحاب ارجمند آن ح...

اسطوره ها، رؤیاهای جمعی بشر؛ و نمادهای اساطیری ، زبانِ هنری و رازناکِ اسطوره ها هستند که با پای نهادن به ساحت شعر، ایجازگونگی ، فشردگی و ژرفایی معنایی آن را دو چندان می کنند. نمادها با ماهیت سیال، شکل پذیر و منعطفِ خود، به مقتضایِ شرایطِ زمان و مکان، قادرند مفاهیم و موضوعات عمیق و ریشه داری را به شیوه ای جامع و گسترده آینگی کنند، از صورتی واحد، معانی و کاربردهای گوناگونی را ارائه دهند و با رویندگی و...

آداب و سنن هرمزگان مانند تمامی آیین‏ ها و آداب و رسوم­ ها، سرشار از نمادها و نشانه ‏هایی است که درک و دریافت آن مستلزم شناخت باورها، عقاید و فرهنگ عامیانه‏ ی بومیان این منطقه و در نتیجه آشنایی با هویت ملی است. رنگ در کنار زیبایی‏ ها و ویژگی‏ های روانی خاص خود، از عناصر بصری مهم و تأثیرگذار در آیین ازدواج بومیان هرمزگان است که در آداب و رسوم و آیین‏ های این منطقه نمود ویژه ‏ای دارد. مطالعات کتاب...

فروغ فرخزاد در طول دوره شاعری خود دو نوع زبان را تجربه کرده است؛ زبان وی در دوره اول، زبانی کهنه با مضامین و تصاویری تکراری است که به علت مستعمل بودن به شعریّت نمی رسد، اما در دوره دوم ، به زاویه دیدی منحصر به فرد و اندیشه ای متمایز دست یافته و با استفاده از تمهیدات بدیعِ بیانی توانسته است زبان را به سمت ادبیّت سوق دهد. از جمله تکنیک های تأثیر گذار فروغ در این دوره، نمادپردازی است. در دو کتاب واپس...

برخی از لغزش های نظری و عملی در عرصهٴ عرفان، ناشی از عدم توجه به تبیین صحیح معرفت عرفانی و معیارهای ارزیابی آن است. این نوشتار با هدف پیشگیری از چنین لغزش هایی بر آن است که ضمن تبیین معرفت عرفانی و تفکیک آن از سایر معرفت ها، و کیفیت دستیابی به حقایق از این طریق، به واکاوی معیارهای ارزیابی معرفت عرفانی بپردازد.