چکیده از قرن هجدهم میلادی تاکنون مثنوی شریف مولانا جلال الدین بلخی بارها به زبان­های مختلف اروپایی به­ویژه زبان انگلیسی، ترجمه شده است. روند ترجمۀ مثنوی در کنار سایر سروده­های مولانا در دو دهۀ اخیر شتاب بیشتری به خود گرفته، چنان­که هم از لحاظ کمیت و کیفیت و هم از جهت طیف وسیع علاقه‌مندان و شیفتگان مولانا در اقصی نقاط جهان، جایگاهی منحصر به ­فرد یافته است. این ترجمه‌ها البته در یک سطح نیستند. ن...

مولانا جلال الدین محمدبلخی، شاعر و عارف نام دار گستره زبان و ادب فارسی صاحب آثاری بس ارج مند چون مثنوی، دیوان شمس و فیه مافیه است که هر یک از آن ها پژوهش هایی گسترده را  در برداشته و هنوز میدان تحقیق در این باب فراخ است. از میان این آثارگران قدر، فیه مافیه به مجلس گویی های صوفیانه اختصاص دارد. در این بحث، پس از معرفی مختصر «مجلس گفتن» یا وعظ گویی های صوفیانه، به پیوندهای موضوعی فیه مافیه با مثن...

مولوی در کنار مطالعۀ دقیق و پیوستۀ قرآن مجید، تفسیرها و صحاح حدیث و تأمل در آنها، به معارف، احوال و آداب خاص صوفیان نیز توجّه کامل داشته و کتاب‌ها و مقالات آنان را مشتاقانه و با دقت می‌خوانده است. از این رو مبادی تصوّف و افکار و کلام مشایخ صوفی را باید بتوان در مثنوی معنوی جست‌وجو کرد و میزان و چگونگی اقتباس مولانا‌جلال‌الدین بلخی را از متصوّفه بازشناخت. مقالۀ حاضر ـ که در آن ارتباط اندیشه و کلام ...

در روایت یک قصّه، این موضوع که نویسنده کیست؟ چه تفاوتی با روایت گر قصّه دارد؟ قصّه با چه ضمیری روایت می شود؟ دیدگاه نویسنده چیست؟ سبک نوشتار او چگونه است؟ و پرسش هایی دیگر از این قبیل، از اهمیّتی اساسی برای موفقیت فنی قصّه، درک آن و ارتباطی که بطور مداوم با روند معنایی حفظ می کند، برخوردار است. استاندل از نویسندگان بزرگ قرن نوزدهم میلادی در ادبیات فرانسه، صاحب رمان های موفق به خاطر شیوۀ روایت ویژۀ خ...

غزلیّات مولانا بارها و بارها از جهات مختلف مورد بررسی و تحلیل بزرگان و ادیبان مختلف قرار گرفته است. با توجّه به ساختار غزل و ویژگی‌های آن به عنوان یک قالب شعری و سیر تحوّل و تکامل آن از ابتدا تا عصر مولانا، درمی‌‌‌یابیم که مولوی در غزلیّاتش گویی نوع تازه‌‌‌ای از غزل‌داستانی و روایی را ـ که پیش از او سنایی و عطّار بدان پرداخته بودند ـ به نمایش می‌‌‌گذارد. اینکه مولانا از چه تمهیدات و شگردهایی برای با...

مرگ و مرگ اختیاری از مبانی عمیق عرفان و ادب تعلیمی است. مولانا نگاهش به مرگ از نوع نگاه سنایی است. امّا ظرافت ها و باریک اندیشی های مولانا و اشاراتی از آیین بودایی و یونانی و ایران باستان، به نگاه مولانا لطافت و معنویتی خاص عطا فرموده است. این مقاله برآن است تا با روش تحلیلی ـ توصیفی نگرش مولانا را نسبت به مرگ به طوراعم، و به مرگ ارادی به طور اخص، باز نماید؛ و نشان دهد که مولانا چگونگی تجلّی از م...

زبان فارسی و فرهنگ ایران همواره مشتاقانی در جهان داشته است و بخش‌هایی مانند آناتولی و منطقۀ بالکان، بسیار از این زبان و فرهنگ تأثیر پذیرفته‌اند. فارسی‌آموزی، نسخه‌برداری آثار علمی و ادبی، ترجمه، تصحیح و شرح متون فارسی، وجود نسخه‌های خطی بی‌شمار از آثار کهن ایرانی در کتابخانه‌های بزرگ دنیا و توجه محققان و مصححان غیرایرانی به بازآفرینی این متون، نشانه‌هایی از نفوذ فرهنگ ایرانی و زبان فارسی در جها...

قرن شش و هفت هجری، از دوره‌های بسیار درخشان زبان و ادبیّات فارسی، به‌ویژه در حوزۀ شعر عرفانی است که ظهور و تکامل و اوج آن به دست سه تن از شاعران بزرگ عارف ایرانی ـ اسلامی (سنایی، عطّار، مولوی) رقم می‌خورد. درک و احساس نزدیک به هم در این سه تن دربارۀ خدا و جهان و... منظومۀ فکری واحدی را تشکیل می‌دهد تا جایی که درک و فهم آثار هر یک از این سه فرد، منوط به فهم آثار دیگری است با رنگ و تشخّص ویژۀ هر یک ...

مثنوی مولانا اثری گران‌بهاست که بیش از دیگر آثار، مورد توجّه شارحان بوده است بنابراین شرح‌های زیادی بر این کتاب نوشته شده است. تعدادی از شروح نوشته شده بر مثنوی معنوی تاکنون معرّفی و چاپ شده‌اند امّا هنوز تعدادی از این شروح، گمنام و در کنج کتابخانه‌ها در پردة نسیان باقی مانده‌اند. یکی از این شروح، شرح مصطفی بن شعبان سروری از عالمان قرن نهم و دهم هجری است. شرحی که تا به حال تصحیح و معرفی نشده؛ توان...