حث های مفصلی درباره وضعیت جامعه شناسی در ایران صورت گرفته، نقدهای گسترده ای بر جامعه شناسی ایران وارد شده و علت هایی در سطوح مختلف کلان، میانی و خرد برای کاستی های جامعه شناسی ایران مطرح شده است. گستره این مباحث دست کم روشن می کند که نمی توان برای کاستی های جامعه شناسی در ایران تبیینی تک علتی ارائه کرد و باید درباره هر دسته از علل به طرح مسئله و مطالعه دقیق ﭘرداخت. این مقاله ضمن ارائه تصویری کل...

در این نوشتار با توجه به ادبیات مربوط به بوروکراسی در جامعه شناسی، خاصه با تاکید بر توجه مارکس و وبر در کاربری مفهوم بوروکراسی ، سازمان رسمی و بوروکراسی به مثابه دو پدیده تاریخی مختلف لحاظ شده اند که هر یک تاریخ تولدی مستقل از دیگری دارد. مضافا آن که ما زمانی می توانیم از عقلانیت در سطح خرد صحبت کنیم که ساختارها در سطح کلان موفق به تجربه عقلانیت شده باشند. بنابراین قائل شدن صفت بوروکراسی برای س...

در این رساله پس از نگاهی گذرا به اصطلاح جامعه شناسی زبان و مفاهیم اساسی مربوط به آن، جایگاه نظریه های جامعه شناسی زبان را در ایران مشخص خواهیم کرد و خواهیم دید که آیا می توان از جامعه شناسی زبان در ایران به عنوان یک زمینه ی تحقیقاتی خاص با حوزه های متفاوتش نام برد. در پی این ارزیابی به شناسایی کارشناسان و پژوهشگران ایرانی در این زمینه پرداخته و کارهای علمی شان را با شیوه های رایج مقایسه خواهیم ...

یکی از علت‌های د­لنشینیِ غزلیات حافظ چندصدایی بودن آنهاست. غزل­هایی که گرچه عرفانی­اند، اجتماعی نیز هستند. غزل­های اجتماعی‌ حافظ آمیخته با طنز، حدیث نفس و درد جامعه‌اند. در میان این آمیختگیِ نکات عرفانی و طنز، صدایی رسا شنیده می شود؛ صدایی که منتقدانه و زیرکانه به‌نقد جامعه برخاسته است تا در هیاهوی ادعاهای مدعیان و ستم‌های فرادستان، فریاد انسانیت سر دهد. در این نوشتار نگاه منتقدانۀ حافظ را در چها...

عوامل تاریخی مؤثر بر توسعه نیافتگی ایران از دغدغه های همیشگی محققان ایرانی بوده است. رویکرد نئومارکسیستی و نظریه وابستگی یکی از رویکردهای رایج در بررسی موانع تاریخی توسعه در ایران است. هدف این مقاله بررسی و ارزیابی این رویکرد به ویژه قرائت جان فوران از آن در تحلیل توسعه نیافتگی تاریخی ایران است. رویکرد نئومارکسیستی به توسعه در واقع تلاشی برای بسط مارکسیسم کلاسیک برای تحلیل روند توسعه سرمایه دار...

حوزۀ عمومی مکانی برای گفت وگو و نقد قدرت است که اولین بار آن را هابرماس به صورت نظری مطرح کرد و پیشینه اش را به سالن ها، قهوه خانه ها و دربار اروپایی رساند. این تصور که شکل گیر ی حوزۀ عمومی مختص غرب است، درست به نظر نمی رسد؛ زیرا در دورانی از تاریخ ایران نیز هم زمان با غرب، وجوهی از شکل های حوزۀ عمومی دیده می شود که در دورة صفویه به وجود آمده بود؛ اما مسیر تداوم و سیر آن در ایران و غرب به دلیل ...

ادبیات معاصر فرانسه شاهد حضور چشمگیر آثاری است که بی پرده از «منِ» نویسنده سخن می گوید. حلقۀ سه گانۀ نویسنده، راوی و شخصیت در هم آمیخته و جریانی از ادبیاتی خلق کرده که در سیطرۀ اول شخص است. بسیاری از منتقدان بدین باورند که این امر نشانی از سلطۀ فردگرایی در جامعۀ امروز فرانسه است. گروهی دیگر از تحلیلگران اجتماعی با ردّ دیدگاه فردگرایانه نسبت به دورۀ معاصر، جامعۀ امروز فرانسه را بسیار جمع گرا می دا...

در مقالۀ حاضر بینش حاکم بر جامعه شناسی تاریخی را بررسی کرده ایم و برآنیم تا قابلیت های آن را در تحلیل ماهیت تحولات اجتماعی آشکار کنیم. برای این منظور از روش کتاب خانه ای برای استخراج محتوای بینش جامعه شناختی تاریخی استفاده کرده ایم. یافته های تحقیق نشان می دهند زمینه های اجتماعی و فکری بینش جامعه شناسی تاریخی از قرن نوزدهم در دو حوزۀ تاریخ و جامعه شناسی شکل گرفت. باوجود تمایز سنتی حاکم بر علوم ...

در این مقاله نظریه های موجود در حوزه جامعه شناسی هنر و ادبیات با دیدگاهی انتقادی مورد بررسی قرار گرفته است. موضوع اصلی مقاله حول محور جبریت اجتماعی هنر و ادبیات دور می زند. نظریه جبریت اجتماعی هنر با توجه به مسئله شاهکارهای هنری و موضوع هنر ناب مورد نقد قرار گرفته است. در نهایت نتیجه گیری مقاله در جهت تأیید این مطلب که هنر اگرچه تحت تأثیر شرایط وجودی جامعه معاصر خودش قرار دارد و نشان آن شرایط ر...

در نقد عقل محض، مخصوصاً در استنتاج استعلایی، آرای خاصی دربارۀ قوای نفس و کارکردهای آنها ارائه شده است. وجود عناصر و روش خاص روان شناسی در نقد اول برخی از متخصصان کانت را به بحث از روان شناسی استعلایی و اعتبار و اهمیت آن رهنمون گشته است. روان شناسی استعلایی نقد نه اصالت روان شناسی است و نه ظاهراً روان شناسی عقلی و منطق کاربردی. روان شناسی استعلایی به بحث از عناصر و مؤلفه های پیشینی شناخت که ریشه د...