فاصله­ گذاری نمایشی به شکل مدوّن، نخستین بار توسط برتولت برشت نمایشنامه­نویس و کارگردان تئاتر آلمانی مطرح شد اما ریشة این عنوان به تقسیم­بندی­های افلاطون و ارسطو در باب تراژدی و حماسه باز می­گردد. ارسطو تراژدی را نمایشی و حماسه را روایی می­دانست. از آنجایی که برشت معتقد بود توهم عینیت در نمایش مخاطب را از نگاه مستقل به آن بازداشته و قدرت قضاوت را از او سلب می­کند، با نگاه به نظریة ارسطو در باب ح...

این پژوهش در پی تبیین مبحث نوشتاری و بازنویسی تئاتر اینتراکتیو است و با بررسی عقاید نظریه پردازان مختلفی چون آنتونن آرتو، برتولت برشت، آگوستو بوآل و ریچارد شکنر و هم چنین سبک نمایشی چین به تحلیل وجهه ی ادبیات نمایشی این گونه از تئاتر می پردازد. دامنه ی تئاتریکال اینتراکتیو در این پژوهش در دو شاخه تعریف می شود: الف) عملی و ب) نظری. در راستای اهداف رساله، سه اثر (اتهام به خود، اهانت به تماشاگر و ...

تآتر به معنای اخص آن (در تمایز با انواع نمایش) از یونان باستان همواره با شهر و زندگی شهری مرتبط بوده است (هر چند که دریافت یونانی از شهر با دریافت انسان مدرن تفاوت های فراوانی دارد اما اشتراکاتی بنیادین بین این دو تلقی می توان یافت و اولی را ریشه دومی دانست. جامعه شهری اصلی ترین مخاطبان تئاتر محسوب می شوند بنابراین مسائل جامعه شهری، در یک فضای زنده تئاتری پیوسته بازاندیشی و تحلیل می شود. این پ...

زمان، یکی از مهم­ترین عناصر روایت است که از سردمداران این نظریه، ژرار ژنت فرانسوی است. او زمان را به سه مقولۀ کلی تقسیم می­کند: نظم، تداوم و بسامد؛ که هر یک از این موارد نیز خود به موارد ریزتری تقسیم می­شوند. در این پژوهش به بررسی این عنصر روایت در منظومۀ لیلی و مجنون نظامی پرداخته‌شده است. از آن‌جا که نظامی، از داستان­سرایان بزرگ ادب فارسی است و منظومه­های او مقلّدان زیادی پیدا کرد، لزوم این بر...

یکی از گونه های ادبی منثور رایج در زبان فارسی، مناظره است. در مناظره¬های منثور، دو یا چند شخصیت به شیوۀ گفت وگونویسی، موضوعات گوناگون را به میان می کشند و در نهایت، نگارنده با نوعی جمع بندی از زبان آن ها به نتیجۀ مورد نظر می رسد. ساختار این نوع مناظره‏ها بیشتر بر گفت¬وگونویسی استوار بوده و از توصیف و تحلیل های داستان گونه به دور است. در دورۀ مشروطه، به این نوع مناظره ها واژۀ «چیزنویسی» یا شیوة ...

این نوشتار در باب نام شناسی بر اساس نشانه شناسیِ نام شخصیت ها در نمایشنامه است و می کوشد با توجه به دانش نام شناسی و تکیه بر روش نشانه شناسیِ پیرس به دلالت های گوناگون چون دلالت شمایلی، نمایه ای و نمادین نام های شخصیت های نمایشی بپردازد. از آنجا که دانش نام شناسی یکی از امکانات تحلیلی در باب شناخت شخصیت ادبی– نمایشی در نظریات جدید است و در حوزه ی مطالعات نمایشی ایران نادیده گرفته شده است این مقال...

 پرده‌خوانی یکی از گونه‌های نمایش انفرادی ایرانی و یکی از نمونه‌های بسیار قدیمی آن در جهان است. پرده‌خوانی در رده نمایش‌های سنتی قرار می‌گیرد و تلفیقی از هنرهای مختلفی چون نمایش، شعر/ ادبیات، موسیقی/ آواز و نقاشی است. از لحاظ اجرایی، پرده‌خوانی به دو شیوه قهوه‌خانه‌ای و میدانی، و از لحاظ مضمونی به پرده‌خوانی مذهبی یا شمایل‌گردانی و غیر مذهبی که خود شامل حماسی ـ رزمی و بزمی است تقسیم می‌شود. در ...

با وجود اینکه آیرونی در ادبیّات منظوم ایران، نمونه­های فراوانی دارد؛ در حوزۀ نقد به آن توجّه کمتری شده­است. این صنعت ادبی، در دو شکل آیرونی لفظی و آیرونی نمایشی قابل بررسی است. آیرونی در شعر احمد شاملو، نه به عنوان یک تشخّص سبکی، بلکه به عنوان بخشی از موارد زیباشناختی شعر قابل توجّه است. پنهان­کاری­های راوی در برخی اشعار روایی شاملو، منشأ پیدایش آیرونی نمایشی در شعر اوست. این رویکرد، باعث ایجاد نوع...

شاهنامۀ فردوسی اثری با شخصیت‏های بسیار و متنوع است و توانایی تبدیل‌شدن به متون نمایشی را از هر حیث دارد؛ ولی پیش از ورود به نگارش چنین متونی نیاز است هر‌یک از شخصیت‏ها از منظر نظریه‌های شخصیت‏پردازی دراماتیک بررسی و تحلیل شود. شخصیت‏پردازی قهرمان نمایش به‌منزلۀ یکی از ارکان اصلی دنیای نمایش، مؤلفه‏های ویژه‏ای چون کنش‏مندی و انگیزش برای دست‌زدن به عمل دراماتیک، ویژگی‏های فیزیکی و روانی دارد که آ...