باید از جمله مقوله های واژگانی در زبان فارسی است که به طور جدّی با مقولة معنایی وجهیت گره خورده و از این روی، دارای ابعاد معناشناختی پیچیده و قابل تأمّلی می باشد. در مقالة حاضر با بررسی و تحلیل شواهدی از زبان فارسی معاصر، برخی از ابعاد معناشناختی و کاربرد شناختی مقولة باید در این زبان مورد مطالعه قرار گرفته است. این بررسی نشان می دهد که مقولة یاد شده، منتقل کنندة طیف گسترده ای از معانی وجهی در زب...

پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان تداخل واژگانی کودکان دوزبانۀ کردی ـ فارسی سال اول ابتدایی شهرستان ایلام انجام گرفته است. این تحقیق با سه فرضیۀ: 1) تکلم هر دوی والدین به زبان کردی با خودشان و با کودک باعث تداخل واژگانی می شود. 2) بین جنسیت و میزان تداخل واژگانی دانش آموزان سال اول ابتدایی ارتباط وجود دارد. 3) بین تداخل واژگانی و افت تحصیلی دانش آموزان سال اول ابتدایی ارتباط وجود دارد. و نیز ...

ظهور و گسترش ابزارهای الکترونیکی مربوط به گردآوری، ذخیره‌سازی و پردازش داده‌های زبانی و همچنین موفقیت چشم‌گیر شبکه‌های واژگانی، نگارندگان را بر آن داشت که به طراحی شبکة واژگانی صفات زبان فارسی اقدام کنند. مقالة حاضر ضمن بیان تاریخچه و مبانی کلی شبکة واژگانی، چگونگی شکل‌گیری شبکة حاضر را شرح می‌دهد. از آنجا که قصد طراحی شبکة واژگانی صفات فارسی را داریم، به طبقه‌بندی معنایی مقولة صفت می‌پردازیم. ...

طنزنویسان صاحب سبک برای ایجاد طنز و روحیۀ تفکر انتقادی در بین مخاطبان خوش­فکر و خوانندگان حرفه­ای متون ادبی، از شگردها و امکانات خاصی، خلاقانه بهره­می­برند. یکی از امکانات طنزساز که از شاخصه­های سبک کیومرث صابری نیز محسوب­می­شود، واژه­سازی و ترکیب­سازی است. در این مقاله ابعاد مختلف این کاربرد را در «دو کلمه حرف حساب»های صابری بررسی­کردیم. واژه­ها و ترکیبات ابداعی صابری را از دو نظر ساخت و معنا ...

دانش معنا‌شناسی مطالعۀ علمی معنا است که به تحلیل معنا‌ی واژه‌ها با توجه به نظام معنایی آن می‌پردازد‌. از مهم‌ترین راه‌هایی که امروزه در علم معناشناسی مورد توجه ادب‌پژوهان واقع شده، تکیه بر روابط هم‌نشینی و جانشینی است؛ زیرا از طریق شبکه معنایی با بررسی واژگان در سیاق آیات می‌توان به معنای دقیقی از واژه دست یافت. واژۀ «عذاب» یکی از پر‌‌بسامد‌ترین واژگان قرآنی محسوب می‌شود. در پژوهش حاضر در پی آن...

  مادّه‎ی «نزل» یکی از پربسامدترین واژگان قرآنی محسوب می‎شود که با صیغه‏های گوناگونی نزدیک به چهارصد بار در قرآن به کار رفته است. این واژه که در اصل، به معنای «افتادن از فراز به فرود» است؛ در آیات قرآنی توسعه معنایی یافته و به معانی دیگری؛ همچون «آفریدن»، «بخشش»، «فراگیری»، «وارد شدن»، «ابتلا» و «قول» به کار رفته است. واژه «نزول» هرگاه در زمینه‎های دیگری چون «باریدن باران»، به کار رفته، با...

فعل‌های سبک معمولاً به‌عنوان طبقه‌ی خاصی از مقولات دستوری شناخته می‌شوند که مشارکت معنایی اندکی در گروه‌های فعلی دارند و به همین دلیل کمتر مطالعه‌ای به رابطه‌ی معنایی این فعل‌ها با فعل‌های سنگین پرداخته است. مقاله‌ی پیش‌رو با استفاده از چارچوب پویایی نیروی بروگمن، معنی‌شناسی واژگانی شناختی و بررسی بیش از 130 ساخت سبک و مرکب متشکل از فعل «گرفتن» نشان داد که اگرچه این فعل سبک همانند فعل سنگین متنا...

یکی از پرسش‌های اساسی در حوزه دسترسی واژگانی و چگونگی بازشناسی واژه­ها در واژگان ذهنی، این است که سخنگوی زبان هنگام مواجهه با واژه­های پیچیده جدید، چگونه می‌تواند به معنای آن دسترسی پیدا کند و عوامل موثر بر سرعت این دسترسی کدامند؟ پژوهش حاضر به صورت تجربی برخی از عوامل مؤثر بر سرعت دسترسی به واژه­های مشتق را در ذهن گویشوران زبان فارسی محک زده و با انجام یک آزمون تصمیم گیری واژگانی بر روی 60 ن...

تحقیق حاضر با رویکردی از تحلیل ساختاری به نام برجسته­سازی فرم و محتوای غزلی از مولانا را مورد بررسی قرار می‌دهد. برجسته­سازی به معنای ظرفیت شاعر در بکارگیری بازی‌های زبانی و موسیقایی و امکانات هنری خود است. به گونه‌ای که طرز بیان خود آشنازدا و برجسته­ساز باشد. مولانا با بهره­گیری از سازه‌های برجستگی متن از قبیل بازی­های آوایی، واژگانی، نحوی و موسیقایی، هماهنگی جالب میان ساختار...

این رساله شعر را به عنوان روایتی از زبان در نظر می گیرد. و سعی دارد براساس نظریات فرمالیست های روس به تحلیل سطح واژگانی و معنایی شعر زنان شاعر (پروین اعتصامی، فروغ فرخزاد، دکتر فاطمه راکعی) پرداخته و سپس تأثیر متغیر جنسیت را در انتخاب واژگان و معنا ی شعر شاعران زن بررسی می کند. در حوزه ی واژگان: قدیمی، تابو، زنانه، و ترکیبات واژگانی جدید و در حوزه ی معنا: استعارات و کنایات را استخراج کرده و ب...