مدح و ستایشگری در تاریخ ادبی ایران زمین، قدمتی به بلندای شعر فارسی دارد و شکی نیست که بخش قابل توجهی از اشعار حافظ را، ستایش های غلوّ آمیز او از حاکمان عصر خویش تشکیل می دهد. علیرغم کارهای فراوانی که در حوزه ی حافظ شناسی و حافظ پژوهی صورت گرفته، هنوز جای خالی یک رساله ی مدوّن درباره ی مدایح و ممدوحان حافظ بعینه دیده می شود. از این رو، این کار در تبیین اندیشه و تفسیر شعر حافظ یک ضرورت است و تحلی...

مضمون اصلی اشعار مفتقر مدح و مرثیه ی اهل بیت پیامبر است.یکی ازجنبه های زیبایی اشعار مفتقر استفاده ی گسترده از صور خیال است که با استفاده از این عنصر و وجوه دیگر بلاغت به اندیشه های مذهبی خود، لباس نرم و لطیف سخن منظوم را پوشانده است و این خصیصه مهم ترین ویژگی سبکی و هنرمندانه ی این شاعر بزرگ است.ذهن خلّاق مفتقر در این عرصه، تخیّل و هنرنمایی های کلامی را با عاطفه و احساس چنان با هم درآمیخته که حال...

ابوالحسن مسگر مشهور به خرّم شیرازی از شاعران اوایل قرن چهاردهم و متوفای 1335ه.ق در بمبئی هند است. از وی دیوان اشعاری با حدود هفت هزار بیت شامل غزلیات، قصاید، مسمط، مستزاد، ترجیع بند و ترکیب بند باقی مانده که تحلیل اشعار او نشان می دهد مضامین شعریش عمدتا دینی است. او دارای روح بلندی بوده که وی را از مدح و ستایش شاهان بر حذر می داشته است. خرم در ذکر پیامبر اسلام(ص) و مناقب ائمّه(ع) بیشترین توجّه را ...

پژوهش حاضر، تصحیح نسخه خطی دیوان "ملّاحسن حافی هروی" است که کتابت آن به خطّ نستعلیق در دوّم محرّم 1305هجری توسط "حسین اصفهانی" به پایان رسیده است. این دیوان حاوی 2112 بیت شعر، شامل مثنویات، غزلیّات، قصیده، ترجیع بند و رباعیّات با مطالب عرفانی و مدح و منقبت اهل بیت (ع) است. از این دیوان شعری، دو نسخه دیگر نیز تهیّه شد که نسخه حاضر به دلیل کامل بودن و در برداشتن اشعار دو نسخه دیگر و نیز نام کاتب و تار...

میرزا معزالدین محمد موسوی خان فطرت فرزند میرزا فخرا و نواده دختری یکی از علمای بزرگ مشهد به نام «محمد زمان مشهدی » است که در سال 1050 هـ . ق در مشهد به دنیا آمد.در جوانی به اصفهان رفت و پس از تحصیلات دینی و ادبی به هند مهاجرت کرد.در آنجا مورد توجه اورنگ زیب، پادشاه هند قرار گرفت و هم داماد او شد. او در هند به مناصب بلند دیوانی رسید و در سال 1101هـ در همانجا از دنیا رفت. اشعار به جامانده از او ...

نفوذ و تأثیر شاهنامه فردوسی در ادب فارسی، موجب شکل گیری منظومه های حماسی ملی در ایران شد. به دنبال خاموشی تدریجی حماسه های ملی که از اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم قمری شروع شده بود، سرایش حماسه های تاریخی و پس از آن حماسه های مذهبی نیز شکل گرفت. با رسمیت یافتن آیین تشیّع و عنایت ویژه به اندیشه های دینی در دوره صفویه و حمایت دربار از سرایندگان دین خواه، تمایل شاعران به سرودن منظومه های حماسی - م...

یکی از ساختارهایی که مختصّ زبان عربی است و در قرآن کریم کاربرد نسبتاً گسترده ای دارد، اسلوب مدح و ذمّ است که ما در این پژوهش سعی کردیم ضمن بیان این ساختار و اهداف وکارکرد آن، به تحلیل برخی از آیات در بر دارنده این ساختار بپردازیم. در این کنکاش پی بردیم که اگرچه این ساختار معادلی در زبان فارسی ندارد، امّا می توان برخی ساختارها و ترکیب های دستوری را در فارسی یافت که بیانگر مضامین و اهداف آن باشد و از...

این مقاله می کوشد اصول مدح و ذم را در جهان اسلام، با آنچه در غرب باستان دربارة ژانر «منافرات» گفته شده، مقایسه کند. ژانر منافرات و دو ژانر دیگر خطابی، یعنی «مشاورات» و «مشاجرات»، سه ژانر اصلی فن خطابه را در غرب باستان تشکیل می دهند. منافرات در غرب باستان کارکردهای گوناگونی داشته و این کارکردها را از طریق مدح و ذم متحقق می ساخته است. دو رویکرد کلی نسبت به این ژانر در غرب باستان وجود دارد؛ نخست ر...