چکیده: عطار نیشابوری و مایستر اکهارت هر دو عارف اند و یکی از مشخصه های عارفان ترک دنیا به شوق دیدار حق است؛ و عبادت آنان، تنها به خاطر این است که خداوند شایسته ی عبادت است؛ برخلاف زاهدان که ترک تعلق آنان برای رسیدن به نعمت های بهشتی است. عطار ریاضت را راهی موثر برای مبارزه با تمایلات نفسانی می داند؛ در حالی که اکهارت آن را تنها راه رسیدن به سعادت نمی داند. دعا در اندیشه عارفان وحدت وجودی همچون ...

اامام خمینی گرچه همانند بسیاری عارفان دیگر در هیچ‌یک از آثار خود به‌طور اختصاصی و جداگانه از منازل و مقامات در سیر و سلوک سخن نگفته‌اند؛ اما در سراسر آثار خود به این موضوع مهم و اساسی توجه ویژه داشته و ضمن توضیح و تشریح برخی منازل و مقا‌م‌ها، به نقد بعضی نظریات سلوکی چند تن از عارفان بزرگ پرداخته و آرای اختصاصی خود را مطرح نموده‌اند. این مقاله به بررسی و سامان دهی نظریات امام حول ...

طرح مسأله صادر نخستین در فلسفه و عرفان، باعث تضارب آرای متوغلان در هر یک از این علوم، و همچنین این علوم با یکدیگر شده است. اختلاف آرا زمانی شدیدتر می‌شود که عارفان متفلسف و متفلسفان عارف به جمع  رأی فلاسفه و عرفا می‌پردازند. در این مقاله، رأی حضرت امام خمینی(س) در مورد صادر نخست در چهار محور پیگیری می‌شود: 1) قاعده الواحد لایصدر عنه إلا الواحد؛ 2) نظر فلاسفه در مورد صاد...

معنای ساده­ی قبض و بسط، حالت درونی سالک است در لحظه؛ اگر شاد باشد و گشاده، بسط است و اگر تلخ و گرفته باشد، قبض است. اما «وقت» در نظر عرفا، لحظه­ای است که آدمی در آن لحظه به سر می­برد و به همین دلیل آن را به شمشیر تشبیه می­کرده­اند. همان­گونه که شمشیر اشیا را به دو نیم می­کند،  وقت نیز ماقبل و مابعد خود را به دو نیم می‌کند؛ نیمی از گذشته و نیمی که هنوز نیامده است و وقت در آن میان، همان لحظه است ...

الرسالة ابوالقاسم قشیری یکی از متون مهم نثر عرفانی، به‌ویژه در زمینة آداب و تعالیم تصوف است. قشیری این کتاب را در فاصلة 437 تا 438 هجری قمری به زبان عربی نوشت. این اثر از همان روزگار تألیف، توجه بسیاری را برانگیخت. الرساله دو بار به فارسی ترجمه شد. سید محمد گیسودراز، یکی از عارفان طریقة چشتیه در سدة نهم، برای نخستین بار الرساله را شرح و تفسیر کرد. اهمیت شرح گیسودراز در آن است که نویسنده  افزون ...

"کرامت" در میان صوفیّه از مفاهیم کلیدی است که از همان ابتدا مورد بحث و مناقش? بسیار قرار گرفته است. این واژه در اصطلاح به معنای کارهای خارق العاده ای است که از اولیاء و مشایخِ عرفان سرمی زند و خالی از دعوی نبوّت است. در این پایان نامه نخست براساس شباهت های ساختاری قصّه های عامیانه و آنچه در متون صوفیّه به عنوان کرامت می شناسیم، تعریفی واحد از آنها زیر عنوانِ "قصّه های کرامت" ارائه شده است. سپس در دو...

در زندگی روزمرّه قاعده­ مرسوم آن است که هر حادثه­ای به دلیل متأثّر بودن از اسباب و علل انسانی و زمینی امکان وقوع پیدا می­کند. امّا در تصوف به سبب متفاوت بودن طرز نگرش به نظام هستی، این واسطه­های مادّی اغلب نادیده گرفته می­شوند و بعضی از کنش­ها و حوادث مستقیماً به مسبّب الاسباب که در ورای تمام وقایع هستی در جایگاهی قدرتمند و بی منازع نشسته است نسبت داده می­شوند. بخشی از خوارق عادات که اغلب در کتاب های...

در این تحقیق ابتدا بحث یقظه و انتباه با توجّه به منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری طرح و با مهمترین متون تعلیمی - عرفانی تا عصر عطّار یعنی اللّمع، شرح تعرّف ، رساله قشیریه، کشف المحجوب و کیمیای سعادت مقایسه می شود. پس از تبیین جایگاه یقظه و انتباه و اهمیت آن در سلوک عرفانی، چگونگی تحوّل روحی عارفان تذکرهالاولیاء، با توجه به این مباحث، تحلیل و بررسی می گردد. در فصل اول که مقدمه و کلیّات تحقیق است، ...

بایزید بسطامی یکی از مشهورترین و برجسته ترین عارفان ایرانی است که رد پای سخنان و مقامات او در جای جای متـون عـرفانی و ادبی ما آشـکار است. این مسئله نشان دهنده تـأثیر عمیق شخصیت، آرا و اندیشه های او بر عرفان و نیز ادبیات عرفانی است. این پژوهش به بررسی و بازشناسی شخصیت و آرای بایزید بسطامی می پردازد و به دنبال بررسی تأثیر شخصیت و آرای او در عرفان و خصوصاً ادبیات عرفانی است. از آنجا که بایزید بسطام...

عرفان شیوه ای از زندگی عارفانه است که در آن، ارتباط بین عابد و معبود یا خالق و مخلوق از طریق طی مقامات معنوی و گذراندن مراحل سلوک عرفانی میسر می گردد. در فرهنگ اسلامی، عرفان حالت دریافت شهودی، قلبی و اشراقی و راهی برای وصول به حقیقت، با تأکید بر کشف و شهود و ریاضت و تزکیه نفس است. در نگرش عارفانه که اساس آن دین محوری است، به گواهی شواهد تاریخی متعدد، مفهوم فراجنسیتی مشاهده می شود و نادیده انگار...