مطالعات زبان‌شناسیِ شناختی می‌‌گوید بشر بدون استعارة مفهومی توانایی اندیشیدن ندارد. به کمکِ استعارة مفهومی، می‌توان با افکار اهل زبان بیشترآشنا شد. باتوجه‌به شیوة تفکر بشر، انسان برای بیان امور معنوی و انتزاعی، به مصداق‌های مادی نیازمندست. ادبیات فارسی که دوره‌ای گزارشگر حالات عرفانی بوده، برای مفهومی‌کردنِ بسیاری از این حالات، از حوزه‌های مادی استفاده‌کرده است. یکی از این امورِ معنوی «فنا» است که ...

مطالعات رده­شناسی زبان حاکی از آن است که میان مقوله­های نحوی و معنایی‌-‌‌منظوری رابطه­ای مستقیم وجود ندارد. بخشی از دشواری­های مفاهیم ادبی نیز در گرو عدم اطلاع از معانی ثانوی مقوله­های معنایی- منظوری جملات است. هدف پژوهش حاضر بررسی این‌ جنبه‌ها در غزلیات شمس است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و داده­ها با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا، به روش کتابخانه­ای و سند­کاوی بررسی شده­ است. جامعه آماری این ...

بطور کلی این پایان نامه شامل سه بخش یا فصل اصلی است که عبارتند از: ابتدا تعریفی از انسان ذکر شده است با توجه به منابع معتبر و آیات و احادیثی که برتری اشرف مخلوقات رابیان می کنند که نیاز انسان به اخلاق بحث شده است و سپس اخلاق و راهکارهای اخلاقی و شناخت فضایل و رذایل مورد بررسی قرار گرفته است و در نهایت ضمن معرفی استاد سخن بعنوان معلم اخلاق و بررسی دیدگاههای ستاره قدر زبان و ادب فارسی دلیل استفاد...

 هر متنی با متون پیش از خود رابطه دارد و با آنها گفتگو می‌کند، و معنا در بافتی بینامتنی با ارجاع از متنی به متن دیگر شکل می‌گیرد. غزلیات شمس که حاصل مکاشفات و تجربه‌های معنوی مولوی است به شخصیت‌های قرآنی نیز می‌پردازد. مولوی ماجراهای پیامبران در قرآن را تنها رویدادی از آنِ گذشته نمی‌داند و معتقد است آن وقایع در سطحی دیگر برای کسانی که تشبه به احوال آنان دارند، روی می‌دهد. مولوی در غزلی که در این...

چکیده نوشته حاضر، سعی دارد به بررسی و تبیین دو مفهوم عرفانی صحبت و خلوت در متون مهم عرفانی و مثنوی معنوی بپردازد. مفاهیمی که بین عرفا، همواره بر سر آن اختلاف بوده که؛ آیا برای سالک، صحبت و معاشرت مناسب تر است یا خلوت و عزلت. برای این منظور، بعد از بیان کلیات تحقیق در فصل اوّل، توضیحاتی درباره صحبت و خلوت از نظر لغوی و اصطلاحی بیان شده تا مفهومی از هردو در ذهن خواننده جای گیرد. سپس سیرِ صحبت...

خاقانی در شعر خود لااقل در پنج موضع اشاره کرده است که کسانی حرمت بیت المقدس را نادیده گرفته اند و قطار خوکان را به این مکان مقدس آورده اند. این موضوع در منشآت خاقانی، دیوان سوزنی سمرقندی و غزلیات شمس نیز منعکس شده است. شارحان آثار خاقانی در توضیح این ابیات موضوعات مختلفی طرح کرده اند که بیش از آن که مبتنی بر اسناد و مدارک باشد بر حدس و گمان استوار است. حدس هایی که با واقعیات نسبتی ندارد و معقول...

ناامیدی از بخشایش خداوندی از بنیانی­ترین ویژگی­های شخصیت ابلیس است که از دیرباز بر آن انگشت گذاشته­اند. در مثنوی و غزلیات شمس ابلیس همان شخصیت رانده، لعین و ناامید است، اما مولانا در لحظه­هایی ویژه سرور مهجوران را در چشم­انداز امید جای می دهد و داستان آفرینش را از زاویه­ای دیگر می­نگرد. این چشم­انداز با سنت دفاع از ابلیس در فرهنگ عرفانی ما پیوند می­گیرد؛ سنتی که خود خلاف­آمد رویکرد سنت عرفانی ب...

در این مقاله، به معرفی کهن الگوی آنیما و بازنمود آن در ناخودآگاه یونگ در برخی از اساطیر و ادبیات جهان و ادبیات معاصر ایران پرداخته، و با درنظرگرفتن دو نقش مثبت و منفی آنیما، برخی از ویژگی های آن در پهنه جهان و نمود آن ها را در غزلیات شمس ذکر کرده ایم. با توجه به شواهد حاضر در متن، آنیما در غزل های مولوی، ویژگی هایی مثل تسخیرکنندگی و فریبندگی، سرچشمه زندگی بودن، نومنی و تقدس و میانجیگری بین خودآ...

در دیوان شاعران بزرگ بعضی واژه های کلیدی وجود دارد که در گشودن قفل بسته مفاهیم و معانی مورد نظر شاعر و راه یافتن به دنیای ذهن او نقش اساسی دارند. از جمله این واژه ها در دیوان غزلیات شمس و مثنوی مولانا واژه- هاواصطلاحات کیمیاگری و نمادهای مربوط به آن است که شاعربه صورت رمز و استعاره از آنها استفاده می کند، شاید آثار مولانا از این لحاظ نه تنها در میان آثار ادبی ایران بلکه در ادبیات جهان کم نظیر ب...

چکیده ندارد.