در تفکر دینی و فلسفی اسلام بین «هست و نیست»ها و «باید و نباید»ها رابطه مستقیم وجود دارد. هر آنچه وجود دارد، «خیر» است و هر آنچه خیر شد، «بایسته»ای را در پی دارد و هر آنچه وجود ندارد، «خیریّتی» نداشته و «بایسته ای» بر آن مترتّب نمی شود. بنابراین شکی نیست که ماهیّت هر نوع رفتار سیاسی ـ اجتماعی پیامبر 9 ناشی از نوع نگرشی است که پیامبر 9 از انسان و ماهیت و هستی او دارد. این مقاله در بیان مبانی نظری ان...

چکیده گروه داعش به عنوان نمایشی نو از بنیادگرایی اسلامی افراطی، جنایت های بی شماری را در عراق و سوریه و دیگر کشورها به بهانه احیای خلافت اسلامی مرتکب شده است و به عنوان یک بازیگر مؤثر در روابط بین الملل نقش فزاینده ای را در معادلات بین المللی کنونی ایفا می کند. از این رو، در این پژوهش این مسأله مطرح است که آیا نظریه های مختلف موجود روابط بین الملل که حوزه مطالعاتی معطوف به یافتن قانونمندی های ر...

بحث سرمایه اجتماعی مبحثی نوظهور است که از دهه 1970 در ادبیات توسعه در کنار سایر سرمایه ها ـ فیزیکی، انسانی و اقتصادی ـ مطرح شده است و مفهومی میان رشته ای به ویژه در رشته های علوم سیاسی، اقتصاد و جامعه شناسی است؛ امّا مفهوم آن که به روابط و پیوندهای انسان‎ها مربوط می‎شود و موجب همکاری متقابل آحاد جامعه و استحکام پایه‎های اجتماع و سیاست می‎گردد، در آموزه‎های دینی به ویژه دین اسلام به وفور یافت می‎...

پدیده چشم زخم، آزار یا نقصانی که از تأثیر افکار بعضی از مردم به واسطه دیدن یا تعریف کردن آنها از چیزی به کسی یا چیزی می رسد، از جمله مسائل متافیزیکی است که از قدیم الایام وجود داشته، بسیاری از ارباب ملل و نحل به آن پایبند و معتقدند. این مسئله نه تنها در اسلام و مبانی دینی و تمدن اسلامی باوری خرافی تلقی نمی شده است، بلکه قرآن و روایات نیز آن را تأیید می کنند. در این جستار ضمن طرح این مسئله، مبان...

در روزهای ابتدایی نگارش قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران پست نخست وزیری مظهری از مردم سالاری و تقسیم و تعدیل قدرت شناخته می شد اما دیری نپایید که زمزمه های حذف آن مطرح شد و نظام پارلمانی جای خود را به نظام ریاستی داد. حال پس از نزدیک به دو دهه از آن روزها ، دوباره سخن از احیای آن بر زبانها افتاده است. پستی که به تبع آن باید شاهد احیای نظام پارلمانی و نظام سیاسی مبتنی بر وجود و رقابت احزاب و نخبگ...

این مقاله به تبیین درونمایه­های روان­شناختی، دینی، سیاسی، اجتماعی و فلسفی مجموعه داستان «حکایات حارتنا» نوشته­ی نجیب محفوظ می­پردازد. در این مقاله به مبانی اندیشه­های روانشناختی نجیب محفوظ که ریشه در مباحث فکری زیگموند فروید و کارل گوستاو یونگ دارد و مبانی اندیشه­های دینی وی که نظرات و تجربیات شخصی وی است و اصول اندیشه­های سیاسی و اجتماعی او که متأثر از اصول سیاسی – اجتماعی سوسیالیسم است و نیز ...

چکیده در دو دهة گذشته، بسیاری از مدافعان و مخالفان علم دینی به ارائة دیدگاه پرداخته‌اند؛ اما در بیشتر این موارد، از طرح مبانی و پیش‌فرض‌های معرفتی آنان در این دیدگاه‌ها غفلت شده است. این نوشتار، با کاوش در دیدگاه‌های موافقان و مخالفان علم دینی، مبانی معرفتی آنان را استخراج و تحلیل کرده است. با احصاء و استقرای اولیه، به هشت مبنای معرفتی دست یافته‌ایم که چهار مورد از آنها، در این نوشتار و بقیه،...

در این مقاله ابتدا نشان می دهیم که در مقام پردازش، انتخاب و بررسی نظریه های علمی ، دانشمندان تحت تأثیر جهان بینی خود عمل می کنند و این تأثیر هم در بعد نظری یعنی در شکل گیری و تنظیم نظریه و هم در بعد عملی یعنی در کاربرد نظریه در ایجاد فناوری و یا کاربرد آن در شکل دهی نظام فکری فرد و جامعه، بروز و ظهور دارد. در قدم بعدی به رابطه­ی دوجهان بینی اصلی رقیب ، یعنی جهان بینی  طبیعت گرایانه و جهان بینی ...