نامه‌های عین القضات همدانی (492ق) و مصیبت‌نامۀ عطار (553) به عنوان دو اثر برجستۀ عرفانی هرچند در ساختار نثر و نظم باهم متفاوت است، ولی از نظر مضامین و معانی بلند عرفانی دارای مشابهت‌های قابل توجهی ‌است که نشان از نزدیکی اندیشه‌های این دو عارف در نظریات و آموزه‌های عرفانی و اخلاقی دارد. عین‌القضات در نامه‌هایش همچون عطار در مصیبت‌نامه، به قصد تعلیم و برای نمایاندن ذره‌ای از دریای معرفت، به مدد ت...

در فایل اصل مقاله موجود است.

از جملۀ رایج ترین آداب دینی در میان مسلمانان، که در روایات بسیاری از آن سخن رفته، ذکر گفتن است. گذشته از آن که بر پایۀ قرآن کریم و روایات اسلامی، عباداتی مهم در فرهنگ اسلامی از قبیل نماز مصداق بارز ذکر خدا تلقی می شود، مسلمانان در زندگی روزانۀ خود نیز، به شیوه های مختلفی ذکر می گویند. آنها گاه مجالس وعظ و گردهم آییهای دینی خود را نیز «مجلس ذکر»، «مجلس ذکر اهل بیت (ع)»، یا «مجلس ذکر مصیبت» می شن...

بارهنگ گیاهی از تیره‌ی بارهنگ می‌باشد که در طب سنّتی با نام‌های گوناگونی نظیر لسان‌‌الحمل، بارتنگ و خرگوشک معرفی شده ‌است. دو نوع از این گیاه تحت نام‌های کبیر و صغیر در کتب سنّتی ایران توضیح داده شده ‌است. در این مقاله، سعی شده ‌است تا نام‌های علمی این دو نوع بارهنگ با توجه به مشخصاتی که در منابع سنّتی برای آن‌ها ذکر شده بود، تعیین گردد و نام‌های فارسی مناسبی برای این دو گونه پیشنهاد شود. نتیجه ای...

جنبش مقاومت تبریز، برای اعادة مشروطیت شکل گرفت. مجاهدان به رهبری ستارخان و باقرخان به دفاع از مشروطیت برآمدند. مخالفان مشروطه در تبریز، با آگاهی از به توپ بستن مجلس، به دنبال محو آثار و نشانه‌های مشروطیت و سلطه بر شهر بودند. پایگاه اجتماعی مجاهدان، فرودستان شهر بود. از همان آغاز، روستاییان هم در معرض قتل و غارت مخالفان مشروطه قرار داشتند. دهقانان با ستارخان ارتباط برقرار کردند و دسته‌های مجاهدا...

مولانا جلال‌الدین محمد بلخی اندیش‌مند بزرگ ایرانی و تاب‌ناک‌ترین چهرة‌زبان و ادب و فرهنگ ایرانی در عصر ایلخانان در دیار روم است. در این مقاله، ضمن نقد ارتباط سلطان کی‌قباد اول با پدر مولانا و خود او و دیگر افسانه‌هایی که مریدی چون افلاکی در مناقب‌العارفین خود برای بالا بردن شأن و منزلت مراد خویش پرداخته است، کوشش شده است تا تأثیر عظیم اندیشه و آثار مولانا را در ادامة رواج زبان و شعر فارسی و فر...

لغت­نامه یا فرهنگ لغت عربی به ترکیِ اختریِ کبیر، تألیف «مصلح الدین اختری»، افزون بر ارزش­ها و فواید فرهنگ­نامه­ای و با وجود اینکه هیچ­یک از دوسویِ زبان­هایش فارسی نیست، می­تواند نمونه و بستر مطالعاتی خوبی برای نشان دادنِ نفوذ و تأثیر زبان فارسی در میان اهل علم و ادب، لغت­شناسان و عربی آموزان ترکِ عثمانی در آسیای صغیر باشد و این­گونه می­تواند ارتباط فرهنگی و زبانی این دو سرزمین کهن و بزرگ را نمایان ک...

بنیان‏گذاری امپراتوری عثمانی توسط ترکان مهاجر در آسیای صغیر، رویدادی برجسته و جالب توجّه در جهان اسلام به شمار می‏رود. سیاست استادانه عثمانیان در مقابله با قدرت‏های پیرامون و ترکیب اقوام گوناگون با نژادها و زبان‏های مختلف در نظر اول شگفت به نظر می‏رسید، اما در دراز مدّت امپراتوری آنان را ناتوان ساخت. پس از قرن دهم هجری (شانزدهم میلادی) این امپراتوری در سراشیبی زوال افتاد، اگرچه سقوط نهایی بسیار د...

" بوستان " سعدی در میان متون قدیمی ادبیات فارسی از جایگاهی ویژه برخوردار و از دیرباز چه در ایران و چه خارج از آن مورد توجه بوده است. این منظومه ارزشمند به زبانهای گوناگون ترجمه و بسیاری از محققان و منتقدان آن را تصحیح کرده و یا بر آن حاشیه و شرح نوشته اند. یکی از شرحهایی که بر بوستان نوشته شده، شرح ( سودی بسنوی)، شارح ترک زبان آثار فارسی است که اصل شرح به زبان ترکی در آسیای صغیر تألیف شده و در...