این نوشتار شرحی از گسترش مناسک و شعائر و همچنین شکل گیری دستگاه دینی و نوع مواجهه آن با دستگاه سیاسی بعد از اعلام رسمی مذهب شیعه اثنی عشری در دوره صفویه است. به گمان نویسنده حداقل چهار دوره از گسترش این آیین ها را در جامعه ایرانی عصر صفویه می‌توان سراغ گرفت. دوره اول با ظهور شاه اسماعیل مصادف است که یکپارچه سازی عقیدتی انجام گرفت. در دوره بعد مقارن ظهور شاه عباس اول مناسک و شعائر مذهبی چهره ای ...

جوامع مختلف انسانی بسته به شرایط مکانی ـ زمانی و مقتضیات اجتماعی و جنسیتی، روش‌ها و تجربه‌هایی متفاوت در دین‌ورزی داشته‌اند؛ روش‌هایی که کارکردشان، تأمین بخشی از نیازهای فرهنگی ـ اجتماعی این جوامع است. داده‌های حاصل از این پژوهشِ انسان‌شناختی بر روی زنان پیرو دو طریقت قادریه و نقشبندیه ساکن شهر سقز از توابع استان کردستان نشان می‌دهد که آنان توانسته‌اند به مدد یک ”مسلک دینی“، هم نیازهای روانی مرت...

هدف مقاله حاضر بررسی رقص از دیدگاه انسان‌شناختی با تاکید بر ارتباط میان عناصر حرکتی رقص و نظام‌های معنایی است؛ گرایشی که سعی در بررسی رقص در زمینه فرهنگی آن و فهم رقص بنا بر جامعه تولیدکننده دارد. رقص یاللی از کهن‌ترین و رایج‌ترین رقص‌های قومی در آذربایجان است که به اشکال بسیار متنوعی اجرا می‌شود. روش‌شناسی ما در بررسی رقص یاللی الگوی هفت مرحله‌ای گرترید کیوراث است؛ بر این اساس، فنون پژوهش شامل...

میرچا الیاده به‌عنوان یک متفکر اثرگذار در حوزه‌ی مطالعات ادیان شناخته می‌شود. او در مواجهه‌ با ادیان می‌کوشد روش متفاوتی را پی افکند. در این مقاله درپی آنیم که رویکرد الیاده به دین را بررسی نموده، اشکالات او به روش‌های دیگر مطالعه‌ی ادیان را تحلیل کنیم. ازنظر الیاده، توجه به تاریخ ادیان، در کنار بهره‌گیری از پدیدارشناسی دین و هرمنوتیک، نگاهی دگرگونه به مناسک و آموزه‌های دینی را موجب می‌شود. ل...

در اواخر سده سوم هجری، متون عرفان و تصوف اسلامی شاهد آفرینشِ بن‌مایه مشهوری به نام «شمع و پروانه» با مضمون «سوختن» و «ایثار» بود که به تدریج در دیوان شعرای صوفی به کار رفت و در فرهنگ و ادبیات ایران تا دوره‌ی معاصر، گسترش کم‌نظیری یافت و کلیشه شد. نظریه‌هایی درخصوص منشأ مضمون «سوختن» ارائه شده است، اما به‌نظر می‌رسد با توجه به اینکه سوختنِ «انسانِ کامل» در باورها و مناسک مسلمانان و همچنین ادیان ایر...

مذهب، آمیزه‌ای از جنبه‌های درونی و بیرونی است. بخش درونی، مفاهیم مذهبی است و لایه‌های بیرونی، در آداب و مناسک، و نقش‌های اجتماعی نمود می‌یابد. از آن‌جا که نقش‌های/نمودهای اجتماعی دین، تأثیری ارزنده در گرایش جامعه به سمت مفاهیم مذهبی و آداب و مناسک دینی دارند، نوع کنش اخلاقی آنان باید متناسب با جایگاه اجتماعی‌شان باشد. این مسأله هم در منابع دینی و هم در پاره‌ای از متون ادبی ـ که رویکردی اجتماعی ...

کندوکاو در فقه و جلو ه ها و جوانب آن، امری بسیار مهم و حساس ا ست و با آنکه در نگاه نخست چنین به نظر م ی رسد که این علم، امری فردی و مربوط به احکام عملیِ فردی و حداکثر، جمعی است که پیروان آن به صورت محدود به رعایت و اجرای برخی مناسک نیایشی و پرستشی م ی پردازن د. ام ا، واقعیت و حقیقت آن است که روند حضور و گسترش یا انحطاط ف قه در یک جامعه، به صورت واضح و مستقیم نشا ن دهنده ی روح یا روحی هی قانو...

مرحله جدیدی از روابط بین الملل آغاز شده است و نظریه پردازان روابط بین الملل شروع به توصیف و تبیین ویژگی های این دوره جدید و مشخص کردن خطوط اصلی آن کرده اند به نظر می رسد از جمله روندهای جهان معاصر گسترش چار چوب دمکراتیک و حقوقی نظم بین الملل کاهش نقش دولت و برقراری یک نظام چند گانه اقتدار باشد در مقاله حاضر ریشه های آرمان گرایانه این تحول در اندیشه های کانت در روابط بین الملل بررسی می شود .کانت...

چکیده پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی، شیوه های حل مسئله و سلامت روانی دانش آموزان پیش دانشگاهی شهر شیراز پرداخته است. جامعه آماری، دانش آموزان دختر و پسر پیش دانشگاهی شهر شیراز بودند که 330 آزمودنی (210 دانش آموز دختر و 120 دانش آموز پسر) به صورت تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و به پرسشنامه ی جهت گیری مذهبی، شیوه های حل مسئله هپنر و پرسشنامه پاسخ دادند. اطلاعات بدست آمده...

کم رشدی علوم اجتماعی در ایران عمدتاً با رویکرد‎های کلان، به‎ویژه کارکردگرایی ساختاری و کمتر با رویکردهای خرد مورد بررسی قرار گرفته است. این مقاله با الهام از الگوی نظری کالینز، حلقه‎های فکری اعضا هیأت علمی دانشکده‎ها‎ی علوم اجتماعی دانشگاه‎ها‎ی علامه طباطبائی و تهران را مورد شناسایی قرار می‎دهد. از نظر کالینز رشد علم در گرو ظهور و تداوم حلقه‎های فکری به‎مثابه «اجتماع‎های علمی» است. هسته محوری حل...