در بار? ایران باستان به ویژه در سال های اخیر، پژوهش هایی قابل توجه انجام گرفته و این حاکی از یک رویداد میمون در خصوص توجه پژوهشگران به تمدن ریشه دار ایران باستان است. نوشتار حاضر به دلیل توجه و تمرکز روی یکی از وجوه سیاسی آن تمدن، در نوع خود کاری بدیع است. سئوال اصلی این است که حکومت ها و زمامداران برای تداوم زمامداری خویش چه ادله و توجیهاتی ارائه میکرده اند؟ پاسخی که بر اساس تحلیل متون سنگ نوش...

چکیده مرعشیان از جمله حکومت های محلی سده هشتم هجری است که پس از قیام رهبر این جنبش، با استقبال مردمی مواجه شدند و حکومتی منسجم و بر پایه اعتقادات شیعی به وجود آوردند. رهبری این قیام با سیدقوام الدین مرعشی بود که تعالیم او آمیخته ای از اصول نبوی، فقه شیعه دوازده امامی و آیین فتوت بود. در آستان? تأسیس دولت مرعشیان در مازندران که شرایط خاص و اوضاع درهم ریخت? منطقه شکل گیری چنین نهضتی را پذیرا ب...

حکومت زندیه به وسیله محمد کریم خان ملقب به وکیل الرعایا تأسیس و طی دوران فرمانروایی وی آرامش نسبی در ایران استقرار یافت اما پس از مرگ وکیل، بنیان این سلسه به دلایل متعدد از هم فرو پاشید. با توجه به عشیره ای بودن ساختار حکومت، هریک از خوانین زند که در بنیان گذاری این سلسله نقش فعال داشتند، خود را مستحق فرمانروایی یافتند. نفاق و جنگ های داخلی که بر اثر اختلافات خانوادگی روی داد، موجب عدم انسجام ح...

شهر تهران به عنوان پایتخت و مرکز فرمانروایی و مدیریت کشور ایران و نیز سطح ارتباط و اتصال آن به سیستم بین‌المللی و جهانی به مثابه یک فضای سه بعدی و یا یک اکوسیستم جغرافیایی می‌باشد که از ابعاد سیستماتیک متعددی برخوردار است. ساماندهی و آمایش درونی و برونی تهران بدون در نظر داشتن جامعیت مطالعاتی تمام ابعاد و عناصر ساختاری آن امکانپذیر نمی‌باشد. بنابراین شناخت وضعیت، تنگناها و فرصت‌ها، کارکردهای مس...

سدۀ چهارم هجری مصادف با دورۀ فرمانروایی خانوادة بلخی‌الاصل سامانی در خراسان و ماورأالنهر است. زبان فارسی دری در سدۀ چهارم و پنجم بر اثرآمیزش بیشتر با زبان عربی و قبول تعدادی از اصطلاحات جدید علمی، ادبی، دینی، سیاسی و به کار بردن آنها برای مضامین و مفاهیم مختلف شعری، نسبت به سدۀ سوم، تکامل و توسعۀ بیشتری یافت. اگر زبان شاعران و نویسند‌گان این عهد را با ادوار ادبی بعد بسنجیم، تعداد واژ‌گان عربی ر...

با وجود آنکه در کارنامه­ دوران فرمانروایی سلطان محمود غزنوی (389 – 421 ه.ق.) افتخارات سیاسی و نظامی چشمگیری وجود دارد؛ اما او بیشتر به دلیل فتوحات خویش در هندوستان از شهرتی ویژه برخوردار است. پیروزی­های پی در پی سلطان محمود در لشکرکشی­های گوناگون، ولع او را برای تصرف سرزمین های جدید، بیشتر بر می انگیخت. سلطان محمود که با لشکرکشی های مکرر، بر سرزمینی بسیار گسترده سلطه یافته بود، در سال 420 ه.ق. ...

این پژوهش در پی فهم زمینه‌ها و علت‌های مؤثر در انتخاب امیران کوفه و همچنین برکناری آنها در دوران خلافت عمربن‌خطاب است. برای انجام این پژوهش فرمانروایی یکی از امیران مشهور کوفه، یعنی عماربن‌یاسر، بررسی می‌شود که به دستور خلیفه وقت، عمربن‌خطاب، انتخاب شد و پس از یک سال عزل شد. ازآنجاکه دربارﮤ این موضوع به‌صورت پراکنده و متناقض گزارش‌هایی در منابع اسلامی آمده است و پژوهش‌های معاصر یا بیشتر رویکرد ...

سرزمین لرستان کوچک در بخش میانی زاگرس در غرب ایران از نیمه دوم قرن ششم شاهد ظهور حکومتی بومی- محلی از میان قبایل و عشایر لر ساکن در این دیار بود. این منطقه قبل از تأسیس سلسلۀ خورشیدیان (اتابکان لر کوچک) به وسیله نمایندگان حکام عراق عجم وابسته به دولت سلجوقیان و دربار خلافت عباسی اداره می‌شد. مردم و عشایر لر مالیات خود را به دربار دارالخلافۀ بغداد پرداخت می‌کرده‌اند. شکل گیری قدرت محلی اتابکان ل...

با تشکیل حکومت صفویه (907 هـ.. ق) سرزمین ایران بعد از قرن­ها فرمانروایی بیگانگان دوباره به کشوری قدرتمند و مستقل در شرق بدل شد، احیاء امنیت داخلی و قانون و نظم و تجدید سازمان سپاه و اصلاح نظام اداری و اقتصادی در طول مدت حکومت صفویه، به خصوص دوره شاه عباس اول (1038-996 هـ.. ق) باعث شد که به حکومت صفویه هویت ارضی و سیاسی دهد. در این میان بررسی وضعیت اقتصاد ایران در زمینه روشن شدن ساختار مالی و دا...

ایران و قفقاز از دیرباز در زمینه های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی روابطی تنگاتنگ داشتند. این روابط در سیر تاریخی هر دو سرزمین اثرگذار بوده است. یکی از ادوار مهم در این روابط دوره نادری(1160-1147ه ./1747-1736م) است. جدا شدن قفقاز از ایران پیش از روی کار آمدن نادر یک آزمون تاریخی برای هر دو سرزمین بود. اختلاف شدید و مبارزه اقوام و مردم منطقه قفقاز علیه حکومت عثمانی و مأیوس شدن آنها از سیاست های روسیه،...