داستان حضرت خضر در ادبیات و مفاهیم و فرهنگ این مرز و بوم با دو روایت شناخته شده است، یکی پیشگامی خضر در سپاه ذوالقرنین(اسکندر) در جستجوی آب حیات که خضر با گام نهادن در ظلمات به آب حیات دست می یابد؛ دیگری روایت ملاقات حضرت خضر با حضرت موسی(ع) در مجمع البحرین، که خضر با انجام کارهای شگفت موجب حیرت و تعجّب حضرت موسی می شود. عناصر و نشانه ها و مفاهیم موجود در این دو روایت آب حیات، جاودانگی، قرار گرف...

چکیدهکهن الگوها و نقش آن ها در ادبیات می پردازد. در این مقاله «عقل سرخ »از دیدگاه نقد کهن الگویی بررسی شده و بر اساس کهن الگوهای سفرقهرمان، مرگ و تولد دوباره و پیر خردمند؛ و نمادهای کهن الگویی «نقد کهن الگویی» یکی از رویکرد های نقد ادبی معاصر است که به کشف ماهیت و ویژگی اسطوره ها و همچون: باز ،چاه، صحرا، کوه قاف، گوهرشب افروز، درخت طوبی، سیمرغ و چشمه زندگانی تحلیل شده است. اساس کهن الگویی این د...

داستان سلامان و ابسال یکی از انگشت شمار داستانهای کهن فرهنگهای روی زمین است. دراین داستان رازآمیز نماد گونه، به پندارها و آرمانهای کهن آدمی اشاره ها رفته و برای به انجام رسیدن آنها ، راهها یی نشان داده شده و یبشنهادهایی در میان آمده امت . پندار و پروردن چنین در فضایی بیرون از زهدان مادر که از این رهگذر بتوان به نژادی برتر و جدا از جنس زن دست یافت ، یکی از موضوعهای این داستان است . ترکیب فشرده ا...

تمایز مضامین هنری در شرق و غرب، به ویژه در حیطه ی هنرهای تجسمی بسیار بارز بوده و صاحب نظران در این خصوص بسیار گفته و نوشته اند امروزه به نظر می رسد این فاصله ها با گسترش ارتباطات، رفته رفته جای خود را به تعاملات هنری(در زمینه های مضامین، مواد و حتی ابزار) سپرده است. این مقاله در حقیقت در بر دارنده ی تشابهات و تفاوت ها، بر مبنای مطالعات تطبیقی در راستای آثار مجسمه ساز معاصر انگلیسی، آنتونی گورم...

مفهوم سه گانه بین نمادها به صورت سه گانۀ مقدس، نمونه های بسیاری دارد. درخت به عنوان عنصر کلیدی و مهم در بیشتر این سه گانه ها به چشم می آید؛ این درخت سرو به دلیل اهمیت بسیار و تقدسی که در فرهنگ و هنر ایران زمین دارد، نقش محوری را در سه گانه ایفا می نماید. پژوهش حاضر درواقع پاسخ به این پرسش اصلی: بازخوانی نقش مایۀ سرو در کهن الگوی سه گانه در ایران است. ازهمین رو، مطالعه و تشریح این نقش مایه با آو...

ایران از دیرباز به عنوان سرزمینی که دارای تمدنی کهن است شناخته شده است یکی از ویژگی های کشورهای متمدن این است که فرهنگ و تمدن خویش را به سرزمین های دیگر منتقل کنند و ایران نیز از این قاعده مستثنی نبود. بنابراین زوال قدرت ساسانیان را نباید با زوال ملت ایران به عنوان ملتی کهن اشتباه گرفت ایرانیان پس از ظهور اسلام و پذیرش آن به عنوان دین رسمی عزم خویش را جزم نمودند تا فرهنگ و تمدن چندین هزار ساله...

سغد نام باستانی منطقه­ای اطراف درّه بدخشان در ماوراءالنهر بود. مرکز این منطقه شهر سمرقند است. مردم سغد در زمان ساسانیان به دلیل فعالیت­شان در بازرگانی، بخصوص تجارت با چین و هند، معروف بودند و یکی از قطب­های اصلی اقتصاد ایران بشمار می­آمدند. از زبان سغدی در دوره میانه زبان­های ایرانی، آثاری بسیار برجای مانده که یکی از مهم­ترین آن­ها، نامه­های کهن سغدی است. نامه­های کهن سغدی به زبان و خط سغدی به س...

قصه های عامیانه جلوه گاه فرهنگ هر ملت است و از آرزوها و تخیلات توده مردم شکل می گیرد. درواقع سرچشمه این قصه ها باورها و آیین های آغازین انسان هاست. باتوجه به اینکه اسطوره ها نیز جزیی از فرهنگ هر ملت به شمار می آیند، بنابراین یکی از عناصر سازنده این قصه ها، اسطوره ها هستند و باید گفت هر کدام به نوعی از یک ریشه تغذیه می شوند، اما با سمت و سویی متفاوت.قصه های عامیانه ایرانی از کهن ترین تا متأخرتری...

خراسان کهن سرزمینی است باستانی که  مهد پیدایش یکی از درخشان ترین و کهن ترین تمدن های منطقه ایران بوده است. خراسان طبق نوشته های اوستا و کتیبه بیستون یکی از مهمترین ایالت ها و کوست های ایران در قبل از اسلام بوده که یکی از مقاطع حساس و مهم تاریخی آن مربوط به عصر ساسانی می باشد. سرزمین خراسان در دوره ساسانی بنابر موقعیت تاریخی، جغرافیایی و ژئوپولیتیکی کانون فرهنگی مهم و اصلی منطقه و تلاقی گاه فره...

فرهنگ ایران باستان، فرهنگی گسترده و فراگیر است که پس از اسلام، در ادبیات هزارساله این سرزمین، نقش خود را به جای گذاشته و در اکثر حوزه های ادب فارسی تأثیر گذار بوده است. این پژوهش در پی آنست تا با بررسی بازتاب فرهنگ ایران کهن در چهار مثنوی عطار نیشابوری، تأثیر پذیری شعر عطار را از فرهنگ ایران باستان به اثبات برساند. لذا این رساله در چهار فصل تدوین شده است. در فصل اول، ادیان و مذاهب ایران باستان ...