تحوّلات هنر تصویری ایران از روزگار پیش از تاریخ آغاز شد. روند چند هزار ساله هم آمیزی سنتهای تصویری آسیای غربی نهایتاً در الگوی ایرانی عصر هخامنشی (559 تا 330 ق.م) تبلور یافت. این الگو طی چند قرن زیر موج یونانی مآبی پوشیده ماند؛ اما در زمان ساسانیان ( 22 م تا 652 م) از نو رخ نمود و در شرایط اجتماعی و فرهنگی این عصر ویژگی هایی جدید کسب کرد. در این میان، پارتیان یا اشکانیان (250 ق.م تا 226م) با رویک...

منشآت ومکاتیب، از جمله منابع مهم و موثق هر دورة تاریخی محسوب می­شوند و در لابه‌لای فرمان‌ها و نامه‌های مندرج در آنها می­توان به نکات مهم سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، اقشار و طبقات، مناصب و مشاغل و به‌طورکلی، ساختار اداری یک حکومت یا دورة مشخص تاریخی پی برد. مجموعة منشآت نصرالله‌بن‌عبدالمؤمن منشی‌سمرقندی نیز یکی از منشآت دورة تیموری است که بین سال­های 814 تا 845 هجری قمری تألیف و تدوین شده است.  هد...

جُستار حاضر پیرامون مسأله‌ی معراج است که با هدف بررسی تحلیلی و تطبیقی معراج‌نامه‌های موجود در ادبیّات فارسی و ترجمه‌ها انجام شده است. انگیزه، تاریخ، کیفیّت، نوع و تحلیل علمی و عقلانی این پدیده توسط صاحب‌نظران، نیز بازتاب معراج در متون ادبی و عرفانی، سفر روحانی چند شخصیّت مسلمان و غیر مسلمان، نظیر بایزید بسطامی، زرتشت، بودا، دانته و میلتون مورد بحث این مقاله است. همچنین موارد زیر مورد بررسی قرار می‌...

واقعه معراج پیامبر اکرم (ص) همواره موردتوجه هنرمندان بوده و موجب پدید آمدن آثار متعددی در عرصه‌های مختلف هنری همچون؛ نگارگری و سفالگری شده است. بنابر آیات قرآن کریم، شبی در مکه، جبرئیل بر پیامبر اکرم (ص) نازل می‌شود و پیامبر را به بیت‌المقدس فرامی‌خواند (آیه اول سوره اسرا و آیه 18 سوره نجم). پیامبر سوار بر مَرکبی به نام بُراق می‌شود و سفر روحانی خود را آغاز می‌کند. در سده هفتم هجری قمری و در عهد ...

آن‌چه در این مقاله می‌خوانید، نقش مهم و اثرگذارِ اساطیر، حکومت، ایدئولوژی، هِژِمونی(Hegemoni)، قومیت‌، زبان و نشانه‌های دیداری و دیگر رویدادها و مؤلفه‌ها بر الگوهای باستانی، روایی و تصویریِ ایران و نواحی آن می‌باشد. این‌ مجموعه‌ از مبادلات فرهنگی و سیاسی، با روی کار آمدن دولت‌ها‌ و هم‌نشینیِ اندیشه متفکران و هنرمندان، بنیاد نشانه‌های تصویری را دگرگون نموده و آموزه‌های دینی را در بطن آن، مستتر گردانی...

رابطه ی انسان امروز با محیط پیرامون خود استفاده از عناصر بصری در محیط های زندگی را ضروری می نماید. از سوی دیگر فراوانی نقوش به کار رفته در هنر اسلامی به خصوص فلزکاری دوره ی تیموری از چنان غنایی برخوردار است که در همه ی اعصار می توان از آن ها استفاده کرد. از جمله کاربری های قابل پیش بینی برای این نقوش، استفاده از آن ها در طراحی حجم محیطی است. با الهام از این نقوش در دنیای معاصر، می توان علاوه بر...

پس از پایان فرمانروایی مغولان و حکومت ایلخانی، ایران حدود نیم قرن عرصه ای از تجزیه و انحطاط آشکار قدرت سیاسی گردید که هجوم تیمور از ماوراءالنهر به این وضع خاتمه بخشید. این رویداد بروز تغییرات اساسی در اوضاع ایران را فراهم کرد؛ یکی از مهمترین این تغییرات در وضع سیاسی و ساختار حکومتی ایران نمود پیدا کرد. تیمور توانست قدرت های محلی موجود در ایران را از بین ببرد یا مطیع خود گرداند. او هم زمان با تص...

با وجود آن که نام امیر تیمور گورکانی در تاریخ ایران با جنگ، خونریزی و خشونت همراه است، اما نمی توان این رفتار خشونت آمیز را به کل دوره تیموری و تمامی زمامداران آن نسبت داد. برای مثال، به روزگار حکومت سلطان حسین بایقرا (875-912ه.ق)، سرتاسر قلمرو جغرافیایی تیموریان تا حدود بسیاری از ثبات اقتصادی و آرامش سیاسی- اجتماعی برخوردار بود و به موجب آن، زمینه ی رشد و شکوفایی انواع هنرها فراهم آمد. به نظر ...

چکیده تیموریان سلسله ای ترکی – مغولی هستند که در فاصله سالهای ( 913- 771 ق ) عموماً در نواحی ماوراءالنهر و ایران حاکمیت داشتند . تجربه همزمان زندگی یکجانشینی و کوچ نشینی در الوس جغتای و آسیای مرکزی باعث شد تا تیمور و جانشینانش با اسلام و فرهنگ ایرانی آشنایی هر چند مختصری داشته باشند. به همین سبب مؤلفه های هویت ایرانی از جمله هنر ایرانی و مذهب تشیع در این زمان فرصت رشد و وحدت بیشتری یافتند . سیاس...

داستان بیژن و منیژه یکی از داستان های زیبای شاهنامه فردوسی است. که نگاره های مصور شده نجات بیژن از چاه به عشق بین این دو دلداده و پایان جدایی آن ها اشاره می کند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل صحنه« نجات بیژن از چاه توسط رستم» در شاهنامه های مکتب های تیموری و صفوی انجام گرفته است. از این رو در بستری تاریخی و با اتکا به تصاویر شاهنامه های دو مکتب تیموری و صفوی، به تجزیه و تحلیل نمونه های جمع آوری شده و...