چکیده از آنجا که در شعر حافظ اثر سروده­های دیگر شاعران قابل ملاحظه است، بدین توضیح که خواجة بزرگوار مضامین و معانی شعر دیگر شاعران را با هنرمندی و تسلّطی بی­نظیر آنگونه که سزاوار بوده در شعر خود به کار گرفته و به شایستگی ادا کرده و به منظور بررسی سرچشمه های سخن حافظ و ارائة سلطة بلامعارض او در سخنوری توجه به این منابع و مقایسة آنها با سخن خواجه برخی و بهری از توانایی خواجه را در سخنوری می نماید...

در این دو بیت از دیوان حافظ: خیال آب خضر بست و جام اسکندر(کیخسرو)            به جرعه‌نوشی سلطان ابوالفوارس شد اسم اعظم بکند کار خود ای دل خوش باش                که به تلبیس و حیل دیو مسلمان(سلیمان) نشود ضبط‌های «جام کیخسرو یا اسکندر؟» و «دیو سلیمان نشود یا مسلمان؟» محلّ بحثِ محقّقان مختلف بوده است. در نمونۀ نخست، «جام اسکندر» مستند بر یک نسخه(خلخالی827ه.ق) است و همۀ دست‌نویس‌های معتبرِ دیگر «جام کی...

حافظ تلفیق کننده عشق و عرفان در شعرفارسی است. دو مقوله‌ای که سخن گفتن درباره هر یک از آنها به تنهایی، افزوده‌ای بر مکررات است؛ زیرا هم عشق و هم عرفان در شعر شاعران دیگر به فراوانی آمده و درباره هر دو، سخن به نهایت رسیده است. اما در تلفیق این دو پدیده روح انسانی در شعر و به ویژه در شعر حافظ نه تنها بر بیرنگی تکرار نمی‌افزاید بلکه هر دو را بیش از پیش رنگ‌آمیزی و نگارگری می‌کند. در میان غزل‌های نق...

خاقانی شروانی به‌سبب داشتن ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد، شیوه‌ای نو و غریب در ادب پارسی پدید آورده است. بهره‌گیری بسیار از ظرفیت‌های زبانی و ادبی، آگاهی از انواع علوم زمانة خود و کاربرد هنرمندانة آنها در شعر، توصیفات دقیق و گونه‌های تازه در صور خیال و ایجاد پیوندها و تناسبات لفظی و معنوی ظریف ازجملة این ویژگی‌هاست؛ البته این ویژگی‌های خاص بر پیچیدگی اشعار او نیز افزوده است. به همین سبب برای نمایان‌شد...

پس از تشرف ایرانیان به آئین مقدس اسلام، اصطلاحات فقهی وحقوقی در میان مردم رایج گردید. شعرا و نویسندگان نیز که بیانگر حوادث و رویدادهای روزگار خود هستند ، طبعا این اصطلاحات را در دیوان و آثار خود به کار برده اند و فهم و درک بسیاری از ابیات ، منوط به دانستن معنای لغوی و اصطلاحی این واژگان می باشد. نگارنده برآن شد تا به شرح و بسط اصطلاحات فقهی و حقوقی برآید و یکی از آثار شاعران بزرگ را ازاین لحاظ ...

در ادبیات مقابله ای پژوهشگر در پی آن است که با توجه به همگونی های واژگان، ترکیبات و مفاهیم در یک اثر هنری اثرگذاری ها و اثر پذیری های برجسته¬ی آن حوزه را آشکار سازد. در دوران سبک بازگشت قاآنی شیرازی شاعری موفق در تقلید از شاعران گذشته ی فارسی زبان بوده و از بسیاری از آنان در دیوان خویش نام برده است. حافظ در این میان تأثیر چشم گیری بر قاآنی داشته و قاآنی ابیاتی از حافظ تضمین کرده و غزلی از حافظ ...

حافظ ،شاعری است که بیشترین توجه وتأمل را به سخنوران پیش ازخود داشته، به طرق مختلف ازآثار آنان در شعر خود بهره برده است.یکی ازشاعرانی که با استناد به شواهد زیادی که دراین مقاله ذکر می شود،به طور قطع ویقین می توان گفت حافظ  دیوان او را مطالعه کرده وبه اشعارش نظر داشته، اثیر اخسیکتی شاعرتوانا و نامدار قرن ششم است. دراین پژوهش، نشان داده می شودکه،حافظ در زمینه های مختلفی ازشعر اثیر بهره برده است. ا...

غزل یکی از قالبهای روان شعر فارسی است وکمتر شاعری را می توان در تاریخ ادبیات یافت که غزل نسروده باشد قالب غزل  بعد از استقلال و جدا شدن از پیکره قصیده و تحول شگرفی که در قرن ششم توسط  شاعران این دوره در آن ایجاد شد، در طریق تکامل خود سه شیوه و مسیر مبرز  داشته ١ _ شیو: غزل سنایی غزنوی به توسط غزلیات عرفانی و شورانگیز مولوی به کمال رسیده است . ٢ .طرز غزل  انوری که مبشر غزلیات دلنشین و زیبای سعدی...

خواجه شمس الدّین محمّد حافظ شیرازی یکی از شاعران برجستۀ ادب پارسی است که به‌ویژه در نیم قرن اخیر به شاعر طراز اول ایران ارتقاء یافته است. بی تردید ، دیوان حافظ یکی از بی‌نظیرترین یادگارهای ادبیات کهن ایران است که در کنار دیگر متون نظم و نثر فارسی همچون شاهنامۀ فردوسی، کلیات سعدی، مثنوی و غزلیات مولانا و خمسۀ نظامی ـ که به راستی ارکان قومیّت و ملیّت ایرانی هستند ـ بر تارک یادگارهای ادبیات کهن جهان م...