داستان «امیرارسلان نامدار» یک نقالی شبانه در خواب گاه ناصرالدین شاه قاجار بود که توسط نقال باشی دربارش‏، نقیب الممالک، پرداخته و به قلم دختر شاه به رشته تحریر درآمد و علیرغم فضای اشرافی شکل گیری خود، به سرعت تبدیل به محبوب ترین و مشهورترین قصه عامیانه فارسی گردید. متاسفانه آثاری این چنین به دلیل ویژگی عامیانه بودن خود، هرگز آن­چنان­که باید و شاید مورد مطالعات ادب پژوهانه و خصوصاَ نمایش پژوهانه ق...

شهر مشهد در فاصله‌ی سال‌های 1300 هـ. ق تا 1324 هـ. ق /1324 خورشیدی (سال پیروزی انقلاب مشروطیت) یکی از بحرانی‌ترین ایام خود را در تاریخ ایران سپری کرد. بروز شورش‌های ضد حکومتی و نیز بروز بحران‌های اجتماعی و اقتصادی و دخالت‌های بیگانگان از شاخص‌ترین مسائل شهر مشهد در مقطع زمانی مورد نظر بود. مجموعه‌ی این شورش‌ها و بحران‌ها که برخی، از آن‌ها تحت عنوان «انقلاب مشهد» یاد کرده‌اند زمینه‌ی تضعیف حکوم...

باغهای ایرانی دارای ویژگیها و مشخصات خاصی از کهن ترین دوران تا به امروز بوده که آن را قابل شناسایی از نمونه های دیگر کرده است. اگرچه، مستندات تاریخی و نیز مدارک باستانشناسانه، تاریخ ساخت اولین باغها به این شیوه را به دوران هخامنشی می رساند، ولی ورود اسلام به این سرزمین باعث شد اندیشه های ناب دینی و نیز توصیفات قرآنی از بهشت، در هویت و کالبد باغ ایرانی موثر باشد؛ و در نتیجه باغ ایرانی و بهشت به ...

حیات اجتماعی اقتصادی زرتشتیان یزد در عصر قاجار در دو مقطع قابل بررسی می باشد: ضهور سلسله قاجار تا مشروطیت اول از مشروطیت تا پهلوی اول براین اساس پژوهش حاضر به وضعیت اجتماعی اقتصادی این اقلیت می پردازد بررسی شرایط اجتماعی اقلیت زرتشتی یزد در دوره قاجار واکاوی نقش زرتشتیان در عرصه اقتصاد تجاری،که در این بعد با تکیه به رشد بازرگانی منطقه از دوران ناصرالدین شاه به این سو،برسی جایگاه زرتشتیان د...

نقالی جزو پیشه هایی است که در ایران قدمتی دیرینه دارد. شماری از صاحبان این پیشه، در دربار شاهان فعالیت می کردند و با عناوینی نظیر سمرخوان، قصه خوان و نقال شناخته می شدند. در دربار شاهان قاجار، منصبی با عنوان نقال باشی وجود داشت. بعضی از نقالان درباری این عصر، ملقب به نقیب الممالک بوده اند. یکی از مشهورترین نقیب الممالک ها، نقال قصۀ امیرارسلان است. تا سال ها پس از انتشار مقدمۀ محمدجعفر محجوب بر ...

سرپیچی کامران­ میرزا حاکم هرات از انجام تعهد­اتی چون پرداخت خراج سالیانه، تهاجم به خراسان و تلاش برای تصرف سیستان، از جمله عواملی بود که محمد شاه را واداشت تا با لشکرکشی به هرات، هم کامران میرزا را تنبیه کند و هم این شهر را که وی در زمان حیات پدر تا چند قدمی فتح آن پیش رفته بود، مفتوح نماید. در این زمان از یک سو دولت روسیه تلاش می­کرد تا شاه قاجار را برای حمله به هرات تحریک و تشجیع نماید و در ص...

در این مقاله برای دستیابی به نگاه متفاوت از دیدگاه عکاسان ایرانی و اروپایی در عکس‌برداری از ایران دوره قاجار، از روش کتابخانه‌ای و تطبیق عکس‌ها استفاده شده است با این دریافت که عکس‌ها تأثیری مستقیم و غیر مستقیم بر روابط سیاسی ـ فرهنگیِِ شرق و غرب در قرن نوزدهم دارند و نقش تعیین‌کننده شاه و دربار در عکاسی ایرانی را نشان می‌دهند. دو فرضیه در این مقاله پی گرفته شده است: میزان تأثیر نگاه عکاسان غربی ...

بیراه نیست اگر گفته شود که مهمترین ابزار در مطالعات تاریخی اسناد هستند، زیرا در اکثر اوقات حتی پدیدآورندگان و شاهدان حوادث نیز ناگزیرند برای اثبات گفته های خود سند ارائه دهند. در این میان بدیهی است که همه اسناد از ارزش یکسانی برخوردار نیستند. عوامل بسیاری از جمله شخصیت پدیدآوردنده سند در ارزشیابی اسناد دخیلند. به همین خاطر اسنادی که سال ها پیش از طرف شاهان ایران صادر شده اند، از ارزش بالایی برخ...

یکی از رخدادهای مهم عصر مشروطه که باعث تشدید ناامنی در ولایات شد ، بازگشت محمدعلی شاه به ایران بود که پس از فتح تهران در سال 1327 ق/ 1909م/ 1287ش به دست مشروطه خواهان تبعید شده بود . او که مناسبات تنگاتنگی با سران ترکمن ، مازندران و سوادکوه داشت ، از راه استرآباد وارد ایران شد و سواد کوه را که مقر اسماعیل خان سواد کوهی (امیرموید) بود به عنوان پایگاه خود برگزید. و از سوی دیگر مازندران اگر چه در ...

هدف پژوهش حاضر بررسی علل عدم توسعه سیاسی و فرهنگی ایران در زمان قاجار(از عصر ناصرالدین شاه تا انقراض قاجاریه)است.در این پژوهش سعی شده است با مبنا قرار دادن دو تئوری نو سازی و وابستگی که از مهمترین نظریه های توسعه در حوزه جامعه شناسی هستند ، عوامل عدم توسعه سیاسی و فر هنگی ایران در دوره مورد بحث شناسایی شوند و مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند . از انجا که موضوع این تحقیق در حیطه جامعه شناسی تاریخی ...