طبق آیات و روایات اسلامی، در تشکیل شخصیت انسان عوامل مختلفی دخیل اند که تأثیرگذاری برخی از آن عوامل در حوزه ی اختیار شخص نیست. از جمله ی مهم ترین عوامل غیر اختیاری شکل دهنده ی شخصیت انسان می توان به وراثت، محیط (که شامل محیط تربیتی، اجتماعی و جغرافیایی می شود)، حیث طبیعی وجود انسان، فطرت و طینت نام برد که در متون دینی به نقش مؤثر آن ها اشاره شده است. در این نوشتار، ابتدا نقش عوامل غیر اختیاری د...

این مقاله در دو بخش ارئه شده است: در قسمت نخست ضرورت بحث توجیه در حوزه اخلاق فطری، مفهوم توجیه، رواج نظریه «غیر شناخت‌گرایی» ـ که نقطه مقابل نظریه «واقع‌گرایی اخلاقی» و خاستگاه نسبیت اخلاقی است ـ در غرب و رویکرد به فطرت با نگاه روان‌شناختی که ویژگی توجیه‌پذیری را نیز دارد، توضیح داده می‌شود. بخش دوم به توجیه اخلاق از نظر قرآن اختصاص دارد و در آن، مکانیزم شهود فطریات، آثار عینی شکوفایی گرایش‌های...

رسول خدا (ص) به استناد آیه دوم سوره جمعه سه برنامه مهم را دارا می باشد. 1- خواندن آیات پروردگار بر آنها و آشنا ساختن گوشها و افکار با این آیات. 2- تعلیم، یعنی وارد ساختن این حقایق در درون جهان آنها. 3- تزکیه نفوس و تربیت ملکات اخلاقی و انسانی. پایان نامه حاضر در پنج فصل تهیه شده است، فصل اول:مباحث کلیات مطرح کرده ایم. در فصل دوم: شرایط تزکیه بیان شده. فصل سوم: از مهم ترین عوامل تزکیه بحث شده. ف...

هر فلسفه تربیتی بر یک جهان‌بینی استوار است؛ جهان بینی قرآنی، آن‌گونه که سید قطب ترسیم می‌کند، جهان‌بینی حرکت یا نهضتی است که فقط با حرکت با قرآن در صحنه درک می‌شود. دلیل این قاعده این است که جهان‌بینی اسلامی بر اساس واقعیت هستی و انسان است. این واقعیت‌نگری در تربیت انسان نیز مورد نظر است؛ نگاه واقعی به انسان و روح و غرایز و فطرت و نیازها و توانایی‌های او. به همین سبب است که تربیت قرآنی تربیت وا...

این نوشتار، چیستی و اهداف تربیت را از دو منظر درون دینی و برون دینی، و نیز مفهوم و کاربرد تربیت در قرآن کریم را به کاوش نشسته است. مبانی هستی شناختی و انسان شناختی تربیت که از مؤلفه‌هایی چون توحید و یگانگی مبدأ و غایت آفرینش و نیز بعثت و فرستادن مربیان آسمانی در بخش هستی شناختی تشکیل شده و نیز فطرت، کرامت، اراده و اختیار انسان‌ها در ساحت انسان شناختی، عناصر و مؤلفه‌های بنیادین تربیت اسلامی و قر...

چکیده:  آیت‌الله میرزا محمدعلی شاه‌آبادی از بنیان‌گذاران نظریه فطرت در قرن اخیر به‌شمار می­رود. رهیافت شاه­آبادی به نظریۀ فطرت، درون­دینی و احیانا آمیخته با رویکرد ذوقی و عرفانی است. درعین‌حال بیشتر نظریه­پردازی­های وی از پشتوانۀ فلسفی و عقلانی برخوردار است. اثبات اصول اساسی مذهب (اثبات واجب، نبوت و امامت عامه و معاد) براساس مقتضیات فطرت از طرق متعدد، استناد به مقتضیات فطرت در برخی مباحث فلسفی ...

تئوری کلام جدید در غرب وحی را امری غیر حقیقی و غیر معرفت بخش می دانند. قرآن منبع اصلی آیین اسلام است؛ اگر در حق بودن، معرفت آفرینی و فهم پذیری آن، تشکیک شود، کارکرد هدایتی خود را از دست خواهد داد. قرآن از سه شاخصۀ جامعیّت، جهانی و جاودانی بودن بر خوردار است. لازمۀ این اوصاف تکیه بر اصول و منطق متقن و استوار است. نظام معرفتی قرآن بر اصولی استوار است که مطابق فطرت و مورد وثوق عقل است. این اصول عبا...

مسألۀ اصلی این مقاله، «استخراج روش‌های تفسیری حاکم بر دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی» است. به این منظور، کتاب‌های مختلف ایشان با روش توصیفی ـ تحلیلی بررسی شده‌اند. هدف این مقاله تبیین چهار اصل «مؤلف‌محوری»، «روش‌مندی»، «مانع نبودن فاصلۀ تاریخی» و «لزوم پرهیز از تأثیر پیش‌فرض‌ها» در روش تفسیری ایشان است؛ اصولی که تا حدودی در «هرمنوتیک کلاسیک» نیز در نظر گرفته می‌شوند. ایشان اصل روش‌مندی را در خدمت م...