شیخیه هورقلیا را مرتبه ای از عوالم وجود دانسته که نسبت به عالم ماده از لطافت بیشتری برخوردار است. از نظر شیخیه، در عالم هورقلیا هر چند که اجسام وجود دارند، شفافیت و لطافت آن اجسام نسبت به اجسام عالم ماده بیشتر است. آنها این عالم را همان عالم مثال منفصل دانسته اند. به دلیل عدم هماهنگی در اندیشه شیخیه، جایگاه عالم هورقلیا گاه بین عالم ملک و عالم ملکوت و گاه بین عالم ملک و عالم جبروت معرفی شده است...

چیستی لوح محفوظ و تبیین آن در این نوشتار مورد تحقیق قرار می گیرد. نگارنده ابتدا مسأله محل بحث را در لغت، قرآن و روایات مورد توجه قرار داده و آنگاه دیدگاههای مفسران و اندیشمندان دینی را دربارة آن مطرح نموده و به بررسی آنها پرداخته و یکی از آنها را برگزیده است. از کنار هم نشاندن دیدگاهها دربارة چیستی لوح محفوظ، فاصله بسیار متباعد این دیدگاهها در خصوص این حقیقت قرآنی نمایان می شود و از سویی دقت و ...

محمود بن مسعود بن مصلح فارسی کازرونی اشعری شافعی، مشهور به قطب الدین شیرازی، که در قرن هفتم و در اوج تسلط قوم مغول بر ایران زندگی می کرد، از شاگردان خواجه نصیرالدین طوسی و صدرالدین قونوی است. اندیشه های سیاسی وی در مورد انسان مدنی و سیاسی و چیستی سیاست و منشأ و مراتب آن و نیز در مورد انواع جوامع سیاسی و طراحی و ترسیم یک نظام سیاسی مطلوب و دولت و عوامل ثبات و پایداری آن حائز اهمیت است. قطب الدین...

آتش یکی از چشمگیرترین پدیده­های عالم هستی با داشتن صفات برجسته­ای، همچون حیات­بخشی، مرگ­آفرینی، شورآفرینی، حرارت­بخشی، پاک­کنندگی، راه نمایی، حرکت به سوی معشوق وغیره در الهام­بخشی معانی مختلف همواره مورد توجّه اهل ادب و عرفان بوده­است. مولانا نیز به اقتضای مرام و مسلک خود در مقام تبیین اندیشه‌های عرفانی خود به خصوص اندیشه­های وحدت وجودی، از تمثیل آتش و ویژگی‌های آن بهره­های فراوان برده­است. درای...

براساس آموزه های دینی، عالم برزخ عالمی است میان عالم طبیعت وقیامت که انسان بعداز زندگی دنیوی تا فرارسیدن قیامت، درآن عالم خواهدماند.وجود چنین عالمی از دیدگاه شرع، ضروری است، علاوه براین، در متون عرفانی وفلسفی وجود عالم برزخ به عنوان پیوند دهنده و حدوسط عالم ماده وعالم معنا، شناخته شده است. براساس آثار شیخ اشراق، عالم برزخ در مرتبه ای از مراتب عالم مثال مقیّد ودر قوس صعود جای دارد که صور خیالی آن...

مطابق آیات و روایات، عالم تکوین در دو بخش عالم انوار و عالم اجسام خلق شده است. عالم اجسام متوقف و وابسته به عالم انوار و عالم انوار مدبر آن است. اولین مخلوق خداوند، نور وجودی حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله است که همه چیز از آن‌پیدا شده و اصل عالم خلقت است. تعابیر مختلفی چون عقل، نور، روح و قلم درباره آن به کار رفته است. انوار حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام ، فاطمه علیهاالسلام ، ائمه اطهار، انوار ...

ابن عربی، برزخ را به معنای حدّ فاصل بین دو چیز می داند که معرفت آن امری عقلانی است امّا وجود آن امری خیالی است. وی مراتب وجودیِ برزخ را به برزخ نزولی (اعیان ثابته) و برزخ صعودی (برزخ پس از مرگ) تقسیم می کند.به زعم وی، مفهوم و مصداق خیال، حقیقتی است که «نه موجود، و نه معدوم» یا «هم موجود، و هم معدوم» است؛ از این رو،اگرچه این امر به ظاهر تناقض نماست امّا نه تنها متناقض نیست، بلکه حاکی از رابط...

آتش یکی از چشمگیرترین پدیده­های عالم هستی با داشتن صفات برجسته­ای، همچون حیات­بخشی، مرگ­آفرینی، شورآفرینی، حرارت­بخشی، پاک­کنندگی، راه نمایی، حرکت به سوی معشوق وغیره در الهام­بخشی معانی مختلف همواره مورد توجّه اهل ادب و عرفان بوده­است. مولانا نیز به اقتضای مرام و مسلک خود در مقام تبیین اندیشه‌های عرفانی خود به خصوص اندیشه­های وحدت وجودی، از تمثیل آتش و ویژگی‌های آن بهره­های فراوان برده­است. درای...

خودشناسی کانون و قلب فلسفۀ باباافضل کاشانی و محور همۀ اندیشه ورزی های اوست. باباافضل خودشناسی را تنها توصیه ای برای سلوک عملی نمی داند ـ چنان که پیشینیان او از حکیمان و عارفان و عالمان می گفتند ـ بلکه جست وجوی علم نظری راستین را هم به آن وابسته می داند. وی معتقد است همۀ کسانی که از بیرونِ خود خواسته اند راه شناخت را آغاز کنند، به بیراهه رفته اند و بنابراین شناختشان معتبر نیست. وی نفس و عقل را ـ ...