آثار و تعابیر عرفانی به دلیل امکان ایجاد تحول و دگرگونی در چگونگی ارتباط آدمی با دنیای پیرامون، اشیا و فرآیندهای بیرونی و بازآفرینی حقایق هستی، بستری مناسب جهت ایجاد معنا و تفاسیر معنوی به شمار می­آید. به بیان دیگر این دسته از آثار مکتوب گذرگاهی است از دنیای واقعی به جهان آرمانی. تحول، صیرورت و پایگاهی برای گذشتن و فرارفتن به سوی مدینه ی غایات و وصول به مرحله­ای از معنویت و عرفان که نه عقل را ا...

فهم و تحلیل بطون متون عرفانی و زبان خاص عرفا همواره از اهداف پژوهشگران ساحت عرفان است. گرچه نظریاتی برای تحلیل متون طرح ریزی شده است و بسیاری از آثار بر اساس آن الگوها بررسی و تحلیل شده است لیکن به کارگیری نظریات تحلیل متون ادبی برای تحلیل زبان عرفا همیشه مقرون به صواب نبوده است و گاه به نتایجی منجر می شود که با روح عرفان اسلامی ناسازگار است. یکی از علل این ناسازگاری نتایج تحلیل این است که این ...

سبک در اصطلاح ادبی، بررسی ویژگی¬های مشترک و مکرّر در آثار شاعر یا نویسندۀ دوره¬ای خاص است. یک اثر ادبی را از جهات گوناگون می¬¬توان مورد بررسی سبک¬شناسی قرار داد. بیشترین پژوهش¬ها در سبک¬شناسی به بازشناسی سبک زبانی، ادبی و فکری مؤلّف اختصاص دارد. این پژوهش بر آن است تا به صورت تحلیلی-توصیفی به بررسی سبک کتاب عبهرالعاشقین روزبهان بقلی، به عنوان یکی از مهم¬ترین متون منثور عرفانی در قرن ششم، بپردازد ...

بر اساس این نظریه که عرفان نگاه هنری به مذهب و الهیات است می¬توان پذیرفت که سخنان عارفان و صوفیان از ویژگیهای کلام هنری برخوردار است. یعنی در سخنان صوفیان و عارفان بسامد هنرسازه¬هایی از قبیل سجع و جناس و همحروفی و انواع تشبیهات و استعاره¬ها و رمز و کنایه بیش از سخنان مردم عادی و حتی دینداران زاهد پیشه است. در این تحقیق سعی کرده¬ایم اقوال فارسی عارفان و صوفیان برجسته¬ای را که کلامشان در کتاب کشف...

پژوهش حاضر، کوششی است در راستای شناخت ماهیت تاریخی حُبّ عُذری و بازتاب آن در منظومۀ غنایی لیلی و مجنون. عشق عفیفانه به عنوان حدّ اعلای عشق انسانی، چه در ادبیات عرفانی و چه در ادبیات غنایی از جایگاه ارجمندی برخوردار است. این نوع از عشق، با وجود مصادیق اندک تاریخی- ادبی، همچنان در عرصۀ عرفان جلوه‌گری می­کند و گاه بهانه‌ای می­شود برای وصول به دریای معرفت حقیقی. این عشق، سرآغازی است برای شیوۀ جدیدی از ...

در این پژوهش با نگاهی سبک شناسانه به 50 غزل از خواجوی کرمانی، غزلهای انتخابی در 3 سطح زبانی، ادبی و فکری و بر اساس دیدگاه دکتر شمیسا مورد بررسی قرار گرفته و در هر سطح، توضیح و تحلیلی همراه با شواهدی از غزلها آمده، آن گاه نتیج? به دست آمده مطرح شده است. در سطح زبانی، بیشتر فعلها در زمان حال به کار رفته و ساختار درصد بالایی از جملات، روان است. استفاده از لغات عربی بسامد بالایی دارد که در بیشتر مو...

نظریه ترامتنیتِ ژرار ژنت از رویکردهای نوین در خوانش و نقد متون ادبی است. این رویکرد در محور بینامتنیت خود، سه نوع پیوند «آشکارا ـ تعمدی»، «پنهانی ـ تعمدی» و «ضمنی» را در میان دو متن مطرح می‌کند. در حوزة مطالعات ادبی نیز در موضوع اثرپذیری متون از یکدیگر، نکات مهمی در صنعت‌های ادبی مانند اقتباس، تضمین، حل، درج، تلمیح و گاهی سرقت‌های ادبی مطرح می‌شود که همواره اهل بلاغت به آنها توجه داشته‌اند. کتاب...

راهیابی مفاهیم زهدآمیز و عرفانی به جهان شعر فارسی در آفرینش ادبی ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی صورت پذیرفت و به این ترتیب قالب شعر فارسی‌، محملی برای بیان جهان‌نگری عرفانی شد. به این دلیل‌، صاحبنظرانِ عرصه‌ی ادبیات ایران‌، سنایی را شاعری دوران‌ساز دانسته و تاریخ شعر فارسی را به دو دوره‌ی پیش و پس از وی تقسیم نموده‌اند. اما پژوهش حاضر با گذر از این نظر‌ و با نگرشی جامعه‌شناختی به ادبیات و اتخ...

  «اومانیسم» مکتبی فلسفی و ادبی است که منشأ پیدایش آن را یونان قدیم می‌دانند. این مکتب بر ارزش و مقام انسان ارج نهاده و او را میزان همه چیز قرار می‌دهد. اوج تجلی اومانیسم در قرون وسطی بود که راهی نو برای تقابل با استبداد کلیساهای قرون وسطی ایجاد کرد. «آزادی»، «خود مختاری»، «خود رهبری»، «خویشتن شناسی» و شناخت ابعاد مختلف استعدادهای انسان از جمله موضوعات مهمّی است که در این مکتب مورد تأکید قرار گ...

اسطوره جاودانه شدن از رهگذر مفاهیم، روایات و تمثیل­های اسطوره­ای و با رویکردی رمزی و تأویلی در قالب ژانرهای مختلف ادبی بروز و ظهور پیدا کرده است که در این مقاله در ژانر عرفانیبررسی می­شود. این پژوهش،اسطوره­هایی همچون بازگشت ازلی، بازگشت به وحدت، اسطوره ابرمرد و اسطوره دایره را که گریزگاهی به جاودانگی در بطن آن­ها وجود دارد از نگاه اسطوره­شناسی تبیین می­کندو حرکت از اسطوره به سمت عرفان و تغییر ع...