در آیه 54 سوره مریم از پیامبری به نام اسماعیل با صفت «صادق الوعد» یاد شده است: ﴿واذکُر فِى الکِتبِ اِسمعیلَ اِنَّهُ کانَ صادِقَ الوَعدِ و کانَ رَسولاً نَبیـّا﴾. در این که آیا این اسماعیل همان اسماعیل معروف، فرزند ابراهیم است یا اسماعیل بن حزقیل از انبیاء بنی اسرائیل، میان مفسّران محلّ گفت‌وگو است. غالب مفسّران شیعه و اهل‌سنّت احتمال اول را برگزیده و گفته‏ا...

از دیرباز بر سر نخستین سورۀ نازل شده بر پیامبر اختلاف بوده که آیا هم زمان با نبوت پیامبر، سورۀ علق بر ایشان نازل شده است و یا این سورۀ حمد است که افتخار نخستین نزول وحی قرآنی را از آن خود کرده است، یا هیچ یک از این دو سوره نخستین سوره نازل شده نبوده و سوره مدثر نخستین تجربه وحیانی رسول اکرم بوده است؟ این نوشتار در پی رفع چالش نخستین سورۀ نازل شده، دیدگاه های موجود در این موضوع را مطرح کرده و مد...

مسئله وراثت انبیاء از مباحث مهم قرآنی است، از این‌ رو مقاله حاضر به بررسی و نقد دیدگاه یوسف شعار در مسئله وراثت انبیاء؛ طبق آیه 16 سوره مبارکه نمل و همچنین به برداشت ایشان از استشهاد فاطمه زهراء به آیه مزبور در خطبه فدکیّه، می‌پردازد. چنانکه ایشان بر‌خلاف نظر مفسّران شیعه که معتقدند متبادر از «ارث» در آیه مذبور، ارث از «أموال» و «حقوق» است، این وراثت را در «علم و نبوّت» معنا می‌کند و بر اساس آن، ...

سیاق و توجه به قرائن متصل و منفصل از جمله مهم‌ترین معیارهای تفسیر روشمند آیات قرآن کریم است که با تأمل در آنها می‌توان صحت و سقم دیدگاه‌های مفسران قرآن را ارزیابی نمود. از نمونه آیات قرآنی که مفسران و مترجمان قرآن در فهم و تحلیل آن اختلاف‌نظر جدی دارند آیات 52 و 53 سوره یوسف است که گروهی از مفسران این دو آیه را سخن حضرت یوسف× دانسته و سعی در توجیه آن نموده‌اند و گروه دیگر آن را ادامه سخن زلیخا ...

نبرد مخفی و یا شبانه یکی از روش‌های غافل‌گیری دشمن است. به نظر می‌رسد در قرآن کریم از این نوع روش سخن به میان آمده است. تهدید دشمن با آگاهاندن وی از وجود سربازان مخفی و یا وجود سرمایه‌های پنهان سبب می‌شود، دشمن نتواند برآورد صحیحی از امکانات و قابلیت‌های نیروهای الهی داشته باشد، و این نوعی تهدید و تخویف به شمار می‌آید. روش‌شناسی: واژه‌ی سَرِیًّا و مشتقات دیگر از ریشه‌ی سری دارای مفهوم لشگر مخفی، و...

درباره آیه‌ »وَالسَّابِقُونَ الأَوݧݩݩݧَّلُون» تفاسیر مختلفی از سوی مفسران فریقین ارائه شده است. این مقاله بر آن است تا اثبات کند که آیه فوق در باب امامت و ولایت می‌تواند به‌عنوان بیانگر فضیلت انحصاری اهل‌بیت^ مطرح گردد. برای اثبات چنین مطلبی در مقاله‌ حاضر، پس از مفهوم‌شناسی اصلی‌ترین واژگان مذکور در آیه، ابتدا به آن دسته از روایات منقول از فریقین استناد شده است که علی بن ابی‌طالب× را به‌عنوان نخستین پیش...

در تفسیر آیه 59 سوره نساء و در تبیین مفهوم و نیز مصادیق اولی الامر نه‌تنها میان مفسران شیعه و مفسران اهل سنت اختلاف‌نظر بوده است بلکه گستره این اختلاف‌نظر را می‌توان در میان مفسران هر یک از دو مذهب نیز جستجو کرد. در نگاه مشهور شیعه، اولی الامر به معصومین (ع) تفسیر گردیده است؛ اما تبیینی نو از اولی الامر در میان برخی مفسران شیعه شکل گرفت که از اولی الامر تفسیری عام‌تر از معصوم ارایه می‌دهد و ولی...

از دیرباز دانشمندان اسلامی و به خصوص فقیهان، در صدد کشف راه ها و روشهای متعدد فهم حدیث، یکی از دو منبع اصیل فکر و عمل اسلامی بوده اند، از جمله این راه ها و روشها، دقت در سیاق لغوی متن حدیث است و علما از سیاق در کشف معنا، شناخت انواع علل و موانع فهم حدیث، حذف، اصلاح و تنقیح احادیث آسیب دیده بهره جسته­اند و عدم ملاحظه این روش، گاهی منجر به معانی غیر مراد از حدیث می گردد. در این مقاله، که به روش ...

طبق دیدگاه گروهی از مفسران و قرآنپژوهان آیه اکمال دین (مائده:‌ 3) با قبل و بعدش هماهنگی ساختاری و تلازم معنایی ندارد. این ناسازگاری بیشتر ناشی از نوع نگرش به متن قرآنی است که متن را مطابق قواعد رایج در عرف و رابطه خطی و طولی آیات،یعنی توجه به روابط پسین و پیشینی آیه در سیاق و خطی مشخص در نظر می‌گرفتند؛ ‌اما با تغییر آن نگرش وگذر از نظم خطی آن‌سان که آیه با دیگر آیات همخوان و هم‌معنای خود، شبکه‌...

قرآن کریم، بهترین و برترین کتاب اسمانی، با زیباترین،کامل ترین وفصیح ترین کلمات، به امر الهی، با بدرق? هزاران فرشته مقرب درگاهش، بعنوان معجز? جاوید، بر پیامبراکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم)، نازل، وبه قصد هدایت، دراختیار بشر، قرارداده شده است. تحقیق حاضر، به بحث پیرامون بررسی جنبه های بلاغی جملات (امر و نهی)، در جزءهای (9،8،7،6و10) قرآن کریم پرداخته، که در اصطلاح علم معانی به آنها انشاء طلبی ا...